Білім беру бағдарламаларын аккредиттеу процедурасы ұлттық және халықаралық стандарттарға негізделеді. Техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламалары бойынша мамандар дайындаудың жоғары сапасын қамтамасыз ету мақсатында техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарын аккредиттеу «Білім туралы», «Техникалық реттеу туралы» ҚР заңдарына, ҚР – да білім беруді дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына, Ұйым стандарттарын әзірлеу, келісу, қабылдау, есепке алу, өзгерту және күшін жою қағидаларына сәйкес жүргізіледі. Техникалық және кәсіптік білім берудің білім беру бағдарламаларын бағалау өлшемшарттары техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының, жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік – біліктілік анықтамалығының, техникалық мамандықтардың білім беру бағдарламаларын аккредиттеу бойынша халықаралық практиканың талаптарын, техникалық және кәсіптік білім дамуының заманауи тенденцияларын ескере отырып айқындалды.

Аккредиттеу тұтынушыларды көрсетілетін қызметтердің сәйкес сапасына берілетін кепілдіктермен қамтамасыз етеді және келесі кезеңдерден құралады:

Колледждің инженерлік – педагогикалық ұжымының сапалы және кәсіптік қызметінің нәтижелері менеджментті басқарудың жоғары-деңгейін, бүкіл ұжымның жауаптылығын, біліктілігі мен кәсіпқойлығын көрсетті, бұл сыртқы аудитпен дәлелденді.

Өзіндік бағалау жүргізудің алғышарттары

• Білім берудің іргетасы мен тұлғаның, қоғам мен мемлекеттің сұраныстарына сәйкестігін сақтаудың негізінде оның жоғары сапасын қамтамасыз ету.
• Кәсіптік білім берудің бәсекелестігін күшейту, бұл тұтынушыға бағдарлану және көрсетілетін білім беру қызметтерінің сапасын арттыру қажеттілігін тудырады.
• Маман дайындау сапасын қамтамасыз ету.

Өзіндік бағалау бойынша есеп құрастырудың мақсаты – өз қызметінің толыққанды картинасын алып, тұтынушылардың, персоналдың, қоғамның көңілінен шыққандығын білу, және осының негізінде колледждің қызметін жақсартудың басым бағыттарын белгілеу.

Педагогикалық ұжым негізгі көрсеткіштер бойынша жұмысшы топтарын анықтады, олар көрсеткіштердің, иллюстрациялар мен бағалау нысандарының жобаларымен танысып, толықтыруларын енгізді.

Колледж басшылығы білім сапасын жақсарту жұмысы мен басқаруды өз қызметінің басты стратегиялық бағыты деп тани келе

• сапалы білім алуға мүдделі барлық тараптардың сұраныстарын қанағаттандыру үшін үнемі қызмет нәтижелерін талдау және колледждің әлеуетті мүмкіндіктерін бағалау;
• колледжді басқарудың заманауи тиімді нысандарын меңгеру және қолдану;
• колледж қызметкерлерінің білім беру мен басқару сапасын жақсарту жұмысына қатысты бастамаларын қолдау, сапалы жұмысқа ынталандырушы жағдай жасау қажет деп санайды.

ӨЗІНДІК ТАЛДАУ БАҒЫТТАРЫ

Миссиясы, мақсаттары мен міндеттері. Жоспарлау және тиімділігі

Колледждің стратегиялық бағыттары мен мақсаттары толықтай мемлекеттің стратегиялық мақсаттарына сай келеді. Колледж, жұмыс берушілер, салалық қауымдастықтар, үкімет органдары мен өзге мүдделі тараптар арасындағы әлеуметтік әріптестік осы сәйкестікті қамтамасыз ету тетіктерінің біріне айналуы мүмкін. Колледждің дуальды жүйені енгізу, практикалық – бағдарланған оқыту, модульдік білім беру бағдарламаларын әзірлеу мен енгізу бойынша эксперименттік алаң болып табылатындығын осындай жемісті әріптестіктің жарқын мысалы деп тануға болады.

Колледждің миссиясы – жастарға қоғамға пайдасын тигізетін және лайықты болашақты қамтамасыз ететін қызықты мамандықты меңгере отырып, қоғамнан өз орнын табуға мүмкіндік беру. Миссияның, мақсаттар мен міндеттердің тиімділігін бағалау үшін колледж қызметінің мықты және әлсіз тұстарын анықтай келе, SWOT – талдау жүргізіледі.

Басшылық пен менеджмент

Колледждегі басқару жүйесі басқаруға үдерістік тұрғыдан келу қағидаттарына негізделген – аталған тәсіл кез келген ұйымның қызметін мақсаттары мен миссиялары өзара байланысты үдерістер желісі ретінде қарастыруды анықтайды.

Үдерістер негізінде басқару кімнің және үшін жауапты екенін және әрбір бөлімшенің соңғы нәтижеге, колледждің мақсаттарын, міндеттері мен миссияларын іске асыруға қаншалықты үлес қосатынын анықтайды.

Колледждің сапа менеджменті жүйесінде колледжішілік бақылауды ұйымдастыру және өткізу тәртібі «Колледжішілік бақылау туралы» ереженің мазмұнымен айқындалады.

