«Қағаз саяхат» авторлық әдістемесі: сабақ орнына өткізуге болатын ойын
Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған ойын – оқу әрекетінің ең тиімді түрі. Сонымен бірге оның нәтижелі болуы көп жағдайда педагогтердің оған қатысуына байланысты болады. Педагогтердің көбі бұл мәселеде қиындықтарға тап болады. Кейбіреулер үшін балалармен ойнау кезінде серіктес рөлін алу қиын, басқалары оқу тапсырмаларын шешуге уақыт табу үшін оны уақыт тұрғысынан қарастырмайды. Қағаз саяхат әдістемесі педагогтерге ойынға қатысуға және балалармен оқу іс-әрекетін ойын түрінде жүзеге асыруға көмектеседі. Балалар ойында жаңа білімді меңгеріп, негізгі бөлімнен кейін өз бетінше ойнай береді.
Балалар ойынының ерекшеліктерін қарастырыңыз
Балалармен ойын өткізу үшін тәрбиешілер балалардың өздері оны қалай көретінін түсініп, оларға көшбасшы емес, серіктес рөліне бейімделуі керек.
Балалар ойынды қалай қабылдайды
Ойын кезінде балалар үшін тек ойнайтын рөлдер, ойын жағдайы, ойын кеңістігі және ойыншылар болады, қалғаны маңызды емес. Олар ойында болып жатқан оқиғаның растығына сенеді. Олар өздері ойнаған кейіпкерлердің сезімін эмоциялық түрде сезінеді.
Тағы бір ерекшелігі – балалар үнсіз ойнамайды. Бала жалғыз қалғанда да ойыншықпен сөйлеседі, ойынның қиялдағы қатысушысымен диалог құрады, өзі үшін және анасы үшін, науқас пен дәрігер үшін де өзі сөйлейді. Балалар айналадағы қоршаған ортаны ойын кеңістігінің бір бөлігі ретінде қабылдайды, оны өз қиялында толықтырады: топ теңіз де, орман да бола алады – бәрі ойынның сюжетіне байланысты.
Педагог балалардың ойынына қалай араласады. Балаларды мәжбүрлегендіктен емес, олардың қызығушылықпен ойнағаны маңызды. Сондықтан педагог тек балалардың ойынына бағыт-бағдар беруі керек, оларға ойын шешімдерін қабылдауға және өз бетінше әрекет етуге мүмкіндік беріңіз. Бұл жағдайда педагогті ойынға қосу керек. Қосылу тек белсенді әрекеттерде ғана емес, сонымен қатар жағымды эмоциялардан да көрінеді. Балалар ересектердің эмоциясын тез оқиды, бұл ойында баламен тиімді қарым-қатынас жасаудың негізі – педагогтің эмоциялық оң көзқарасы.
Егер педагогтерге балалармен ойынға қатысу қиын болса, оларға өзін-өзі бағалауға арналған сұрақтары бар карта ұсыныңыз. Сұрақтарға жауап беру тәрбиешілерге мектеп жасына дейінгі балалардың белсенділігі мен ойындарына қатысудағы проблемаларды анықтауға және олармен жұмыс істеуге көмектеседі.
«Қағаз саяхат» әдісі бойынша ойын ұйымдастыру
«Қағаз саяхат» авторлық техникасы 4 жастан 8 жасқа дейінгі балалармен жұмыс істеуге арналған. Ол қағаздағы әрекетті, режиссерлік актерлік және бейнелеу әрекетін біріктіреді. Техника екі кеңістікте ойнауды қамтиды: жазық және көлемді, сондай-ақ көлемді жазықтыққа қалай көшіруді үйренуге мүмкіндік береді.
Дәстүрлі түрде ойынның үш құрамдас бөлігі бар: пәндік, әрекеттік, эмоциялық. Қағаз саяхат техникасы толық үш компонентті ойын ортасын жасауға мүмкіндік береді
Техника қандай мәселелерді шешеді
Әдістеме әртүрлі қызмет түрлерін біріктіруге және әртүрлі білім беру салаларындағы мәселелерді параллельді түрде шешуге мүмкіндік береді. Ойын мектеп жасына дейінгі балалардың бейнелі ойлауын, қиялын және шығармашылыққа деген қызығушылығын, олардың бастамашылдығы мен білуге құштарлығын дамытады. Осы әдісті қолдана отырып, ойын барысында дайындық тобымен себеп-салдар үшін кіші топпен пішіндер мен түстерден бастап қоршаған әлем туралы балалардың идеяларын пысықтауға және бекітуге болады. Мектеп жасына дейінгі балалар құрдастарымен және ересектермен бірлескен іс-әрекет және қарым-қатынас дағдыларын бекітеді, сөздік қорын байытады. Схема бойынша қозғалу дағдысы да пайдалы болады.
Бұл ойын техникасында бала бейнеленген қаһарманның әрекеті мен сезімімен өмір сүреді, оның атынан сөйлейді, белгілі бір кеңістікті елестетеді, іс-әрекет барысында ойын жағдайын өзгерте алады. Рөлге оқушы да, педагог те үйренеді. Мұның бәрі ойынның маңызды ерекшеліктері.
Педагогте балаларға жаңа нәрсені үйрету немесе материалды қайталау ғана емес, сонымен қатар балаларды бағалау мүмкіндігі де болады. Әдетте кейіпкер таңдау балалардың психоэмоциялық жағдайын, өмірдегі қандай да бір жағдайды көрсетуге деген ұмтылысын көрсетеді. Әр баланың ойын кезіндегі мінез-құлқы, салған суреттері де мектеп жасына дейінгі балада бәрі жақсы ма, оған көмек керек пе, соны көрсете алады.
Ойын өткізу үшін топтағы балаларға қарағанда кейіпкерлердің мүсіндері, қарындаштар, фломастер мен бор көбірек болуы керек
Қандай құрал-жабдық қолдану керек
«Қағаз саяхат» әдісі бойынша ойын ұйымдастыру үшін ақшалай шығын қажет емес. Тәрбиешілерге мыналар қажет: тұсқағаздармен немесе сурет қағазымен алмастыруға болатын крафт қағаздар, түрлі түсті қарындаштар, фломастер, ермексаз немесе оның баламасы, желім, қайшы, картон, жануарлар мен адамдардың ұсақ фигуралары, үйлер мен бөлшектер.
