2024 жылы педагогтерді аттестаттау рәсімін өткізу бойынша нұсқаулық хат

Білім беру ұйымының басшылары аттестаттау кезінде білуі қажет заңнамалық актілердің тізбесі:

• Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі;
• Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы кодекс;
• «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
• «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
• «Қазақстан Республикасындағы Бала құқықтары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
• «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
• «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы;
• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы «Педагогтерді аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шарттары туралы» № 83 бұйрығы;
• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі «Педагог лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы» № 338 бұйрығы;
• «Жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық және халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарының (ғылыми жарыстардың), орындаушылар конкурстарының, кәсіби шеберлік конкурстарының және спорттық жарыстардың тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы 7 желтоқсандағы № 514 бұйрығына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің м.а. 2022 жылғы 17 тамыздағы № 371 бұйрығы
• «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығы

Педагогтерді үздіксіз кәсіби дамыту мақсатында Оқу-ағарту министрлігі (бұдан әрі – Министрлік) педагогтерді аттестаттау рәсімінің тәсілдерін толығымен қайта қарады, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы № 83 бұйрығымен бекітілген Педагогтерді аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шарттарына өзгерістер енгізілді және ҚР Білім Министрінің 02.04.2024 ж. № 72 бұйрығымен (бұдан әрі – Ережелер) бекітілді.

Автоматтандыруды енгізуге байланысты Педагогтерді аттестаттаудан өткізу қағидалары 2 кезеңге бөлінді: автоматтандыру енгізілгенге дейін (бұйрықтың 1-қосымшасы) және автоматтандыру енгізілгеннен кейін (бұйрықтың 2-қосымшасы):

1 қосымша (автоматтандыру енгізілгенге дейін) ол ресми жарияланғаннан кейінгі күннен бастап (2024 жылғы 8 сәуір) күшіне енеді және аттестаттау жаңа талаптарға сәйкес, бірақ ағымдағы жылы аттестаттаудан өтіп жатқан педагогтер үшін, оның ішінде ескі санат форматы (екінші, бірінші, жоғары) бар педагогтер үшін қолда бар цифрлық құралдарды қолдана отырып жүзеге асырылатын болады.

2 қосымша (автоматтандыру енгізілгеннен кейін) Педагогтердің үздіксіз кәсіби дамуының ұлттық платформасы (Педагогтің кәсіби қызметі туралы деректерді жинауды және өңдеуді қамтамасыз ететін ақпараттық жүйе) енгізілгеннен кейін 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді және аттестаттау Платформада автоматтандыру арқылы жүзеге асырылатын болады.

Педагогтерді аттестаттау рәсімінің негізгі құралы –процесті автоматтандыру, яғни Педагогтердің үздіксіз кәсіби дамуының ұлттық платформасын – педагогтің кәсіби қызметі туралы деректерді жинауды және өңдеуді қамтамасыз ететін ақпараттық жүйені (бұдан әрі – Ұлттық платформа) енгізу арқылы бірыңғай ақпараттық жүйені құру.
 

Аттестатталатын педагогтерге арналған қадамдық нұсқаулық

1-ҚАДАМ. Білім беру ұйымының әкімшілігі педагогпен бірлесіп педагогтің біліктілігі мен кәсіби даярлығына қойылатын талаптарға сәйкес аттестаттау кезеңінде аттестатталатын педагогтің құжаттарын, әдістемелік материалдарын, педагогикалық ресурстарын электрондық форматта жинауды жүргізеді.

Жинауға қажетті құжаттардың тізімі Бұйрықтың 8-қосымшасының 8-т. көрсетілген.

Файлдарды дербес компьютердің жұмыс үстелінде немесе Google - дискіде (файлдарды сақтау, редакциялау және синхрондау қызметі) қосымша беттері бар компьютердегі бөлек сақтау папкасында жинау және құжаттарды (бақылау парақтары, семинар бағдарламалары, тәжірибені жалпылау материалдары, жарияланымдар, сертификаттар, тәлімгерлік туралы бұйрықтар және т. б.), мәтіндік файлдарды бөлек жүйелеу қажет; барлық кескін файлдарын (дипломдар, сертификаттар және т. б.) кіші папкада жеке жинау керек.

