Түстер туралы ойындар жиыны. «Жыл тәрбиешісі» байқауы финалистінің тәжірибесі

Балаларға түстерді ажыратуды үйрету үшін берілетін тапсырмалардың әртүрлі нұсқалары бар. Мысалы, үш заттың ішінен басқа түстегі бір «артық» затты таңдау, ойыншыққа оның киімінің түсіне келетін мойынорағыш байлау. Сондай-ақ, сіз баланы әртүрлі түстердің элементтерінен ою-өрнек үлгісін жасауға, фигуралардан бір түсті таңдауға, сызба пайда болуы үшін фигураларды белгілермен бояуға қызықтыра аласыз. Балалар бұл тапсырмалардан жалықпауы үшін балаларға белгілі ойындарды жаңа форматта беріп, оларға жаңа мазмұн үстеңіз.

«Сұрыптаушы» ойыны

Ойын барлық жастағы балаларға, соның ішінде ерекше қажеттіліктері бар балаларға да арналған. Бұл ойын көмегімен заттарды жасалған материалына қарай және түсіне қарай сұрыптау дағдыларын жаттықтыруға, кеңістікте бағдарлау дағдыларын дамытуға, лексикалық тақырыптарды бекітуге, санауға болады.

Кіші топтағы ойын үшін сізге түрлі түсті үш кәдімгі себет және себеттердің түсіне сәйкес карточкалар қажет. Карточкалар ретінде сіз басқа заттарды да пайдалана аласыз, мысалы, «кәмпит орауыштарын». Үлкен топта сізге төрт себет пен алдыңғы жағында заттардың кескіні бар карточкалар қажет болады. Бұл монохромды сызбалар болуы мүмкін, мысалы, көк себетке арналған көк бөтелкелер, сары себетке банан немесе лимон және т.б. немесе төрт объект төрт санатқа жататын бар тақырыптық суреттер болуы мүмкін.

Ойын шарты бойынша балалар қай қоржынға қай карточканы қою керек екенін бірге шешеді. Мұндай бірлескен іс-әрекет мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативті дағдыларын дамытады, балалар ұжымын біріктіреді.

Балалар заттарды түсі бойынша сұрыптауды үйрене отырып, бірте-бірте тапсырмаларды күрделендіріп, басқа есептерді де шеше алады. Мысалы, баланың математикалық бейнелі ойлауын дамытыңыз: балалардан белгілі бір пішіндегі немесе белгілі бір бөлшектері бар заттарды сұрыптауды сұраңыз, сөйлеуді, фонематикалық қабылдауды дамыту: атаулары бір әріптен басталатын себеттердегі заттарды таратуды сұраңыз.
 

Түрлі түсті кілемшемен ойын

Кез келген жастағы бала түрлі түсті кілемшемен ойнай алады. Кіші мектеп жасына дейінгі балаларға түстер бойынша сұрыптауды жаттықтыру жеткілікті. Мұны істеу үшін олардан қоржыннан бос шеңберлерді алып, оларды кілемшедегі бірдей түсті шеңберлерге қоюды сұраңыз. Төрт жастан асқан балаларға қиынырақ тапсырмаларды ұсынуға болады. Мысалы, бір түсті шеңберді емес, 3-5 шеңбердің фрагментін іздеу керек. Ол үшін түсті кілемшенің фрагменттерін дәл қайталайтын пішіндерді дайындаңыз. Бұл тапсырма зейінді, кеңістіктік ойлауды және түстерді қабылдауды дамытады.
 

Балаларда жартышараралық байланыстарды дамыту және оларды кеңістікте бағдарлануға, зейінін шоғырландыруға және жылдам әрекет етуге үйрету үшін оларға «Бір уақытта екі қолмен көрсету» ойынын ұсыныңыз. Балалардың міндеті – екі қолдың сұқ саусақтарымен кілемшенің әртүрлі бөліктеріндегі бір түсті шеңберлерді көрсету.

Балалардың математикалық дағдыларын дамыту үшін олардың алдындағы санда көрсетілгендей бірдей түсті немесе әртүрлі түстердегі көп шеңбер салуды ұсыныңыз. Егер бала әртүрлі түсті шеңберлерді орналастыратын болса, одан әр түстен қанша шеңбер алғанын санауды сұрауға болады.