Қалай ойнау керек
Ойынды бастау үшін педагог балалардың санына қарай еденге ұзындығы 3–5 метр болатын қағаз салады. Одан кейін ортасына кейіпкерлер жүретін негізгі жолды және ойын жағдайының маңызды бастапқы элементтерін салады. Әрбір бала педагог сияқты өзіне бір фигураны таңдап, ойында осы кейіпкердің атынан әрекет етеді.
Педагог парақтарды жайып, оларға ойынның негізгі элементтерін салып, балалар өздері жүретін фигураларды таңдағаннан кейін, барлығы парақтың айналасында орналасады және кейіпкердің атынан ұсынылады: олар кім, оларға не ұнайды. Мысалы, мен баламын, доп ойнағанды, кітап оқығанды ұнатамын.
Содан кейін педагог балаларды саяхатқа шақырады. Жолда кейіпкерлер әртүрлі жағдайларға тап болады, жаңа нәрселер үйренеді және белгілі бір мәселелерді шешу үшін алған білімдерін қолданады.
Педагог ойын әлемінде не болып жатқанын сипаттайды: мысалы, ойын жаз мезгілінде өтетін болса, педагог айналаның бәрі жасыл, гүлдер жайқалып, құстар ән салып жатқанын айтып, балаларды сурет салуға шақырады. Педагог балаларға әңгіме арқылы бағыт-бағдар береді, ойын әлемін қолөнермен толықтыруды ұсынады, мысалы, ермексаздан жасалған кейіпкерлерді үйлеріне жасырып, оларға қонаққа барады. Үлкен мектеп жасына дейінгі балаларға «жолда» не күтіп тұрғанын болжау немесе өз ұсыныс тілектерін айтуға шақыруға болады.
Осылайша, «қағаз саяхаты» кезінде балаларға сұрақтар қою, кейіпкерлердің әрекеттеріне түсініктеме беру, балаларды осы немесе басқа жағдайды қалай шешуге болатыны туралы өз пікірін айтуға шақыру маңызды.
Қандай ойын жағдайларын қолдану керек
«Қағаз саяхат» техникасын жүзеге асыру үшін балаларға қазіргі кезде олардың айналасындағы жағдайды көрсететін ойын жағдайларын ұсынған дұрыс. Мысалы, жылдың ағымдағы уақытын негізге алыңыз. Балаларға ойын жағдаяттарын жаңғырту оңайырақ болады, ал педагог маусымдық құбылыстар туралы білімдерін толықтыра алады. Ойын кезінде балалармен бірге жаңбыр мен найзағай кезінде өзін-өзі ұстау ережелерін, дымқыл құмның қасиеттерін айтып өтуіңізге болады.
Ойынмен бірге балалардың бейнелеу дағдылары дамиды. Сурет салу тіпті оны ұнатпайтын балаларды да тартады, өйткені бұл ойынның бір бөлігі.
Ойын шуақты күнде жағажайда басталады. Балалар жағажай мен күннің суретін салып, жағалауға саяхатқа шығады. Кенеттен найзағай ойнайды, педагог түрлі түсті қарындаштармен бұлт пен жаңбырдың суретін салады, балалар да қосылып, сурет сала бастайды. Педагог: «Жануарлар ше? Оларға да қора салып, оларды сонда жасырыңдар!» Кейіпкерлер үйлеріне дауылдан жасырыну үшін жүгіреді. Балалар ережені еске түсіреді – найзағай кезінде су қоймасының жанында болу қауіпті. Содан кейін дыбыстық шағын ойын басталады: балалар жаңбырдың, найзағайдың дыбысын қайталайды. Оларға жаттығуға арналған минут ұсына аласыз, бұл кезде оларға теңіз сияқты «толқуға» болады. Дауыл аяқталады. Жаңбырдың аяқталғанын көрсету үшін педагог балаларды жаңбыр тамшыларын күн сәулесіне айналдыруға шақырады: оларды қарындаштармен немесе фломастермен бояйды. Жаңбырдан кейін барлық кейіпкер құммен ойнауға және құмнан қамал салуға шығады. Балалар қамалды суреттей алады, құрастырғыштан жасай алады немесе ермексаздан пішіндеуге де болады. Ары қарай балалар жасаған кейіпкерлерін қамалға әкеліп, ойынды жалғастырады.
Қағаз саяхаты кезінде балалар ақпаратты оңай есте сақтайды, өйткені олар оны көзбен көріп, елестете алады. Осы кездегі кез келген әрекет олардың қызығушылығын тудырады, өйткенібұл әрекет ойынмен бірге жүреді. Педагогтер мұндай ойындарды өздері құрастыра алады немесе ойын үшін балалар жақсы білетін ертегілер мен әңгімелердің сюжетін пайдалана алады.
Балаларға арналған күндізгі лагерьлерге БҒМ қоятын талаптарды қалай орындаған дұрыс: сарапшыдан 7 жауап
Жауапта лагерь жұмысшыларына қойылатын талаптар туралы айтылған.
Жауап.
Лагерьде жұмыс істеу үшін балалармен жұмыс істеуге шектеулері жоқ адамдарды қабылдаңыз. Қазақстан Республикасының «Педагог мәртебесі туралы» Заңының 11-бабына сәйкес педагогтің кәсіби қызметімен мына адамдар айналыса алмайды:
- заңды күшіне енген сот үкіміне сәйкес педагогтің кәсіби қызметін жүзеге асыру құқығынан айырылған;
- Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеттілігі шектеулі деп танылған;
- медициналық қарсы көрсетілімдері бар, сондай-ақ психикалық, мінез-құлық бұзылыстары (аурулары) бар, оның ішінде психикалық денсаулық саласында медициналық көмек көрсететін ұйымдарда есепте тұрған психоактивті заттарды қолданумен байланысты;
- техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білімі туралы құжаттары жоқ;
- Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде көзделген өзге де шектеулер негізінде.
Қызметкерлер міндетті түрде алдын ала медициналық тексеруден өтуі керек (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 15 қазандағы № ҚР ДСМ-131/2020 бұйрығы).
Лагерь жетекшісінің білім беру ұйымдарында бес жылдан кем емес педагогикалық өтілі, оның ішінде соңғы екі жыл білім беру жүйесіндегі үздіксіз жұмыс өтілі, басшының орынбасары немесе қосымша білім беру ұйымының басшысы лауазымында кемінде екі жыл жұмыс өтілі болуы керек.