Файлдың атауына қарау мазмұнын түсіну үшін әр файлдың атауын өзгерту керек. Файл жасалған күндерін жылы, айы, күні ретімен қойыңыз (мысалы: 2024.03.31). Жинақтағыш папкаға файлдар (мөлдір қалташалар) кірістірілген құжаттармен бірге тігілуі керек. Құжаттарды жоғалтып алмау үшін құжаттары бар файлдарды ашық жағын жоғары қаратып салу керек. Құжаттарды ыңғайлы болу үшін күнтізбелік ретпен тақырыптық топтарына қарай жинауға болады.

Құжаттамада ұсынылған мәліметтер толық, нақты және ақпарат объективті болуға тиіс.

2-ҚАДАМ. 3-параграфтың 2-тарауының 56-тармағына сәйкес аттестатталатын педагог біліктілік санатын тағайындауға (растауға) өзінің дайындық деңгейін анықтауы тиіс.

3-ҚАДАМ. Аттестатталатын педагогтің ПББ тестін тапсыруы 2-тараудың 5-17 тт. сәйкес жүзеге асырылады:

– білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындаған ұйымға Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес нысан бойынша ПББ өткізу операторының сайтына өтініш беру;

– ПББ тестін тапсыру мерзімі мен орнын анықтау;

– ПББ тестін тапсыру.

4-ҚАДАМ. Білім беру ұйымы әкімшілігінің аттестатталатын педагогтің құжаттарының бар-жоғын тексеру: қағидалардың 15-қосымшасына сәйкес портфолио дайындау;

Педагог ПББ өткізу залынан шыққаннан кейін апелляцияға өтініштер қабылданбайды.

3) білім беру ұйымының әкімшілігі аттестатталатын педагогпен бірлесіп соңғы 3 жыл ішінде оқушылардың білім сапасын талдау бойынша құжаттарды (нәтижелерді талдау бойынша қорытындылары бар сапа мониторингі, салыстырмалы кестелер (диагностикалық құралдарға сәйкес) дайындайды;

4) оқу-әдістемелік кеңес хаттамасынан үзінді көшірмелер («педагог-модератор» – білім беру ұйымының әдістемелік кеңесі, «педагог – сарапшы» – ауданның/қаланың білім бөлімінің оқу-әдістемелік кеңесі, «педагог-зерттеуші» – білім басқармасы жанындағы оқу-әдістемелік кеңес, тиісті сала дағы уәкілетті органның білім беру ұйымдары үшін республикалық оқу-әдістемелік бірлестігі, «педагог-шебер» – Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Ы. Алтынсарин атындағы ҰБА жанындағы республикалық оқу-әдістемелік кеңес).
 

Білім беру басқармасы органдарына арналған қадамдық нұсқаулық

1-ҚАДАМ. Білім беру ұйымының әкімшілігі аттестатталатын педагогтің біліктілігі мен кәсіби даярлығына қойылатын талаптарға сәйкес аттестаттау кезеңінде аттестатталатын педагогтің құжаттарын, әдістемелік материалдарын, педагогикалық ресурстарын электрондық форматта жинау бойынша аттестатталатын педагогке көмек көрсетеді.

Жинауға қажетті құжаттардың тізімі Бұйрықтың 8-қосымшасының 8-т. көрсетілген.

2-ҚАДАМ. Аттестаттаушы органдардың бірінші басшысының бұйрығымен бекітілген Қағидалардың 2-тарауы 1-параграфының 32-39 тт. сәйкес аттестаттау комиссияларын (бұдан әрі – Аттестаттау комиссиясы) құру:

1) білім беру ұйымдарында: «педагог-модератор»;

2) ауданның (қаланың), облыстық маңызы бар қаланың білім беру басқармасы органында: «педагог-сарапшы», «үшінші санатты басшының орынбасары», «екінші санатты басшының орынбасары», «үшінші санатты басшы», «екінші санатты басшы»;

3) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың білім беру басқармасы органында: «педагог-зерттеуші», «педагог-шебер «(әдістемелік кабинеттердің (орталықтардың) әдіскерлері үшін, «бірінші санатты басшының орынбасары», «бірінші санатты басшы»;

4) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың білім беру басқармасы органында ведомстволық бағыныстағы білім беру ұйымдары мен әдістемелік кабинеттер (орталықтар) үшін (білім, спорт, мәдениет басқармасының органдарына ведомстволық бағынысты облыстық білім беру ұйымдары және т. б.): «педагог - сарапшы», «педагог-зерттеуші», « үшінші санатты басшының орынбасары», «екінші санатты басшының орынбасары», «бірінші санатты басшының орынбасары», «үшінші санатты басшы», «екінші санатты басшы», «бірінші санатты басшы»;

5) ҚР Оқу-ағарту министрлігінде:

– «педагог-шебер»;

– салалық бағынысты білім беру ұйымдары, әдістемелік кабинеттер (орталықтар) үшін (білім, спорт, мәдениет, қорғаныс министрліктеріне ведомстволық бағынысты республикалық білім беру ұйымдары және т. б.): «педагог-сарапшы», «педагог-зерттеуші», «үшінші санатты басшының орынбасары», «екінші санатты басшының орынбасары»,»бірінші санатты басшының орынбасары», «үшінші санатты басшы», «екінші санатты басшы», «бірінші санатты басшы».

Комиссия құрамы ҚР Оқу-ағарту министрінің 02.04.2024 ж. № 72 бұйрығы ресми жарияланғаннан кейінгі күннен бастап ағымдағы жылдың 1 қыркүйегіне дейін аттестаттаушы органның бірінші басшысының бұйрығымен бекітіледі. Комиссия ағымдағы жылдың 1 қыркүйегіне дейін жұмыс істейді. Өкілеттік мерзімі құрамды бекіту туралы бұйрық шығарылған күннен бастап бір жылды құрайды.

3-ҚАДАМ. ПББ тестін өткізуді ұйымдастыру:

– аттестаттауға жататын педагогтердің тізімін бекіту (2023-2024 жылдары);

– бекітілген тізімге сәйкес ҰТО сайтында ПББ өтуге педагогтерді онлайн-тіркеуді қамтамасыз ету.

4-ҚАДАМ. Білім беру ұйымының әкімшілігі аттестаттау комиссиясына аттестатталатын педагогтің келесі құжаттар топтамасын ұсынады:

1) ПББ тестінің нәтижелері бойынша сертификат;

2) Қағидалардың 15-қосымшасына сәйкес портфолио;

3) Қағидалардың 16-қосымшасына сәйкес сабақты (сабақты, ұйымдастырылған қызметті, іс-шараны) бақылау парағы.

5-ҚАДАМ. Аттестатталатын педагогтің құжаттарын қарауды сараптама кеңесі ағымдағы жылдың 1 шілдесіне дейін жүзеге асырады.

6-ҚАДАМ. Аттестаттау комиссиясының құжаттарды қарауы.

7-ҚАДАМ. Аттестаттау комиссиясының шешімі. 15 тамызға дейін педагогтерді аттестаттау нәтижелері бойынша қорытынды шешім қабылдайды және Қағидалардың 6-қосымшасына сәйкес нысан бойынша хаттамамен ресімделеді:

1) мәлімделетін біліктілік санатына сәйкес келеді;

2) қолданыстағы біліктілік санатына сәйкес келеді;

3) қолданыстағы біліктілік санатынан төмен біліктілік санатына сәйкес келеді.

8-ҚАДАМ. Аттестаттау комиссиясының хаттамасы негізінде біліктілік санатын/ атқаратын лауазымына сәйкестігін, сәйкессіздігін тағайындау (растау) туралы бұйрық шығарылады.

9-ҚАДАМ. Біліктілік санатын тағайындау (растау) туралы куәлік беру.

10-ҚАДАМ. 2024 жылғы 1 қыркүйектен бастап тағайындалған (расталған) біліктілік санаты үшін педагогтерге бұйрық негізінде қосымша ақыны төлеуді жүзеге асыру.
 