Балаларды оқуға үйрету, сонымен қатар есту-сөйлеу қабілеті мен зейінін дамыту үшін шеңберлерге буындарды тіркеңіз: үш-төрт буын жеткілікті. Тапсырмаға дайындаңыз: буындарды бағандарға басып шығарыңыз, қастарына біртүсті шеңбер қойыңыз. Түстер қайталанбауы керек. Балаларды «кілемшені оқуға» шақырыңыз: шеңберге қараңыз да, бір түстегі шеңбер болса, осы түстегі шеңбер тағайындалған буынды оқыңыз.

Балалармен бірге негізгі түстерді және олардың реңктерін есте сақтау ғана емес, сонымен қатар қай түстер қайда кездесетінін нақты көрсету маңызды. Мысалы, балалармен бірге жыл мезгілдерін зерттей отырып, олардың назарын жаз бен күзде жапырақтардың түсетініне аударыңыз. Ауа райы туралы айтқанда, кемпірқосақтың, бұлттардың және бұлттардың түстерін ажыратып көрсетіңіз.

Балалардың логикалық ойлауын дамыту, заңдылық пен реттілік негіздеріне үйрету үшін схемалары бар екі ойын ұсыныңыз. Бірінші ойында 12 шеңберден тұратын шағын кілемше дайындаңыз: 3 – жанына қарай, 4 – ұзындығына қарай бойлайтын және бір шеңберден екіншісіне қарай көрсеткіш сызықтары бар 12 шеңберден тұратын шағын кілемше болады. Көрсеткіш сызықтарды бірте-бірте қосыңыз: үш жасар балалар үшін үшеу, төрт жасар балалар үшін төртеу алуға болады. Сюжет пайдаланыңыз, мысалы, бақаның үйге дейін ең күшті төмпешіктерден секіріп жетуіне көмектесу керек, ал араларға ең әдемі гүлдер, мен шеңберлерге отыруға көмектесуге болады.

Екінші ойын үшін карточкалар дайындап қою керек, бұл ойында схемалар бар. Оларға түзу сызықта орналасқан он шеңбер тізбегін сызыңыз және олардың арасына бір бағытта көрсеткіштер қойыңыз. Балаларды кілемшеден шеңберлердің осы тізбегінің бөліктерін, мысалы, біріншіден бесінші шеңберге немесе екіншіден сегізіншіге дейін салуға шақырыңыз.

«Мекенжайы бойынша тап» ойыны

Бұл ойын балаларға кестемен жұмыс істеуге, координаталарды анықтауға көмектеседі. Балалардың міндеті – шеңбердің түсімен көрсетілген координаталар бойынша түрлі түсті шеңберлерді шаршыларға орналастыру. Мысалы, «В2» қызыл түспен, ал «В4» жасыл түспен жазылса, бала «В2» ұяшығына қызыл шеңберді, «В4» ұяшығына жасыл түсті шеңберді қояды. Ойын үшін 6×6 көлеміндегі үстел-кесте дайындаңыз.
 

Жоғарғы оң жақ бұрыштағы ұяшық бос, бірінші бағанға екіншіден алтыншы ұяшыққа дейін А-дан Д-ға дейінгі әріптерді, екінші жолдан алтыншы ұяшыққа дейінгі бірінші жолға 1-ден 5-ке дейінгі сандарды жазыңыз. Шеңберлердің «мекенжайларын» әр жолы жаңадан жазуға болады.

Викторина мен «Крест пен нөл» ойыны

Балалардың назарын «Крест пен нөл» ойыны кезінде белгішелердің қалай орналасатынына аударыңыз: көлденең, тігінен, диагональ бойынша. Бұл балаларға осы ұғымдарды жақсы меңгеруге көмектеседі.

Ересек балалардың логикалық ойлауын дамыту үшін түрлі түстер бойынша викторина өткізіп, «Крест пен нөл» ойынымен біріктіріңіз. Балалар үшін оны қызық ету үшін 50×50 см үлкен алаң сызып алыңыз және әртүрлі түстердегі кресттер мен нөлдер қиып алыңыз.