Медициналық тексеруден өтпеген немесе денсаулығына байланысты еңбекке жарамсыз деп танылған немесе жұмысқа медициналық қарсы көрсетілімдері бар адамдарды лагерьге жұмысқа жібермеу керек (Қазақстан Республикасының 15.10.2020 № ҚР ДСМ-131/2020 ҚР ДСМ министрінің м.а. 20-бабының 3-тармағы).
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № 3 бұйрығымен бекітілген Медициналық білімі жоқ, оның ішінде тиісті дайындықтан өткен адамдарға алғашқы медициналық көмек көрсету қағидалары және алғашқы медициналық көмек көрсету стандарты ҚР ДСМ-269/2020 (бұдан әрі – Ереже), міндетті медициналық көмек көрсету курстарынан өтуге жататын медициналық білімі жоқ тұлғалар контингенті жатады. Бұл тізімге сонымен қатар білім беру ұйымдарының қызметкерлері (барлық үлгідегі білім беру ұйымдарының педагогтері, мектепке дейінгі және білім беру ұйымдарының қызметкерлері) кіреді (Ереженің 8-тармағы).
Бұл жауаптан сіз мектеп педагогтерінің мектеп жанындағы лагерьде жұмыс істеуіне болатын-болмайтынын білесіз.
Жауап.
Иә, болады. Бірақ педагогтер негізгі қызметі ретінде мектеп лагерінде жұмыс істей алмайды. Сондықтан педагогтермен және тәрбиешілермен қарым-қатынасты олардың каникулға бару-бармауына байланысты реттеңіз. Егер лагерьдегі жұмыс негізгі демалыспен сәйкес келмесе, оқытушыны басқа жұмысқа уақытша ауыстырыңыз, аралас немесе ішкі толық емес жұмыс күнін ұйымдастырыңыз. Егер ол сәйкес келсе, қызметкермен белгілі бір немесе маусымдық жұмыстың ұзақтығына келісім жасаңыз (Еңбек кодексінің 30-бабы).
Жауапта ата-аналар тапсыруы керек құжаттар тізімі берілген. Ата-аналарға арналған өтініш формасын пайдаланыңыз.
Жауап.
Ата-аналар мектеп директорының атына арыз жазуы керек. Өтініш формасын өзіңіз жасаңыз. Үлгіні қараңыз.
Білім және ғылым министрлігінің № 656 бұйрығымен бекітілген ереженің 8-тармағы. Қарсы көрсеткіштер тізбесін Денсаулық сақтау министрлігі 2018 жылғы 13 маусымдағы № 327н бұйрығымен бекітілген Тәртіптің 2-тармағында ұсынады. Балаңыздың денсаулығы туралы анықтама сұраңыз. Аурулардың жоқтығынан басқа, анықтамада баланың жұқпалы аурулары бар науқастармен байланыста болмағаны көрсетілуі керек. Куәліктің күні баланың лагерьге баруының басталуына дейін 3 жұмыс күнінен кешіктірмей көрсетілуі керек (2.4.3648-20 3.12.5 тармақтар).
Ата-аналар өтінішке қосатын қосымша құжаттар тізімін дайындаңыз. Оны жергілікті атқарушы органның актісіне жеткізіңіз. Бұл баланың туу туралы куәлігі немесе төлқұжаттың көшірмесі және төлем түбіртегі болуы мүмкін.
Үлгілерді қараңыз.
Лагерь жұмысын бастау үшін осы төрт қадамды орындаңыз. Нақты қайсы екенін жауаптан біліңіз.
Жауап.
Лагерь жұмысын бастау үшін сіз белгілі бір әрекеттерді орындауыңыз керек.
Біріншіден, материалдық-техникалық базаны қалыптастыру. Мұны санитарлық нормалардың талаптарына және қосымша жалпы дамыту бағдарламаларының бағыттарына сәйкес жасаңыз. Мысалы, лагерьді компьютерлермен, теледидарлармен, төсек-орындармен, оқу құралдарымен, түрлі қосымша білім беру бағдарламаларын жүзеге асыру үшін керек-жарақтармен жабдықтау.
Екіншіден, лагерь қызметін оның мақсатын ескере отырып ұйымдастыру. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 3 сәуірдегі № 14 бұйрығымен бекітілген Балаларды сауықтыру және санаториялық-курорттық мекемелерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды басшылыққа алу.
Ол үшін лагерь басшысына немесе жауапты адамға әрбір ауысымға балалардың демалысы мен сауықтыру бағдарламасын және мүмкіндігінше әртүрлі сипаттағы қосымша жалпы дамыту бағдарламаларын жасауды тапсыру (бұйрықпен бекітілген ереженің 10-тармағы). Білім және ғылым министрлігінің № 656). Бекітпес бұрын оларды тексеріңіз. Біріншіден , белсенді және спорттық іс-шаралардың бағдарламалары тыныш бағдарламалармен алмасуы керек, ал дене шынықтыру жұмыстары оқушылардың жасы мен денсаулығына сәйкес болуы керек. Екіншіден, іс-әрекеттер кез келген білім деңгейі, психофизиологиялық ерекшеліктерінің түрі мен түрі бар балаларға қолжетімді болуы керек.
Үшіншіден, лагерьде медициналық көмекті ұйымдастыру. Ол үшін мектептің дәрігерлік қызметпен айналысатын лицензиясы болуы керек.
Төртіншіден, СанЕН бойынша тамақ және ішу режимін қамтамасыз ету.
Жауаптан күндізгі лагерьде COVID-19-ға байланысты қандай алдын алу шараларын қамтамасыз ету керегін біліңіз.
Жауап.
Күндізгі лагерьде COVID-ке қарсы санитарлық ережелерді сақтаңыз. Коронавирустық инфекцияның таралуына байланысты шектеу іс-шаралары кезеңінде білім беру ұйымдарында оқу процесін жүзеге асыру жөніндегі нұсқаулықта көрсетілген стандарттарды басшылыққа алу (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2020 жылғы 13 тамыздағы № 345 бұйрығы).