Колледждің басқарушылық практикасында инновациялық күшті біріктірудің әралуан нысандары қолданылады. Осы тұрғыдан даму режимінде келесі іс – шаралар өткізіледі:

• басшылық өкілінің колледждің кәсіптік қызметін талдау және бағалау сапасы мен жоғары басшылық тарапынан сапа менеджментінің нәтижелілігі туралы есебі;
• колледж жұмыс істейтін өзекті мәселелер бойынша үнемі жұмыс істейтін семинарлар;
• колледждің инженерлік – педагогикалық қызметкерлерін тағылымдамадан өткізу, біліктілігін арттыру;
• педагогикалық, әдістемелік кеңестер, дөңгелек үстел басындағы мәжілістер, пікірсайыстар;
• жаңа педагогикалық идеяларды іске асыру бойынша іскерлік, рөлдік ойындар;
• өз бетімен білім алу, ғылыми – әдістемелік әдебиетпен жұмыс;
• тақырыппен дербес зерттеушілік, шығармашылық қызмет, ортақ мәселе төңірегінде ұжымдық эксперименттік – зерттеушілік қызметке қатысу; практикумдер, тренингтер;
• оқытудың инновациялық технологиялары, ғылыми – әдістемелік жұмыстың интербелсенді әдістері;
• инновацияны жұмыс тәжірибесі ретінде сипаттау, ғылыми – практикалық конференцияларда, семинарларда баяндама жасау.

Студенттер

Оқу – тәрбие үдерісінің сапасы мәселесіндегі стратегиялық мақсаттардың басында студенттердің мүддесі тұр, педагогикалық ұжым студенттерді «Студенттің жол көрсеткіші» түрінде ұсынылған қажетті нормативтік құқықтық нұсқаулықпен қамтамасыз ету үшін барлық жағдайды жасайды, мұнда

• студенттердің құқықтары мен міндеттері көрсетілген ережелер, оқу және ішкі тәртібі, студенттердің жауаптылығы;
• әкімшіліктің жұмыс кестесі;
• телефон анықтамалығы;
• колледждің базасындағы үйірмелер мен секциялар туралы, ақпарат;
• бір бөлімде жұмыс істейтін оқытушылар туралы мәліметтер берілген.

Аталған жол көрсеткішті қолдану ыңғайлы әрі қолжетімді болуы үшін колледждің сайтына орналастырылды, оның адресі колледждің мамандықтары туралы мемлекеттік және орыс тілдеріндегі, ақпараттық материалдардың барлық түрінде көрсетілген.

Білім беру бағдарламалары

Бағдарламаның мазмұны техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сай және жоғары сапалы білім беру қызметтерін қамтамасыз етеді. Бұл колледж түлектері оқуды бітіргеннен кейін еңбек нарығының талаптарына сай болатындығына кепілдік береді, ол өз кезегінде олардың дипломды алысымен жұмысқа тұруына мүмкіндік береді.

Әрбір оқу бағдарламасы пәннің оқу мақсаттарын тұжырымдаудан басталады, ол колледждің миссиясымен үйлесім табады. Колледж оқытушылары қолданатын әдістемелік аппарат пәнді оқу мақсаттарын оқу орнының миссиясымен және жұмыс берушілердің, студенттер мен олардың ата – аналарының сұраныстарымен барынша үйлестіруге мүмкіндік береді. Оқу жұмыс бағдарламаларындағы оқыту нәтижелері біліктіліктер түрінде тұжырымдалған.

Білікті тұрғыдан келу идеялары қазіргі еңбек нарығының жай – күйін зерттеудің нәтижесінде туындады. Қазіргі кездегі жұмыс берушілердің талаптары тек жұмыскерлердің «білімі» форматында ғана емес, сонымен бірге «қызмет тәсілдері» терминдерінде тұжырымдалады. Сонымен бірге, олар білім берудің келесі нәтижелеріне назар аударады:

• «командалық" жұмысқа, үздіксіз өз бетімен білім алуға дайындық;
• барлық мүмкін мәселелерді шешу, қалыпты, сондай – ақ бейстандартты жағдайларда жұмыс істеу қабілеттілігі;
• еңбек нарығында белсенді іс-әрекеттері және т. б.

Осылайша, білікті тұрғыдан келу – кәсіптік білім беруді еңбек нарығының сұраныстарына сәйкестендіру тәсілі.

Педагогикалық құрам және оқыту нәтижелілігі

Колледждің оқытушылар құрамы оқу орнының миссиясын қамтамасыз етудің басты ресурсы болып табылады. Ұжым персоналды іріктеу мен дайындау барысына баса назар аудара отырып, колледж стратегиясының негізгі басымдықтарын іске асыру арқылы кадр саясатын жетілдіруге ұмтылады. Кадр саясатын қалыптастыру мен іске асырудың негізін келесі қағидаттар құрайды:

• педагогикалық құрамды және қызметкерлерді басқаруға демократиялық тұрғыдан келу;
• басқарушы құрам мен құрылымдық бөлімше мүдделерінің ортақтығы;
• басшылықтың қолжетімділігі;
• тепе – теңдікті сақтау;
• бастамашылық, шығармашылық жағдайы мен ортасын құру;
• оқытушылардың қызметін ынталандыру;
• персоналды тұлғалық жетілдіру.

Білім беру үдерісіне қатысушылардың инновациялық қызметті жүзеге асыруға қабілеттілігі ретінде колледждің инновациялық әлеуетінің көтерілуін өткізілген әдістемелік іс – шараларды талдау арқылы бақылауға болады.