Кейбір нормалар бойынша түсініктемелер

Қағидалардағы негізгі өзгерістердің бірі – барлық деңгейдегі педагогтар үшін ПББ тапсыру кезінде қойылатын сұрақтың саны бірдей – 50 сұрақ, оның ішінде пәнді білуі бойынша – 30, оқыту әдістемесі бойынша – 20 сұрақ.

Жаңа Қағидаларда шекті деңгей дұрыс жауаптардың жалпы санынан сұрақтардың жалпы санына пайыздық қатынаспен есептеледі (50). «Педагог-модератор» санатына үміткерлер үшін шекті деңгей кемінде 60 %, педагог-сарапшылар үшін – 70 %, педагог-зерттеушілер үшін – 80% және педагог-шеберлер үшін – 90% құрайды.

2. 2024 жылы аттестаттау кезеңі аяқталатын әдіскерлерге, білім беру ұйымдары, әдістемелік кабинеттер (орталықтар) басшыларының орынбасарларына аттестаттау кезеңінің 3 жылдан 5 жылға дейінгі мерзімінің өзгертілуіне байланысты олардың біліктілік санаты 2 жылға ұзартылады.

3. Білім беру ұйымдарының, әдістемелік кабинеттердің (орталықтардың) басшылары, басшыларының орынбасарлары лауазымға тағайындалған күннен бастап үш жыл өткен соң аттестаттауға қатыса алады.

4. 2024-2027 жылдардың екінші жартыжылдығында аттестаттау кезеңі аяқталатын педагогтерге біліктілік санаты келесі күнтізбелік жылдың қыркүйегіне дейін ұзартылады.

5. 30 (отыз) және одан да көп жыл педагогикалық өтілі бар барлық лауазымдардағы педагогтердің қызметінің нәтижелерін кешенді қорытындылау барысында біліктілік санатын растау кезінде ПББ өту талап етілмейді. Бұл норма ескі форматтағы (І, ІІ және жоғары) біліктілік санаттары бар педагогтарға да қатысты қолданылады. Бұл ретте қосымша мамандықтар бойынша педагогтің бейіні де ескеріледі (қос диплом немесе қайта даярлау).

6. 2023 жылы тестілеу кезінде алынған сертификаттардың қолданылу мерзімі 2024 жылы жарамды және ағымдағы жылы аттестаттау кезінде күшіне енеді.

7. ПББ жүргізу кезінде тәртіп бұзушылықтарға жол берген педагогтерді тестілеуден шеттету мерзімі 5 жылдан 1 жылға дейін қысқартылды. Өткен жылдар тәртіп бұзған күннен бастап кемінде бір жыл өткен педагогтардың бұзушылық туралы актісі жойылады және педагогтің ағымдағы жылы ПББ қатысуға мүмкіндігі бар.

8. Ескі форматтағы санаты бар педагогтерге биыл жаңа жүйеге көшуге толық мүмкіндік беріледі.

9. Ағымдағы жылдан бастап аттестаттау жылына бір рет қана өткізілетін болады.

10. Педагог-модератордың біліктілік санатын тағайындау/растау туралы шешімді білім беру ұйымдары, сарапшы санатын – аудандық/қалалық білім бөлімі, зерттеуші санатын – білім басқармасы, ал шебер санатын – ҚР Оқу-ағарту министрлігінің аттестаттау комиссиялары қабылдайды.

11. Төтенше жағдай жарияланған өңірлерде (Ақтөбе, Ақмола, Атырау, Батыс Қазақстан, Қостанай, Қарағанды, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстары және Абай, Ұлытау облыстары және т. б.) аттестаттау кезеңі басталған педагогтар үшін аттестаттаудан өту мерзімі ауыстырылады және өткізу күні туралы қосымша хабарланатын болады.

12. Су тасқыны кезінде тұрғын үйінен (үйінен, пәтерінен) айырылған педагогтердің аттестаттаудан өту мерзімі қолданыстағы біліктілік санатын сақтай отырып, 1 жылға (педагогтің қалауы бойынша) ұзартылады. Осыған байланысты білім басқармалары ҚР заңнамасында көзделген тәртіппен жеке бұйрық шығаруға тиісті құжаттарды жинауды ұйымдастырады.