Ауысым ашылғанға дейін жалпы тазалауды ұйымдастырыңыз. Техникалық қызметкерлерді барлық бөлме мен жабдықтарды мұқият жуып, дезинфекциялауға міндеттеңіз. Дезинфекциялау құралдарының вирустық инфекцияларға арналған концентрациясында сұйылтылғанын тексеріңіз. Үй- жайларда дезинфекциялау құралдарының бар-жоғын тексеріңіз.
Жауапты адамға тамақтандыру бөлімшесінің қызметкерлерін жұмысқа шығатын күнінен кемінде үш күнтізбелік күн бұрын ішек инфекцияларының және басқа да вирустық қоздырғыштарының бар-жоғын тексеруді тапсыру.
Лагерь жұмысшыларымен кездесу өткізу. Оларға ата-аналардың қатысуымен жабық жерде бұқаралық шараларды өткізуге болмайтынын түсіндіріңіз. Ауа райы рұқсат етсе, балалар үшін ашық ауада іс-шаралар ұйымдастырыңыз. Асханада жағдай болмаса, балаларды 1,5 м әлеуметтік арақашықтықты сақтай алатын бір бөлімшеге отырғызыңыз. Апта сайын COVID-19-ға қарсы лагерь қызметкерлерін тексеру қажет.
Жауаптан балалардың күндізгі лагері қызметкерлеріне кімдерді қосу керегін біліңіз.
Жауап.
Штатқа көшбасшы мен кеңесшілерді бекітіңіз. Қажет болған жағдайда қосымша білім беру педагогтерін де қосыңыз. Ол үшін мектептің штаттық кестесіне өзгерістер енгізіп, лауазымдық нұсқаулықтарды дайындаңыз. Алған кезде нұсқауларды орындаңыз.
Лагерь бастығының, кеңесшілерінің, қосымша білім беру педагогтерінің міндеттерін лауазымдық нұсқаулықтарда белгілеңіз. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 бұйрығымен бекітілген Педагог қызметкерлер лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамалары негізінде кеңесшіге нұсқаулық құрастыру.
Қосымша білім беру ұйымының басшысы (директоры)
Лауазымдық міндеттері:
- ұйымның Жарғысына және өзге де нормативтік құқықтық актілерге және нормативтік құжаттарға сәйкес білім алушылар мен тәрбиеленушілерге қосымша білім беруді ұйымдастыруға басшылық жасайды;
- мәдени-демалыс қызметі, дене шынықтыру мен спортты дамыту саласында әлеуметтік, қосымша білім беру қызметтерін көрсету бойынша құрылымдық бөлімшелердің жұмысын және өзара іс-қимылын ұйымдастырады;
- қазіргі заманғы басқару әдістері негізінде жұмысты болжайды және жоспарлайды;
- қосымша білім беру үшін кадрлар даярлаудың мемлекеттік білім беру тапсырысын орындайды;
- білім беру сапасын бақылауды жүзеге асырады, білім алушылардың және ұйым қызметкерлерінің оқу үдерісі кезінде өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігі үшін жағдай жасайды;
- білім алушылардың ерекше білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жағдай жасайды;
- балалар мен ата-аналарға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсетуді, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар баланы тәрбиелеу мен дамыту мәселелерінде қамтамасыз етеді;
- педагогикалық кеңестің жұмысына басшылық жасайды;
- білім алу және тәрбиелеу мәселелері бойынша жақын және алыс шетелдердің білім алушыларына, оқушыларына қосымша білім беру ұйымдарымен өзара тиімді ынтымақтастықты кеңейту бойынша шаралар қабылдайды, заманауи ақпараттық технологияларды белсенді пайдаланады және дамытады;
- басқару құрылымын айқындайды, балаларға қосымша білім беру ұйымының қаржылық-шаруашылық қызметіне басшылық жасайды;
- білім алушылар мен оқушылар контингентін қалыптастырады;
- педагогтердің жұмысын үйлестіреді, қамқоршылық кеңесі мен қоғамдық ұйымдардың, оның ішінде балалар ұйымдарының қызметіне жәрдемдеседі;
- оқу-материалдық базаның есепке алынуын, сақталуын және толықтырылуын, санитарлық-гигиеналық режим, қауіпсіздік техникасы мен еңбекті қорғау ережелерінің сақталуын қамтамасыз етеді;
- оқытушылар мен көмекші персоналды іріктеуді және орналастыруды жүзеге асырады, олардың кәсіби құзыреттілігін арттыру үшін жағдай жасайды;
- жұртшылықпен байланыс жасайды, білім алушылардың, тәрбиеленушілердің ата-аналарымен (оларды алмастыратын тұлғалармен) жұмысты үйлестіреді;
- есептерді жасауды және ұсынуды қамтамасыз етеді;
- барлық органдарда ұйымның мүддесін білдіреді және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де қызметті жүзеге асырады.
Білуі керек:
- Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі, Қазақстан Республикасының «Білім туралы», «Педагог мәртебесі туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Тіл туралы» заңдары білім беруді дамытудың бағыттары мен перспективаларын, балаларға қосымша білім беру ұйымы жұмысының бейінін және оның ерекшеліктерін айқындайтын Қазақстан Республикасы», «Мемлекеттік мүлік туралы» және басқа да нормативтік құқықтық актілер;
- педагогика және психология;
- педагогикалық этика нормалары;
- экономика, қаржы-шаруашылық қызмет негіздері;
- компьютерлік сауаттылық, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар;
- қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау, өрттен қорғау ережелері, санитарлық ережелер мен нормалар.
Біліктілік талаптары:
- тиiстi бейiн бойынша жоғары (жоғары оқу орнынан кейiнгi) педагогикалық немесе өзге де кәсiптiк бiлiм немесе педагогикалық қайта даярлаудан өткенiн растайтын құжат, бiлiм беру ұйымдарында бес жылдан кем емес педагогикалық өтiлi, оның iшiнде бiлiм беру жүйесiндегi соңғы екi жыл үздiксiз жұмыс өтiлi, қызметкер ретiнде жұмыс өтiлi кемінде екі жыл қосымша білім беру ұйымының басшысының орынбасары немесе басшысы;
- және (немесе) педагогтің бiрiншi немесе жоғары бiлiктiлiк санатының немесе педагог-сарапшының немесе педагог-зерттеушiнiң немесе педагог-магистiрдiң бiлiктiлiк санатының не «үшiншi бiлiктiлiк санаты бойынша басшының орынбасары» бiлiктiлiк санатының болуы; немесе бiлiм беру ұйымының «екiншi бiлiктiлiк санаты бойынша басшының орынбасары» немесе «бiрiншi бiлiктiлiк санаты бойынша басшының орынбасары» немесе «басшы-ұйымдастырушы» немесе немесе «басшы»;
- білім және ғылым саласындағы мемлекеттік қызметші лауазымында не техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру немесе жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының басшысы лауазымында кемінде бес жыл жұмыс өтілі, осы тармақтың 2, 3-тармақтарының нормаларын қоспағанда, жоғары педагогикалық білімінің болуын ескере отырып.