Диаграмма. Колледж оқытушылары қолданатын технологиялар

Материалдық – техникалық базасы мен, ақпараттық ресурстар

Колледждің материалдық – техникалық базасы білім беру ұйымының миссиясына, мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келеді, орта буын мамандарын дайындаудың жоғары-деңгейіне жетуге бағдарланған оқытудың инновациялық технологияларын оқу үдерісінде қолдануға болады (диаграмма). Оқу және зертханалық алаңдардың жай-күйі қолданыстағы нормативтерге сай. Колледж оқу үдерісін қамтамасыз етуші аудиториялар мен кабинеттердің қажетті мөлшеріне ие. Барлық кабинеттер көрнекілік және әдістемелік оқу құралдарымен, әдістемелік әдебиетпен жарақтандырылған, бұл оқу-тәрбие үдерісін сапалы ұйымдастыруға ықпал етеді. Оқу-өндірістік шеберханалар, спорт залдары мақсатына сай қолданылады. Колледждің материалдық-техникалық базасы қаланың ғылыми әлеуетінің маңызды құрамдасы болып табылады (еңбек, қаржы және, ақпараттық ресурстармен бірге), ол колледжде білім беру мүмкіндігін, сондай-ақ олардың нәтижелілігін негіздейді.

Колледждің өзіндік талдау бойынша есебі келесі қағидаттарға сәйкес құрастырылды:

• техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарының сапалы білім беруге жауаптылығы;
• қоғамның, сапалы білім беру қызметтерін алуға мүдделі тұлғалардың және білім алушылардың мүдделерін ескеру және қорғау;
• техникалық және кәсіптік білім беру бағдарламаларының біліктілік-деңгейі бойынша әлеуметтік және кәсіптік біліктіліктерге сәйкестігі;
• тұлға мен қоғамның кәсіптер мен мамандықтарды алудағы білімге деген сұраныстарын қанағаттандыру.

Осыған байланысты мектепке дейінгі ұйым (бұдан әрі – МДҰ) қызметкерлерінің алдында мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту деңгейін көтеру, балалардың тілдік даму деңгейін айқындау үшін қандай әдістемелерді таңдау, олардың тілін дамытуда барынша мүмкін нәтижеге жетуге қандай құралдар мүмкіндік беретіндігіне қатысты мәселелер туындайды.

Л. С. Выготский, Е. И. Тихеева, Е. А. Флерина, сондай-ақ отандық ғалымдар Н. Т. Алипова, Е. Н. Жұматаева, С. Р. Сәдуақасова жүргізген әралуан зерттеулерге қарамастан мектепте оқуға сапалы дайындаудың басты шарты ретінде МДҰ жағдайында мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамытуды әдістемелік сүйемелдеу мен қамтамасыз ету мәселесі сақталады. Тілді дамыту тәсілдерінің бірі театр қызметі болып табылады, ол тілді дамытып қана қоймайды, сонымен қатар көптеген басқа педагогикалық міндеттердің де шешімін табады.

Бұрындары «театрландырылған қызмет» балаларды МДҰ-да ұйымдасқан оқыту жүйесіне кірмеген. Өкінішке орай, педагогтар оны көбіне балалардың шығармашылық әлеуетін дамыту жұмысында және мерекені сахналау ретінде жиі қолданды, ал күнделікті өмірде – эпизодтық тұрғыдан, қалауы бойынша, көбіне балалардың топтағы өмірін барынша қызықты, жан-жақты ету үшін қолданды.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес осы жылдың қыркүйегінен бастап МДҰ-да мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін үлгілік бағдарламасына «Драма» жаңа бөлімі енгізіледі, ол мектепке дейінгі ұйымдағы білім беру үдерісінде балалармен бірге театрландырылған қызметті іске асыруды, педагогтың балалардың театрында ойнауына деген байыпты көзқарасын және мектеп жасына дейінгі балалардың эмоционалды мәнерлі тілін дамытуды тұспалдайды.

Аталған жаңашылдық кездейсоқ емес, себебі бүгінде мектеп жасына дейінгі балалардың «Қатынас» білім беру саласындағы дамуын талдау балалардың аудиторияның алдына шығарда, тілінде вербалды емес қатынас құралдарын (ым мен ишарат) қолдануда, интонацияның көмегімен тілге қосымша мағыналық жүктеме беруде қиналатындығын, сондай-ақ мектеп жасына дейінгі балалардың әлеуметтік жүріс-тұрыс дағдылары, өзін өзі реттеу машықтары мен тағы басқалары қалыптаспағандығын көрсетті.

Сондықтан білім беру мазмұнын жаңартудың қазіргі кезеңінде балалармен бірге жүргізілетін театрландырылған қызметке деген қызығушылық арта түсті.

Зерттеушілер театр өнерінің, оның құралдарының бала тұлғасына жан-жақты ықпал ететіндігін, балалар театрының маңыздылығын арттыратынын зерттеді.

Театрландырылған қызмет балаға жақын әрі түсінікті, оның табиғатынан бастау алады, себебі ол ойынмен тікелей байланысты. Баланың кез келген ойына алған нәрсені, қоршаған ортадан алған әсерлерін жанды бейнелерге айналдырғысы және жандандырғысы келеді. Ол бейнеге еніп, кез келген рөлді ойнайды, көрген әрі өзін қызықтырған нәрсеге еліктеуге тырысады, және одан эмоционалды тұрғыдан рақаттанады. Балалар ойынның көмегімен әлемді таниды, үйренеді, өзара қарым-қатынаста болады.

