CLIL әдісін қалай жүзеге асыруға болады: мұғалімге арналған кеңестер

Ағылшын тілінде оқытудың тиімді тәсілдерінің бірі пәндік және тілдік оқытуды интеграциялау идеясына негізделген CLIL (Content and Language Integrated) интеграцияланған пәндік-тілдік тәсілі болып табылады.

Пәндік-тілдік оқыту әдісін қолданған кезде мұғалім:

• олардың мақсатын анықтауды;
• пән бойынша зерттелген материалдың мазмұнын қайта қарауды;
• қойылған мақсатқа сай оқытуды ұйымдастырудың әдістерін, құралдары мен нысандарын таңдауды;
• нәтижесін болжау материалдарын таңдауды жүзеге асыруы керек.

Сабақты жоспарлау кезінде мұғалім келесі сұрақтарға сүйене алады:

Тілді енгізуді біртіндеп терминологиядан бастаған жөн. Әдетте, сабақтың басында тақтада біз сөздіктерге жазып, сабақ барысында қолданатын терминдермен танысамыз. Келесі сабақта бұл терминдер қайталанады. Бірақ бір апта ішінде көптеген сөздерді зерттеу ұсынылмайды, өйткені балалар шатастыра бастайды, оларды дұрыс айтпайды, нәтижесінде сөздер есте сақталмайды.

Тақырыптарды қызықты және нәтижелі зерттеу үшін, ой-өрісіңізді кеңейту үшін оқу, аударма және айтылым дағдылары бекітілген сабақтың тақырыбына байланысты бейне материалдарды таңдаңыз.

CLIL технологиясын қолданатын сабақ негізгі кезеңдерден тұрады:

• Organization moment – ұйымдастыру сәті;
• Checking of the homework – үй тапсырмасын тексеру;
• Study of New material – жаңа материалды зерттеу;
• Consolidation – бекіту;
• Summary evaluation – қорытындылау;
• Homework – үй тапсырмасы;
• Vocabulary warm-up, pronunciation – сөздік жаттығулар.

Сабақ барысында осы кезеңдердің орындалуын қарастырыңыз:

Organization moment – Good morning.

I’m very glad to see you. Sit down, please. Is everybody here? Who is absent?/ Сәлеметсіз бе. Мен Сізді көргеніме өте қуаныштымын. Барлығы осында ма? Кім жоқ?/

Today we have physics lesson in English. There are some rules./Бүгін біз физика сабағын ағылшын тілінде өткіземіз/

Ережелер келесідей:

1) you can do mistakes in English/сіз ағылшын тілінде қателіктер жібере аласыз/

2) if you don’t understand me you stop me and ask me to repeat. Do you agree?/егер сіз мені түсінбесеңіз, тоқтауды және айтылғанды қайталауды сұраңыз/

Сіз келісесіз бе? Are you ready? We are beginning./Сіз дайынсыз ба? Біз бастаймыз/

Checking of the homework – At the beginning we’ll remember (rewise) the computer words. Let’s rewise it together. There is one task. We’ll make together the program of the task.

/ Бастау үшін біз жаңа сөздерді еске түсіреміз. Оларды бірге еске түсірейік/

Жаңа тақырыпты талқылау кезеңінде біз талқылау кезінде сүйенуге болатын негізгі тірек сөз тіркестерін дайындадық. Плакаттар түріндегі бұл тіркестер әр кабинетте ілулі тұр.

Жүктеу

CLIL әдістерін оқытудың педагогикалық тәсілдерін төрт топқа бөлуге болады.

1. Белсендіргіш тәсілдер (activating)

2. Пәндік мазмұнды түсінуді қалыптастыратын әдістер (understanding)

3. Тілдік тәсілдері (reading, writing, speaking, etc.)

4. Оқыту нәтижелерін бағалау, сондай-ақ кері байланыс алу тәсілдері (assessment and feedback)

Кестеде CLIL технологиясын қолдана отырып, билингвалды негізде бірнеше педагогикалық әдістер ұсынылған.

CLIL технологиясын пайдалана отырып, билингвалды негіздегі педагогикалық тәсілдер

CLILтехнологиясы – пәннің мазмұны және тілді бірлесіп оқыту технологиясы. CLIL технологиясын қолданудың әртүрлі әдістерін тиімді қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, тілге деген ынтасын арттырады.

І. Activity «Loop of questions – Сұрақтар күрмегі». Оқушыларға ағылшын тілінде сұрақтар мен жауаптар беріледі. Парақтың бір жағында сұрақ, екінші жағында басқа сұрақтың жауа бы бар. Бір оқушы сұрақты оқиды, ал қалғандары оны мұқият тыңдауы керек. Кім жауап тапса, ол дұрыс жауапты оқиды және ол сұрақ қоюды жалғастырады. Ойын жалғасады. Бұл әрекет (activity) ақыл-ойдың белсенділігіне ықпал етеді және оқушының дұрыс айтуын дамытады.

ІІ. Activity «Inner and outer circle – Сыртқы және ішкі шеңбер». Оқушылар бірінші және екінші болып бөлінеді және екі шеңберді құрайды: сыртқы және ішкі, содан кейін бір-біріне бет бұрады, ал ішкі шеңберде тұрған оқушылар сыртқы шеңберде тұрған оқушыға сұрақ қояды. Ішкі шеңбер қозғалмайды, ал сыртқы шеңбер сағат тілімен қозғалады. Сұрақтарды ағылшын тілінде де қоюға болады, ал жауаптар ағылшын және орыс тілдерінде қабылданады.

ІІІ. Activity «Guess the organ – Органды тап». Оқушылар екі топқа бөлінеді. Әр топқа A3 форматындағы қағаз парағы беріледі. Жапсырмалар қағазға желімделген, жапсырманың артқы жағында адам ағзасы мүшелерінің атаулары жасырылған. Қағаздың ортасында сұрақтар мен терминдер орналасқан. Топтың әр мүшесі сұрақтарға жауап беруі немесе ағылшын тілінде анықтама беруі керек. Әр дұрыс жауап үшін оқушы бір жапсырма алады. Егер оқушылар барлық сұрақтарға дұрыс жауап берсе, олар органдардың аттарын табады, содан кейін осы органның функциялары туралы айту керек.

Оқушылардың оқу материалын сәтті меңгеруі үшін

• сабақтың лексикалық материалын тек сабақта ғана емес, сабақтан тыс уақытта да белсенді қолдану арқылы зерттеу;
• ағылшын тілінде оқушыларға арналған тақырыптық глоссарий құру;
• 10–15 терминнен аспайтын пән бойынша оқу мәтіндерін таңдау және құрастыру;
• пән бойынша оқу мәтіндерін жеңілдету (қарапайымнан күрделіге дейін);
• сабақтан тыс уақытта оқушылардың материалды игеруіне мүмкіндік жасау, сондай-ақ көрінімді және көрнекі материалдарды пайдалану қажет.