Білім беру ұйымының кеңесшісінің, аға кеңесшісінің лауазымдық міндеттері
Лауазымдық міндеттері:
- балалар қоғамдық ұйымдарының, бірлестіктерінің қызметін дамытуға үлес қосады «Жас қыран», «Жас ұлан», дебаттар, мектеп парламенті;
- білім алушыларға өз бірлестіктерінің, ұйымдарының қызметін жоспарлауға көмектеседі , олардың қызметінің мазмұны мен нысандарын жаңартуға ықпал етеді;
- балалар мен жасөспірімдердің жас қызығушылықтары мен қажеттіліктерін ескере отырып жұмысты жүзеге асырады;
- ұжымдық шығармашылық әрекетті ұйымдастырады;
- балалар мен жасөспірімдерді жұмыс істеп тұрған ұйымдар, бірлестіктер туралы кеңінен ақпараттандыру үшін жағдайларды қамтамасыз етеді;
- білім алушылардың азаматтық-адамгершілік позициясын көрсетуге, өз мүдде- лері мен қажеттіліктерін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін қолайлы жағдайлар жа- сайды;
- білім беруді ұйымдастыруда бұқаралық мәдени, патриоттық жұмыстарды жүргізеді, тәрбие жұмысын, балалардың тәрбиелік бос уақытын ұйымдастыруда сынып жетекшілеріне көмек көрсетеді;
- балалар мен жасөспірімдер ұйымдарын, пікірсайыстарды, білім алушылардың өзін-өзі басқаруын, мектеп немесе студенттік парламенттерді, волонтерлік қозғалыстарды ұйымдастырады;
- оқушылардың денсаулығы мен қауіпсіздігіне қамқорлық жасайды;
- демалыс кезінде олардың демалысын ұйымдастырады;
- білім алушылармен жұмыстың инновациялық тәжірибесін зерттейді және пайдаланады ;
- «Қоғамға қызмет ету», «Туған жерге тағзым», «Үлкенге құрмет», «Анаға құрмет» қоғамдық пайдалы жұмыстарды ұйымдастырады;
- балалар ұйымдарының, бірлестіктерінің бастауыш ұжымдарының жетекшілерін (ұйымдастырушыларын) іріктеу және оқыту бойынша жұмысты жүзеге асырады;
- білім беру ұйымының өзін-өзі басқару органдарымен және педагогикалық ұжымымен, қоғамдық ұйымдармен, білім алушылардың ата-аналарымен немесе оларды алмастыратын тұлғалармен тығыз байланыста жұмыс істейді;
- білім алушылар мен оқушылар арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті, академиялық адалдық принциптерін қалыптастырады.
Басшы білуі керек:
- Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Білім туралы», «Педагог мәртебесі туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» заңдарын және білім беру мәселелері бойынша басқа да нормативтік құқықтық актілерін;
- педагогика және психология, физиология, гигиена, балалар қозғалысының даму заңдылықтары мен тенденциялары;
- педагогикалық этика нормалары;
- бос уақытты, демалысты, ойын-сауықты ұйымдастыру әдістемесі;
- еңбек заңнамасының негіздері, қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау ережелері, өрттен қорғау, санитарлық ережелер мен нормалар.
Көшбасшыға қойылатын талаптар:
- «Педагогика» бағыты бойынша жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі педагогикалық білім немесе техникалық және кәсіптік білім немесе жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптарды ұсынбай, педагогикалық қайта даярлауды растайтын құжат;
- және (немесе) біліктілігінің жоғары немесе орташа деңгейі болған кезде мамандығы бойынша жұмыс өтілі: педагог-модератор үшін кемінде 3 жыл, сарапшы-педагог және педагог-зерттеуші үшін кемінде 4 жыл;
- және (немесе) біліктілігінің ең жоғары деңгейі болған жағдайда магистр-педагогтің кеңесшісі лауазымындағы жұмыс өтілі кемінде 5 жылды құрайды.
Кәсіби құзыреттерді анықтаумен кеңесшіге қойылатын біліктілік талаптары:
1) «педагог-модератор»:
- «педагог» біліктілігіне қойылатын жалпы талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- балалармен жеке және топтық жұмысты өз бетінше ұйымдастыру;
2) «педагог-сарапшы»:
- «педагог-модератор» біліктілігіне қойылатын талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- балалармен диагностикалық жұмыстың ұйымдастыру формаларын қолдануға, балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мәселелері бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу дағдыларына ие болу, жүргізіліп жатқан оқу-тәрбиелік іс-шараларды талдау әдістерін қолдану, өз жұмысында озық педагогикалық тәжірибені пайдалану;
3) «педагог-зерттеуші»:
- «педагог-сарапшы» біліктілігіне қойылатын талаптарға сай болуы, сондай-ақ ұйымдастыру-әдістемелік қызметін талдау технологиясын қолдануы керек;
4) «педагог-шебер»:
- «педагог-зерттеуші» біліктілігіне қойылатын талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- ұйымдастырушылық және әдістемелік қызметті талдау технологияларын пайдалану;
- Облыстық оқу-әдістемелік кеңесі мен ОМЖ бекіткен әдістемелік материалдары болуы керек.