Н. Д. Кажаспирова атап өткендей, театрландырылған ойын жаңа кейіпкерлермен, оқиғалармен, тарихи сюжеттермен таныстыру арқылы қуаныш сыйлайды. Баланың шығармашылық үдеріске саналы түрде бейімделуі орын алады, ол қатысуға және жасампаздыққа деген ыстық ықыласқа айналады. Мектеп жасына дейінгі балалардың ойыншықтары арасында өзінің қоршаған адамдармен қарым-қатынасын, өз сезімдері мен көңіл күйін түсіну машықтарын дамыту тұрғысынан қуыршақтар айрықша рөл атқарады. Қуыршақ ең көне ойыншықтардың бірі болып саналады. Оның сәбидің өміріндегі рөлі айрықша: бұл ойын барысындағы серіктесің әрі жаныңды түсінетін жақын досың. Балалар қуыршақты өздері істеуге ұялатын нәрселерді істеу үшін немесе айту үшін, немесе айналасындағылар бұрыс қабылдауы мүмкін сезімдерін жеткізу үшін қолдана алады.

Осылайша, баланың әлемі – іс-қимылдар мен қызмет әлемі, ал қуыршақ болса баланы ұялтпай әрі жараламай, қоршаған ортаға енуге мүмкіндік береді.

Бүгінде психологияда қуыршақ терапиясы деп аталатын дербес бағыт бар. Бұл әдіс үш негіз- гі ұғымға негізделеді: «ойын» – «қуыршақ» – «қуыршақ театры». Түзетушілік әсер етудің негіз- гі тәсілі ретінде қуыршақ бала мен тәрбиешінің өзара қарым-қатынасының аралық объекті- сі ретінде қолданылады. Бала қолына қуыршақты кию арқылы оған өз сезімдерін жеткізеді, өзінің қиындықтары мен қорқыныштарын ұмытады, өзінің жасырын қорларын ашады.

Қазіргі кезде қуыршақ терапиясының нақты анықтамасы жоқ. Әртүрлі авторлар оны арт-терапияға (Г. Денисова, Л. Лебедева, А. Осипова), ойын терапиясына (А. Тащева, С. Гриднева) жатқызады немесе жекелей бөледі.

И. Я. Медведеваның анықтамасымен келіскеніміз жөн болады: «Қуыршақ терапиясы – қуыршақтар арқылы орындалатын әртүрлі театралдық тәсілдердің (арнайы таңдалған жаттығулар, жағдаяттар, этюдтер, ойындар, спектакльдер) көмегімен адамдарға кешенді әсер ету. Театрландырылған ойындар және қуыршақтармен сахналау, қуыршақ жасау шығармашылық және танымдық қабілеттіліктерді, алған білімін жаңа өмірлік жағдайға өз бетімен ауыстыру қабілетін, әртісшілдігін дамытады, өзін өзі танытады, өзіне деген сенімді, өзіндік бағасын арттырады».

Отандық және шетелдік педагогтар мен психологтардың ойынша, қуыршақ терапиясы әдісін қолдану арқылы баланың тек эмоционалды күйі мен психологиялық қиындықтарын реттеп қана қоймай, зияткерлік, коммуникативтік тілінің бейнелілігі мен мәнерлілігін, көркем-эстетикалық тәрбиесін қалыптастыруға, музыкалық және шығармашылық қабілеттіліктерін дамытуға қатысты көптеген мәселелердің шешімін табады.

Қуыршақ терапиясын ұйымдастыру кезеңдері

Мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыстағы қуыршақ терапиясы үдерісі бірнеше кезеңмен жүзеге асады.

I кезең – балалардың қуыршақ жасау кезеңі

Балалар қуыршақ жасаумен айналыса отырып, барынша сабырлы, байсалды болады. Ойын барысында олардың психикалық үдерістерінің еркіндігі дамиды, зейін қою дағдылары, шыдамдылығы қалыптасады, қиялы дамиды.

Мектеп жасына дейінгі балалармен бірге қуыршақтардың келесі түрлерін жасауға болады:

Балалармен бірге қуыршақ жасау бойынша жұмыс жасай отырып, ең алдымен, халық ертегілерінде, әртүрлі жас тобына ұсынылатын шығармаларда жиі кездесетін кейіпкерлерді жасап шығару керек. Бала қиялдай отырып, өзінің эмоционалды күйін жеткізеді, талқандаушы аффектілерден: реніштен, қорқыныштан, ашудан, түңілуден арылады.

II кезең – балалармен жұмыс барысында қуыршақтарды қолдану

• Балаға басында бәріне ересек көмектеседі, ол одан «басқаруды» үйренеді (қуыршақ аэробикасы: қуыршақ отырды, тұрды, иілді).
• Осыдан кейін ересек қуыршаққа «жан бітіруге» көмектеседі, яғни қуыршақтардың жағымды (жағымсыз) қасиеттерін көрсетуге баулиды.
• Кейіннен бала ойыншықтың рухани әлемін өзінің қалауына қарай толықтырады, және ол нақты мәселелі жағдайда өзін қожайыны қалаған күйде «ұстайды». Бала қуыршақпен ойнау арқылы өзінің сезімдерін, қорқыныштарын, қарым-қатынасын нақты жеткізеді, бұл ретте айтылғандардың бәріне бала емес, қуыршақ жауапты болады.
• Бала қуыршақпен бірге өзіне түсінікті эмоционалды және адамгершілікті тұрғыда өз өмірінің барлық оқиғаларын басынан өткереді.
• Қуыршақ немесе жұмсақ ойыншық бәрін түсінетін және ешқашан ашуланбайтын мінсіз достың рөлін атқарады.
• Қол қуыршақтарымен ойнау тілдік қиындықтардан баланың ойын бөледі және тілдің дамуына жағымды әсерін тигізеді.
• Ертегі кейіпкерлері болып табылатын қуыршақтармен ойнау бала үшін әлеуметтік қарым-қатынастың белгілі мектебіне айналады, себебі бұл қуыршақтар адамгершілікті кейіпке ие.