Викторина алдында балалардан олардың командалары қандай кресттер немесе нөлдермен ойнауды таңдайтынын сұраңыз. Ең бастысы, олар керек түсті атайды. Содан кейін барып балаларға ережені түсіндіріңіз: Командалар кезекпен сұрақтар алады. Команда дұрыс жауап берсе, өз команда белгісін алаңға апарып қояды. Оларды ойынның классикалық нұсқасындағыдай орналастыру керек: бір қатарда – көлденең, тігінен немесе диагональ қатармен қою керек. Егер команда жауаптан қателессе, жауап беру құқығы басқа командаға беріледі. Дұрыс жауап берсе, өз белгісін қояды. Егер олар да қателесе, алаңға ешкім белгіше апарып салмайды.

Ойын алаңында өздерінің крест немесе нөл қатарын құра алған команда жеңеді. Егер командалар үш белгішені қатар қоя алмаса, ойын алаңына белгішелерін ең көп жинаған команда жеңеді.

Содан кейін әр командаға бір түс туралы сұрақ қойыңыз. Бірінші айналымда табиғаттағы немесе балабақшадағы бір заттың түсі қандай екенін сұрауға болады. Екінші айналымды басқа ережелер бойынша өткізіңіз: мұғалім түсті атайды, ал командалар бұл түсте не бар екенін атайды. Жауап берген команда бірінші болып төсбелгісін алаңға қояды.
 

Балалар өздері жасаған «Серуен» ойыны

«Серуен» үстел ойыны балалардың түстер туралы білімін бекітуге, сөздік тақырыптарды пысықтауға және танымдық қызығушылықтарын қолдауға көмектеседі. Бұл ойынды балалар өз қолымен жасай алады. Алдымен ойын тақырыбын таңдап, электрондық форматтағы сапасы жақсы бояуға арналған сурет таңдаңыз. Ол үшін фотосуреттермен жұмыс істеуге арналған бағдарлама пайдаланыңыз, таңдап алған суретті ені мен биіктігі бойынша тең төрт пиксельге бөліңіз. Сурет фрагменттерін басып шығарып, оларды желімдеңіз. Содан кейін балаларға бояуға беріңіз.

Боялған суретке кілемшеден алып түрлі түсті шеңберлер салыңыз, олар старттан финишке дейінгі жол болады. Ойыншыларға шеңбер түстері бойынша тапсырма беріңіз: ойын тақырыбына қатысты бір затты немесе көк шеңбердегі ойыншының ерекше қасиетін атаңыз немесе сын есіммен ойын объектісін сипаттаңыз. Немесе ойыншының сары шеңберде жасай алатын әрекетін сипаттап айтыңыз. Фишкалар орнына ойын тақырыбына сай келетін шағын ойыншықтар, мысалы, шоколад жұмыртқалар алыңыз. Балалар оларды ойын алаңында текшеге қаншалықты құлатса, сонша қадам жылжыта алады.

Мысал

Егер ойын тақырыбы «Аңдар» болатын болса, онда фишка орнына қолданылатын ойыншықтар да аң пішінінде болғаны дұрыс.
Балалар тапсырма түсін білдіретін шеңберлерге түскен кезде қарсы тұрған жануардың белгілері мен әрекеттерін сипаттауы керек. Мысалы, егер бала жолбарыстың мүсінімен жүрсе, онда жолбарыстың сыртқы түрін сипаттайды: жолбарыстың азу тістері, тырнақтары, қара жолақтары бар; ол қызыл және қара, үлкен, әрекеті – жолбарыс аң аулайды, жүгіреді, қуып жетеді.

5-6 жастағы балалармен сұрақты қайталамау туралы келісіңіз. Мысалы, егер біреу өзінің белгісін «жасыл» деп сипаттаса, басқа ойыншы бұл сын есімді пайдалана алмайды. Егер ойыншы тапсырманы орындай алмаса, оған басқа ойыншыларға көмектесуге рұқсат етіңіз. Егер балалардың ешқайсысы тапсырманы орындай алмаса, оларға жетекші сұрақтар қойыңыз немесе мүсінді қалай сипаттау керек екенін өзіңіз мысалмен көрсетіңіз.

Бізге сіздің пікіріңіз маңызды! Мақаланы төмендегі 5 смайлдың бірін таңдап, бағалауыңызды сұраймыз (e.stvospitatel.ru сервисі).

«Серуен» ойыны балалармен топтық және жеке жұмыс істегенге қолайлы. Оның көмегімен сіз оқушылардың бір затты схема бойынша табу, түстерді ажырату және қозғалыс санын санау дағдыларын нығайтасыз. Ойынды апта тақырыбына сәйкес түрлендіруге болады.