Қосымша білім беру педагогінің лауазымдық міндеттері (білім беру ұйымдарындағы секциялар мен үйірмелердің оқытушысы)
- қосымша білім беру саласында оқушылардың әр алуан шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастырады ;
- үйірмелердегі, секциялардағы, студиялардағы, клубтардағы және басқа да балалар бірлестіктеріндегі білім алушылардың, тәрбиеленушілердің құрамын толықтырады, оқу кезеңінде оларды сақтау шараларын қолданады;
- қосымша білім берудің білім беру бағдарламаларын әзірлеуге және іске асыруға қатысады, сабақ жоспарлары мен іс-шаралар бағдарламасын жасайды, олардың орындалуын қамтамасыз етеді;
- белгіленген құжаттаманы жүргізеді;
- психофизиологиялық мақсатқа негізделген жұмыстың формаларын, құралдарын және әдістерін педагогикалық негізделген таңдауды қамтамасыз етеді;
- білім алушылардың, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін ашады, тұлғаның дамуына, білім алушылардың, тәрбиеленушілердің оқу қажеттіліктерін қанағаттандыруға ықпал етеді;
- білім алушылардың, оқушылардың өз бетінше іс-әрекетін, соның ішінде ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастырады, оқу процесіне инновациялық технологияларды енгізеді, оқуды практикамен байланыстырады;
- білім алушылардың, оқушылардың жетістіктерін қамтамасыз етеді және талдайды;
- білім беру бағдарламасын меңгеру нәтижесін бағалайды;
- дарынды және талантты білім алушыларға, оқушыларға, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға қолдау көрсетеді;
- балалардың әртүрлі деңгейдегі және бағыттағы іс-шараларға қатысуын ұйымдастырады;
- білім алушылар мен оқушылардың демалысын ұйымдастыруға қатысады;
- сабақ кезінде қауіпсіздік және еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі ережелерінің сақталуын қамтамасыз етеді, балалардың өмірі мен денсаулығын сақтауға жауапты;
- ата-аналарға және оларды алмастыратын адамдарға, сондай-ақ педагогтерге консультативтік көмек көрсетеді;
- әдістемелік кеңестердің, бірлестіктердің қызметіне, педагогикалық шеберлікті арттыруға бағытталған іс-шараларға қатысады;
- кәсіби біліктілігін жүйелі түрде арттырады.
Білуі керек:
- Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Білім туралы», «Педагог мәртебесі туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» заңдарын және білім беру қызметін, білім беруді дамытудың басым бағыттарын реттейтін басқа да нормативтік құқықтық актілерді Қазақстан Республикасында;
- педагогика және психология негіздері, еңбек заңнамасы;
- педагогикалық этика нормалары;
- тәрбие жұмысының әдістемесі, өнімді, саралап, дамыта оқытудың заманауи педагогикалық технологиялары, құзыреттілік тәсілді жүзеге асыру;
- білім алушылармен, әр түрлі жастағы оқушылармен, олардың ата-аналарымен (оларды алмастыратын адамдармен), педагогтермен байланыс орнату, жанжалды жағдайлардың себептерін диагностикалау, олардың алдын алу және шешу әдістері;
- білім беру ұйымының ішкі еңбек тәртібі ережелері, қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі ережелері.
Біліктілік талаптары:
- жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейiнгi педагогикалық бiлiм немесе тиiстi бейiн бойынша өзге де кәсiптiк бiлiм немесе педагогикалық бейiн бойынша немесе тиiстi бейiн бойынша техникалық және кәсiптiк бiлiм немесе жұмыс өтiлiне қойылатын талаптарды ұсынбай, педагогикалық қайта даярлауды растайтын құжат;
- және (немесе) біліктілігінің орташа немесе одан жоғары деңгейі болған жағдайда, мамандығы бойынша жұмыс өтілі: педагог-модератор үшін – кемінде 2 жыл, сарапшы-педагог үшін – кемінде 3 жыл, оқытушы-зерттеуші үшін – кемінде 4 жыл;
- және (немесе) біліктілігінің ең жоғары деңгейі болған жағдайда, магистр-оқытушыға мамандығы бойынша жұмыс өтілі 5 жылдан кем емес;
Кәсіби құзыреттердің анықтамасымен біліктілік талаптары:
1) «педагог-модератор»:
- «педагог» біліктілігіне қойылатын жалпы талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- зерттеу, эксперименттік жұмыс дағдыларын қолдану;
- жаңа әдістерді сынау бойынша жұмыс;
- облыстық (қалалық) көрмелердің, олимпиадалардың, конкурстардың жеңімпаздары – балалар топтарын басқаруға;
2) «педагог-сарапшы»:
- «педагог-модератор» біліктілігіне қойылатын талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- зерттеу, эксперименттік жұмыс әдістерін қолдану;
- облыстық, республикалық байқаулардың, көрмелердің, олимпиадалардың, конкурстардың жеңімпаздары – балалар топтарын басқаруға;
- педагогикалық басылымдарда әдістемелік жарияланымдары болуы;
3) «педагог-зерттеуші»:
- «педагог-сарапшы» біліктілігіне қойылатын талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- халықаралық, республикалық конкурстардың, көрмелердің, олимпиадалардың, конкурстардың жеңімпаздары – балалар топтарын басқаруға;
- авторлық әдістемелік әзірлемелердің болуы;
4) «педагог-шебер»:
- «педагог-зерттеуші» біліктілігіне қойылатын талаптарға сай болуы керек, сонымен қатар:
- халықаралық, республикалық конкурстардың, көрмелердің, олимпиадалардың, конкурстардың жеңімпаздары – балалар топтарын басқаруға;
- авторлық әдістемелік әзірлемелердің болуы;
- облыстық оқу-әдістемелік кеңесі мен ОМЖ бекіткен әдістемелік материалдары болуы керек.
Медицина қызметкерлеріне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 7 сәуірдегі № 141 бұйрығымен бекітілген Білім беру ұйымдарының білім алушылары мен тәрбиеленушілеріне медициналық көмек көрсету қағидаларымен реттеледі.
Лагерьдің медицина қызметкері балалардың денсаулығын жақсартуға, сырқаттанушылықтың алдын алуға және азайтуға бағытталған емдік-профилактикалық және сауықтыру іс-шараларын жүргізеді.
Лагерьдегі тәрбиеленушілерге медициналық көмек көрсету үшін медициналық пункт ұйымдастыру. Көмек ТМККК шеңберінде көрсетіледі.
Медициналық пункттер Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 29.12.2012 ж. бұйрығымен бекітілген «Білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидаларына сәйкес медициналық техникамен, медициналық мақсаттағы бұйымдармен, санитарлық-гигиеналық, жұмсақ және қатты жабдықтармен жабдықталуы керек.