III кезең – қуыршақтардың көмегімен «ертегі терапиясы»

Бұл кезеңде қуыршақ театрын, шағын спектакльдердің қойылымы, оларды сахналау, ойын-драмаландырулар, жасалған қуыршақтардың көмегімен сюжеттік тапсырмаларды орындау секілді тәсілдер мен әдістерді қолдану орынды болып табылады.

Балалармен жұмыс барысында келесі жаттығуларды қолдануға болады:

• Бұлшық ет шиеленісін басуға арналған ойындар. Мультимедиялық презентацияларды қолдану арқылы өткізілетін релаксациялық жаттығулар: теңіздің түбінде, ғаламшарға саяхат, орман алқабында және т. б.
• Ым-ишаратты дамытуға арналған ойындар. Ым-ишаратпен әртүрлі бейнелерді жеткізу: үзілген гүл; таңертең қатты ойнайтын оятқыш; бұзақыға ашулы; досты кездестіру; лимон жеу; иттің ойнағысы келеді; «көз салу»: көз қысамыз, реніш, таңданыс, қорқыныш және т. б.
• Пантомимиканы дамытуға арналған ойындар. Пантомимикалық қимылдардың көмегімен бейнелерді жеткізу: ұлпа қар айналады, күннің шұғыласы түседі, мұз ериді, тәтті балмұздақ, марғау күннің астында, көбелек ұшады, гүлдер гүлдеді және т. б.
• Ойын-өзгерулер. Перизаттың сиқырлы таяқшасының көмегімен балалар әртүрлі ертегі кейіпкерлеріне (Мальвинаға, Чебурашкаға), аңдарға (қоянға, түлкіге), тұрмыстық заттарға (шкаф, орындық), жеке гигиена заттарына (тіс пастасына немесе қылшағына) және т. б. айналады.
• Тілдік сүйемелдеусіз саусақ ойындары (мүйізді ешкі, көбелек және т. б.) және тілдік сүйемелденетін ойындар (ала қанат сауысқан, тату саусақтар және т. б.).
• Интонациялық мәнерлілікті дамытуға арналған ойындар («Қасқыр мен жеті лақ» әнінен Ешкінің әнін алдымен Ешкінің дауысымен, содан кейін Қасқырдың дауысымен орындау; балаға досынан ойыншық сұрап алуды ұсыну: сыпайы, ренішпен, өтініп; берілген сөйлемді әртүрлі интонациямен айту; фразаны әртүрлі эмоционалды бояумен жеткізу; өлеңді мәнерлеп оқу және т. б.).
• Балалардың қиялын дамытатын, әртүрлі эмоцияларды жеткізуге және мінезінің жекелеген тұстарын жеткізуге машықтандыратын театралдық этюдтер (қолымызға ұлпа қарды аламыз және оған жақсы сөздер айтамыз, еріп кеткенше тез айтамыз; көктемгі күн басынан өткен аққала қорқып кеткен, әлсіреген және науқастанып тұр, бала марғауды сипалайды, ол рақаттанып көзін ашып, пырылдайды, басымен қолға үйкеледі және т. б.).

Осылайша, қуыршақ терапиясы әдісін шебер қолдана білу балалардың әртүрлі машықтары мен дағдыларын қалыптастырып қана қоймайды, сонымен бірге тәрбие жұмысының аса маңызды міндеттерін шешуге мүмкіндік береді. Олар мектеп жасына дейінгі балалардың байланысты сөйлеуін дамытуға септігін тигізеді, сөздік қорын барынша толықтырады, тілін барынша эмоционалды әрі мәнерлі етеді.

Жобаның ақпараттық картасы

Құрастырғандар:

Жоба түрі: қысқамерзімдік, бірлескен, шығармашылық.

Ойын уәждемесі: мерекелік көңіл күй қалыптастыру.

Жобаға қатысушылар: мектепке дейінгі ересек жастағы балалар, тәрбиешілер, ата-аналар.

Ұзақтығы: 20___ ж. «___» ________ бастап «___» ________ дейін.

Өзектілігі. Осы жоба балаларды халық мерекелерімен таныстыруға бағытталған. Балалар халық және ұлттық мерекелердің шығу тарихы, олардың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары жөнінде аз біледі. Қандай сыйлық сыйлауға болатынын қалай білу керек? Мерекеде өзіңді қалай ұстау керек? Бір мерекенің басқасынан айырмашылығы қандай? Біздің жобамыз балалар мен ата-аналардың мерекенің тікелей мүшесіне айналуына, мереке алдындағы эмоциялар мен әсерлердің толқынына толық енуіне мүмкіндік береді.

Мақсаты:

• бағдарламаның физикалық, көркем-эстетикалық, танымдық, әлеуметтік-коммуникативтік, тілдік білім беру салалары арқылы ересектер мен баланың бірлескен шығармашылық қызметін дамыту;
• балалардың басқа ұлт өкілдерінің өміріне, олардың мәдениетіне, әдет-ғұрыптарына, өнеріне деген қызығушылығын қалыптастыру;
• отбасының мәртебесін, балалар мен ата-аналардың шығармашылық одағының беделін көтеру;
• «ҚР Тәуелсіздік күні» мерекесі туралы білімді кеңейту.

Дайындық жұмысы: тәуелсіз Қазақстан туралы презентациялар мен бейнебаян дайындау, республиканың 25 жылда дамуы туралы, ақпарат жинау, кітап көрмесі.

Негізгі міндеттері:

• «ҚР Тәуелсіздік күні мерекесі» ұғымын түсіндіру, оның өзіндік ерекшеліктерін айқындау: атрибутикасын, адамдардың көзқарасы мен көңіл күйін, әдептілік қағидаларын, дәстүрлерін;
• мерекеге дайындыққа қатысуға деген ниетін тудыру (топ ғимаратын безендіру, ҚР-на арналған оқу құралдарын, қол бұйымдарын, фотогазеттер шығару, балалар шығарған еліміз туралы әңгімелер, өлеңдер мен жұмбақтар кітабы, балабақша балаларының, ата-аналары мен қызметкерлері суреттерінің альбомын жасау, олардың Тәуелсіздік күнін тойлау туралы пікірлерін жинау);
• ата-аналарды мерекеге дайындықтың белсенді мүшелері ретінде топтың өміріне тарту;
• тіл шығармашылығы арқылы мереке туралы түсініктерін тереңдетудің негізінде балалардың сөздік қорын кеңейту және белсендіру.

Күтетін нәтижелер:

• мереке туралы, оның ерекшеліктері, тойлау дәстүрі туралы білімдері мен түсініктерін нығайту;
• мереке туралы түсініктерін тереңдету мен жалпылаудың негізінде, сондай-ақ әңгімелермен, өлеңдермен танысу барысында тілдік қорды кеңейту және белсендіру;
• әртүрлі қарым-қатынас жағдаяттарында байланысты сөйлеудің қалыптасқан дағдыларын қолдану;
• жобаны іске асыру барысында, әртүрлі қызмет түрлерінде жинақталған білімді көрсету (бейнелеу, театрландырылған, ақыл-ой, ойын, тілдік қызмет);
• балалар мен ата-аналардың дайындыққа белсенді қатысуы.

Шыққан нәтиже:

• нәтижесінде балалардың мереке туралы білімі мен түсініктері толықты, жүйеленді;
• мереке туралы түсінікті тереңдету мен жалпылаудың, сәйкес тақырыптағы әңгімелермен, өлеңдермен, мақал-мәтелдермен, жұмбақтармен танысу барысында балалардың сөздік қоры кеңейді және жанданды;
• өз бетімен шығармашылықпен айналысуға деген ниеті қалыптасты: мереке туралы жұмбақтар мен шағын әңгімелер құрастыру, оларды иллюстрациялау, ортақ жобамен бірлесе жұмыс істеу;
• ата-аналардың басым бөлігі жобаны іске асыруға белсене қатысты.

Жобаның өнімдері:

• «Менің сүйікті қалам» газеті;
• «Бір шаңырақ астында» мерекелік ертеңгілігі;
• балалар мен ата-аналарға арналған «Менің елім туралы әңгімелерім» тіл шығармашылық кітабы;
• балалар мен ата-аналардың мерекеден алған әсерлері туралы пікірлері мен суреттері жинақталған альбом.

Жобаны ресурстық қамтамасыз ету

Материалдық-техникалық жарақтандыру:

• фотоаппарат, компьютер;
• балалар көркем шығармашылығына арналған жинақ (ватман, түрлі түсті қағаз бен картон, желім, фломастерлер, түрлі түсті қарындаштар, бояулар);
• мереке туралы иллюстрациялар;
• залды безендіру;
• жоба жоспарының сызбасы;
• көркем шығармаларды таңдау.

Әдістемелік оқу құралдары:

• қыс пен мереке туралы жұмбақтар, өлеңдер, ертегілер мен әңгімелер жинағы;
• балалармен ұйымдасқан қызметтің конспектілері.

Жобаны іске асыру жоспары

Дайындық кезеңі:

• жобаның тақырыбын анықтау;
• жобаның мақсаты мен міндеттерін тұжырымдау;
• жобаның негізгі кезеңін іске асыру жоспарын құрастыру;
• жобаға қажетті, ақпараттық, көрнекілік және техникалық материалды таңдау;
• ата-аналарды жобаның міндеттері мен мазмұны жөнінде, ақпараттандыру.

Негізгі, ұйымдық-практикалық кезең:

• өлеңдерді, әндерді, билерді жаттау;
• «Менің отбасым – менің байлығым», «Қазақстан балалар көзімен» атты балалар суреттерінің көрмесі;
• қол бұйымдарын жасау;
• «Менің сүйікті елім» альбомын дайындау;
• «Қазақстан – достық мекені» фотогазетін шығару;
• «Астана – еліміздің бас қаласы», «Туған жер», «Алматы – менің сүйікті қалам» атты тақырыптық сабақтар мен сұхбаттар;
• «Менің елім – Қазақстан Республикасы» сюжеттік картиналары бойынша сипаттау әңгімелерін құрастыру;
• сәйкес тақырыпқа ертегі, әңгіме, жұмбақ шығару;
• «Менің елім туралы әңгімелерім» балалардың тіл шығармашылығы кітабын шығару;
• дидактикалық ойындар;
• «Тап және ата» ауызекі ойындары және т. б.;
• қимылды ойындар (қазақ халық ойындары);
• мереке туралы әңгіме оқу;
• мультфильм қарау;
• Тұңғыш Президент саябағына, қала мұражайларына экскурсиялар.