Лагерь басшысы медициналық пункттің бас қызметкері уақытша болмаған жағдайда медициналық қызметкерді ауыстыруды қамтамасыз етуге міндетті.
Медициналық пункттің медицина қызметкері оқушыларға, педагогикалық және техникалық қызметкерлерге созылмалы аурулардың жіті және өршуі, жарақаттар (жедел жәрдем көрсету, аумақтық емханаға жіберу, жедел жәрдем бригадасын шақыру) кезінде жедел медициналық көмек көрсетуі қажет.
Білім беру ұйымы (бұл жағдайда лагерь) ата-аналардан (заңды өкілдерден) профилактикалық тексерулер, вакцинациялар жүргізу немесе оларға жоспарлы түрде басқа да медициналық қызметтер көрсету кезінде медициналық араласудан бас тарту туралы хабардар етілген келісімін алуға міндетті екенін ескертеміз. баптың 2-тармағы. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі 94 Кодексі (бұдан әрі – Кодекс).
Бірақ білім беру ұйымдарының студенттері мен тәрбиеленушілерінің өміріне төтенше белгілер немесе қауіп төнген жағдайда Денсаулық сақтау кодексінің 94-бабының 2-тармағына сәйкес медициналық қызметкер ата-анасының (заңды өкілдерінің) келісімінсіз кейіннен міндетті түрде ата-аналарды (заңды өкілдерді) хабардар ете отырып, медициналық көмек көрсететінін есте ұстаған жөн.
Сондай-ақ медициналық пункттердің медицина қызметкерлері психикалық және эмоциялық салауаттылықты қамтамасыз ететін дағдыларды қалыптастыруға қатысады, мінез-құлық қауіп факторларын (темекі шегу, нашақорлық, мас- күнемдік) төмендетуге және білім беру ұйымдарының білім алушылары мен оқушыларының суицидтік қауіп топтарын анықтауға қатысады, ұйымдардың психологтарымен және білім беру ұйымдарының әлеуметтік педагогтерімен бірлесіп профилактикалық іс-шаралар өткізеді.
Медициналық пункттердің медицина қызметкерлері салауатты өмір салтын қалыптастыру мәселелері орталықтарының мамандарымен бірлесе отырып, лагерьде оқушылардың, кеңесшілер мен педагогтердің салауатты өмір салтын насихаттау саласындағы сауаты мен білімін арттыру бойынша іс-шараларды жоспарлап, өткізе алады.
Әдіскерге арналған маусым сұрақтарының жауаптары
Мектепке дейінгі білім беру ұйымы басшысының лауазымдық міндеттеріне қызметкерлердің лауазымдық нұсқаулықтарын әзірлеу кіреді (6-тармақтың 1-параграфы, 2-тарау, 1-бөлім).
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 30.01.2008 жылғы № 77 қаулысымен мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдары қызметкерлерінің үлгі штаттарында 4 топқа хатшының штат бірлігі көзделмегендіктен, балабақша меңгерушісі әдіскердің үлгілік лауазымдық нұсқаулықтарында көзделмеген басқа лауазым (хатшы) бойынша қосымша міндеттерді әдіскер міндеттеріне енгізуге құқылы. Бұл әрекетке қызметкердің, яғни әдіскердің келісімі қажет.
Әдетте мұндай жағдайларда қызметкерге қосымша жұмыс көлемін орындағаны үшін сыйақы беріледі.
Жағдай
Мен бастауыш сынып мұғалімі мамандығын алдым. Менің еңбек өтілім 31 жыл. Оның ішінде 21 жыл балабақшада әдіскер, 9 жыл балабақша меңгерушісі болып қызмет атқарғанмын. Осы дипломмен аудандық білім бөліміндегі МДҰ бойынша әдіскер болып жұмыс істей аламын ба?
Педагог – тиiстi бейiн бойынша педагогикалық немесе өзге де кәсiптiк бiлiмi бар және білім алушыларды және (немесе) тәрбиеленушілерді оқыту мен тәрбиелеу, әдiстемелiк қамтамасыз ету немесе оқу-тәрбие қызметiн ұйымдастыру жөнiндегi педагогтің кәсiптiк қызметiн жүзеге асыратын тұлға (Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319-III «Білім туралы» Заңы 1-бап 50-тармақ).
Бакалавриат пен магистратура бағдарламалары мамандықтары жіктеуішінің және Қазақстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру мамандықтарының жіктеуішінің сәйкестік кестесі бойынша Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 28 мамырдағы № 247 қаулысына сәйкес арнайы педагогикалық білім беру педагогикалық білім беру мамандықтары бойынша нақтылауды көздейді.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 13 шілдедегі № 338 бұйрығымен бекітілген Педагог қызметкерлер және оларға теңестірілген адамдар лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларына сәйкес педагогикалық қызметкерлердің біліктілік деңгейіне қойылатын талаптар аудандарда/қалаларда жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі педагогикалық білімнің немесе тиісті бейіні бойынша өзге де кәсіптік білімнің немесе педагогикалық қайта даярлаудан өткенін, педагогикалық өтілі 3 жылдан кем емес екенін растайтын құжаттың болуын қажет етеді.
«Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың әдістемесі», «Мектепке дейінгі оқыту мен тәрбие» мамандықтары бойынша педагогикалық білімі бар тұлға аудандық білім бөлімінің мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға жетекшілік ететін әдіскері лауазымына тағайындала алады деп есептейміз.
Бұдан шығатын қорытынды – бастауыш сынып мұғалімі дипломы бар педагог аудандық білім бөлімінің мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға жетекшілік ететін әдіскеріне қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келмейді.
Жағдай
Жоғары білімі бар әдіскер («Мектепке дейінгі тәрбие» мамандығы) аттестаттаудан өтті. «Мектепке дейінгі ұйымның педагог-зерттеушісі» санатын алғаны туралы куәлігі бар (тәрбиеші ретіндегі жұмыс өтілі – 17 жыл). Ол В3 деңгейінде жалақы алады. Оған осы санат үшін 40% БЛЖ жүре ме?
Иә, жүреді. Педагог қызметкерлерге біліктілік санатын беру білімі туралы дипломда немесе атқаратын лауазымы бойынша тиісті біліктілік беріліп, қайта даярлау туралы құжатта көрсетілген мамандыққа (біліктілікке) сәйкес жүзеге асырылады (ҚР Білім және ғылым министрлігінің 27.01.2016 ж. № 83 бұйрығының 96-тармағы).
ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы № 83 бұйрығының 94-тармағына сәйкес «педагог-зерттеуші» біліктілік санаты берілген педагог қызметкерлер жоғары біліктілік санатына теңестіріледі.
Осылайша, егер сізде әдіскер ретінде «педагог-зерттеуші» біліктілік санатын беруді (растауды) растайтын педагог куәлігі болса, онда сіз В3-1 блогы бойынша жоғары санатты әдіскер ретінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына 4-қосымшаның 8-тармағына сәйкес лауазымдық жалақының 40% мөлшерінде біліктілік санаты үшін қосымша ақы алуға құқылысыз.
Жағдай
Балабақшада әдіскер болып жұмыс істеймін, «әдіскер-сарапшы» санатына құжат тапсырып, оны қорғадым. Бірақ бұйрықта «әдіскер-сарапшы» емес, «тәрбиеші-сарапшы» деп көрсетілген.
Маған жалақы қалай төленеді?
Педагог қызметкерлерге біліктілік санатын беру білімі туралы дипломда немесе атқаратын лауазымы бойынша тиісті біліктілік беріліп, қайта даярлау туралы құжатта көрсетілген мамандыққа (біліктілікке) сәйкес жүзеге асырылады (ҚР Білім және ғылым министрлігінің 27.01.2016 ж. № 83 бұйрығының 96-тармағы).
Егер сіз мектепке дейінгі білім беру ұйымының педагогі ретінде аттестаттаудан өткен болсаңыз, онда бұл санат мектепке дейінгі ұйымның тәрбиешісі ретіндегі еңбекақыны есептеу кезінде ғана ескерілетін болады.
Мектепке дейінгі ұйымның әдіскері ретіндегі еңбекақыны есептеу кезінде тәрбиешінің бірінші санаты «педагог-сарапшы» ескерілмейді деп есептейміз.
Осылайша, «Мектепке дейінгі ұйымның әдіскері» лауазымына еңбекақы төлеу бірінші санаттағы «педагог-сарапшы» санатын есепке алмай жүргізіледі.
Педагог қызметкерлерге біліктілік санатын беру білімі туралы дипломда немесе атқаратын лауазымы бойынша тиісті біліктілік беріліп, қайта даярлау туралы құжатта көрсетілген мамандыққа (біліктілікке) сәйкес жүзеге асырылады (ҚР Білім және ғылым министрлігінің 27.01.2016 ж. № 83 бұйрығының 96-тармағы).
Сондықтан педагог бұрын мектепке дейінгі білім беру ұйымының педагогі ретінде аттестаттаудан өткен болса, онда бұл санат мектепке дейінгі білім беру ұйымының педагогі ретіндегі сыйақыны есептеу кезінде ғана ескеріледі.
Мектепке дейінгі білім беру ұйымының әдіскері ретінде сыйақыны есептеу кезінде бірінші санаттағы «педагог-сарапшы» есепке алынбайды деп есептейміз.
Осылайша, «Мектепке дейінгі ұйым әдіскері» лауазымына еңбекақы төлеу бірінші «педагог-сарапшы» санатын есепке алмай жүргізіледі.
Жағдай
2022 жылдың 5 қаңтарынан бастап 2022 жылдың 05 сәуіріне дейін балабақша әдіскері қызметіндегі маған қалалық білім бөлімінен Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің 111-бабын 1-тармағына сәйкес директордың міндетін атқарушы ретінде қол қою құқығы берілген.
Қол қою құқығы бар директордың міндетін атқарушы ретіндегі жалақым қалай есептеледі?
Бір ұйымда еңбек шартында көзделген негізгі жұмысымен қатар, басқа немесе сол лауазымдағы қосымша жұмысты немесе негізгі жұмысынан босатылмай уақытша болмаған қызметкердің міндеттерін орындайтын қызметкерлерге қосымша ақы төленеді.
Қызметкерлерге жүктелген қосымша жұмыстарды мына жолдармен орындауға бо- лады
1) лауазымдарды біріктіріп қатар алып жүру – қызметкер өзінің еңбек шартында (лауазымдық нұсқаулығында) көзделген негізгі жұмысымен қатар, басқа бос лауазымдағы қосымша жұмысы;
2) қызмет көрсету аумақтарын кеңейту – қызметкердің еңбек шартында (лауазымдық нұсқаулығында) көзделген негізгі жұмысымен қатар, жұмыс күнінің (ауысымының) белгіленген ұзақтығы ішінде қосымша жұмысты орындауы;
3) уақытша болмаған қызметкердiң мiндеттерiн орындау (ауыстыру) – қызметкердiң еңбек шартында (лауазымдық нұсқаулығында) көзделген негiзгi жұмысымен бiрге басқа да, сол лауазымда да қосымша жұмыстарды орындауы.
Уақытша орнында жоқ қызметкердің лауазымдарын біріктіргені, қызмет көрсету аймағын кеңейткені немесе оның міндеттерін орындағаны (ауыстырғаны) үшін төленетін қосымша ақылардың мөлшерін жұмыс беруші орындаған жұмыс көлеміне қарай қызметкермен келісім бойынша белгілейді (ҚР ЕК 111-бабының 3-тармағы).
Жұмыста болмаған директордың қызметтік міндеттері сізге әдіскердің негізгі лауазымындағы қызметтік міндеттеріңізді орындаудан босатылмай уақытша жүктелді деп есептейміз. Егер бұлай болса, онда уақытша болмаған директордың міндеттерін орындағаны үшін қосымша ақы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 31 желтоқсандағы № 1193 қаулысына 18-қосымшаның 6-тармағына сәйкес есептеледі.
Осылайша, қосымша ақы нақты орындалған жұмысқа төленеді. Ол тәулігіне 2,4 сағат үшін 0,3 ставка немесе күніне 4 сағат үшін 0,5 ставка болуы мүмкін. Бұл ретте қосымша төлем директордың лауазымдық жалақысынан төленуі керек.
Әдіскердің базалық ставкасы бойынша лауазымдық жалақы директордың міндеттерін жүктегенге дейінгідей (әдіскердің еңбекақысы негізінде) есептеледі.
Ойын жағдайының мысалы