Отбасымен өзара әрекеттестік:

• «Менің сүйікті қалам» газетін безендіру;
• бірлескен шығармашылық: қол бұйымдарын жасау;
• «Мерейтойды атап өтуге дайындаламыз» консультациясы;
• «Менің сүйікті ойыншықтарым» шеберлік сыныптары;
• топты безендіру.

Аяқтаушы кезеңі: «Бір шаңырақ астында» мерекелік ертеңгілігі.

Презентация

• сәйкес тақырыпқа арналған бала-ата-ана шығармашылық жұмыстарының көрмелері (конкурсты қорытындылау, жоба бойынша безендіру);
• «Қазақстан – достық мекені» фотогазеттері;
• «Менің сүйікті елім» балалардың тілдік шығармашылығы кітаптары мен балалардың мерекеден алған әсерлері бейнеленген және жеткізілген альбомдар.

Осы жобадағы қызмет өнімдері:

• сабақ кезінде орындалған жұмыстар;
• ата-аналармен бірге жасалған қол бұйымдары;
• ойын-сауық және жасалған жұмыс үшін марапаттау;
• балалардың тілдік шығармашылығы альбомдары мен кітаптары.

Педагог қызметінің өнімдері:

• жоба бойынша презентацияларды безендіру;
• көрмелерді ұйымдастыру;
• фотоальбом мен фотогазетті безендіру;
• балалардың тілдік шығармашылығы кітаптары.

Қазақстанның әлемдік қоғамдастыққа кірігуі бұқаралық ақпарат құралдарының батыстың өмір салтын насихаттауына әкелді. Осыған байланысты өскелең ұрпақтың ҚР халықтарының тұрмыстық мәдениетіне деген қызығушылығы мен құрметінің төмендегені байқалады. Отандық педагогика ғылымы мен іс-тәжірибесінің алдына балалардың полиэтникалық хабардарлығы мен толеранттылығын қалыптастыру міндеті қойылды, ол отансүйгіштікті тәрбиелеуге ықпал ететін болады.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында, Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасында баланың азаматтық қатыстылығын, отансүйгіштік сезімдерінің адамгершілікті негіздерін қалыптастыру міндеттері қарастырылады. Қазақ халқы мен ҚР-да тұратын өзге халықтардың мәдениетінің бастауы, салт-дәстүрі, қоғамның мәдени құндылықтары туралы түсінік күтетін нәтижелердің біріне айналуы тиіс. Алайда, мектеп жасына-дейінгі балаларды қандай салт-дәстүрлермен және әдет-ғұрыптармен таныстыруға болатындығы жөнінде ұсынымдар жоқ.

Қазақ мақалында былай делінген: „Ауру қалса да, әдет қалмайды“. Сондықтан бала өзінің тамырын, „жадысының тамырын“ ерте сезінген сайын, ол бұрындары өмір сүрген адамдардың тәжірибесі мен біліміне ерекше құлшыныспен жүгініп, ата-бабаларын құрмет тұтатын болады.

Педагогтар мен ата-аналардан сауалнама алу, педагогтардың жұмысын бақылау мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік берді: бәрі мектеп жасына дейінгі балаларды ҚР халықтары мәдениетінің негізімен таныстырудың маңыздылығын түсінеді, бірақ қажетті білімі жоқ және әдістемелік қамтамасыз етілмеген. Өкінішке орай, педагогтардың жұмысында жүйелілік байқалмайды, сондықтан біз осы мәселені шешуді алдымызға міндет етіп қойдық.

Мектеп жасына дейінгі балалар ҚР-ның көптеген этникалық мәдениетін толық әрі терең түсіне алмайды. Олар ең алдымен өз халқының және мемлекетті құрушы қазақ халқының мәдениетін түсінуге тиіс. Біздің балабақшамызға негізінен орыс балалары (94%) келетіндіктен, біз 3–5 жасар балаларды қазақ және орыс мәдениетінің негіздерімен, сондай-ақ халықтың ауызекі шығармашылығымен және ҚР өзге халықтарының қимылды ойындарымен тереңнен таныстыруды жөн көрдік. Жобаға „Қара шаңырақ" деген атау берілді (қазақ тілінен аударғанда „Мұрагерлікпен берілетін үй, мұра“).

Жобаның бірегейлігі: мектеп жасына дейінгі кіші жастағы балалардың қабылдауына оңай қазақ және орыс халықтарының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары анықталды, қазақ және орыс халықтары мәдениетінің негізімен таныстыру арқылы мектеп жасына дейінгі кіші жастағы балаларды отансүйгіштік тәрбиелеу жүйесі әзірленді.

Мақсаты: мектепке дейінгі кіші жастағы балалардың қазақ және орыс халықтары мәдениетінің негізін қабылдау және меңгеру арқылы ұлттық сана-сезімі мен Отанға деген сүйіспеншілігін қалыптастыру.

Міндеттері:

• балаларды қазақ және орыс халықтарының рухани және материалдық мәдениетінің элементтерімен таныстыру;
• қазақ және орыс халықтары мәдениетінің негізі туралы жаңа білім алу арқылы балалардың танымдық белсенділігін дамыту;
• балалардың қазақ және орыс халықтарының материалдық және рухани мәдениетінің элементтеріне деген эмоционалды құнды көзқарасын дамыту;
• балалардың бейнелеу қызметі, сюжеттік-рөлдік ойындар, ойын-драмалаулар туралы алған түсініктерін жеткізу машықтарын дамыту;
• балалардың Отанының даңқты өткені үшін мақтанышын тәрбиелеу;
• жобаға қатысушылардың ұлттық мәдениетке деген құрметін, қалыптасқан құндылықтар жүйесін түсінуге және қабылдауға дайындығын тәрбиелеу;
• балалардың, ата-аналардың, тәрбиешілердің бірлескен шығармашылық қызметіне жағдай жасау.

Жобаға қатысушылар: балалар, тәрбиешілер, ата-аналар.

Жобаның қысқаша сипаттамасы: ақпараттық-шығармашылық; ұзақмерзімдік – 2 жыл.

Жоба ересектер мен балалардың бірлескен қызметінің топтық және жеке нысандарының жүйесі арқылы жүзеге асырылады, атап айтсақ: ойын, коммуникативтік, танымдық-зерттеушілік, музыкалық-көркем, өнімді, қимылды.

Жобаны іске асыруда қолданылатын, ақпараттық және білім беру технологиялары

Денсаулық сақтау технологиялары: қозғалысты халық ойындары, таңғы гимнастиканың тақырыптық кешендері („Матрешкалар“, „Дымков ойыншықтары“, „Қасқыр мен лақтар“ ертегісі бойынша, „Шабандоздар“), халық биінің қарапайым қимылдарын орындау, құм терапиясы: „Құмнан жасырулы матрешканы (ұлттық ойыншықты) тап“, ұлттық тағамнан дәм тату.

Технология арт-кластері: бейнелеу қызметінде дәстүрлі емес тәсілдерді қолдану, фольклорлық шығармаларды сахналау, ұлттық киімдегі қуыршақтармен режиссерлік ойындар, ойын-сауықтар мен мерекелерге қатысу.

АКТ: мультимедиялық презентациялар, мультфильм қарау, әдет-ғұрыптар жазылған бейнефильмдерді қарау.

Ойын технологиялары: „Бөлшектерден үйшікті құрастыр“, „Ою-өрнек“ лотосы“, „Қуыршаққа ұлттық киім кигіз“ және т. б. дидактикалық ойындары; „Киіз үй“, „Үйшік“, „Наурызды қарсы аламыз“ және т. б. сюжеттік-рөлдік ойындары; халық ертегілерін сахналау, салт-дәстүрлерді сахналау, „Жайлауда“, „Ауылға әжемізге қонаққа“ саяхат ойындары.

Жобалау қызметі технологиясы: „Киіз үй – жайлы, жылы үй“, „Орыс үйшігі“, „Біз көңілді матрешкалар“ және т. б. жобалары.

Зерттеу қызметі технологиясы: тұрмыстық заттарды, үлгілерді және нақпішіндерді тексеру, шақырылған қонақпен бірге („топтың қонағы“) тұрмыстық іс-қимылдарға қатысу: наурыз көже, құрт жасау, бауырсаққа қамыр илеу, қияр тұздау.

„ӨТШТ“ технологиясы»: мәселелі жағдайларды шешу: «Әлия қонақтарға қандай ас дайындайды?», «Қандай дастархан жаю керек?», «Жақсы – жаман» ойыны: «Орыс пеші жақсы ма, жаман ба?», эмпатия: «Сен атсың. Қожайыныңа не айтар едің?».

JIPTO технологиясы: «Жайлауда бастан кешкен қызықтар».

Аспаптар

Көрнекілік әдісі: иллюстрацияларды, фотосуреттерді, репродукцияларды, тұрмыстық заттарды, ұлттық киімді және сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын қарау, ұлттық киімдегі қуыршақтарды пайдалану арқылы рәсімдерді көрсету, тақырыптық көрмелер мен балалар жұмысының көрмесі.

Ауызекі әдіс: халықтың ауызекі шығармашылығының туындыларын әңгімелеу, оқу және жаттау, мақалдар туралы авторлық ертегілерді және қазақтың салт-дәстүрлері туралы әңгімелерді оқу; балалардың күнделікті өмірдегі атауы: «жігіт», «қыз бала», «менің қошақаным», «жаным» және т. б.; салт-дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды түсіндіру; тұрмыстық заттарды, сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын, ұлттық киімді сипаттау; қазақ және орыс халықтарының әдеп-ғұрыптарының адамгершілікті қағидалары жөнінде әңгімелесулер, қимылды ойындардың қағидаларын түсіндіру, диалог, мәселелі сауалдар, талқылау, музыкалық шығармаларды тыңдау.

Іс-тәжірибелік әдіс: әртүрлі ойындар, балалардың өнімді қызметі, тәжірибелер («Матрешка жүзе ала ма?»), тәрбиелеу жағдаяттарын жасау («Бұрынғы қазақтарша (орыстарша) сәлемдес»).

Сендіру әдісі: ересектің жақсы үлгі көрсетуі (ересектерге сыйлы қатынас, дәстүрлі сәлемдесулерді қолдану және т. б.), дәстүрлерге деген сыйлы көзқарасты, отансүйгіштік сезімдерді қалыптастыруға ықпал етуші педагогикалық жағдаяттарды ұйымдастыру, ересектердің бағасы, олардың мақтауы.

Жобаны жоспарлау

• Жобаның қысқаша сипаттамасы

Жоба барлық білім беру салаларын қамтиды: «Денсаулық« – қазақтар мен орыстардың саламатты өмір салтымен, ұлттық қимылды ойындарымен танысу; «Таным» – қазақ және орыс халықтарының өмір салтымен, дәстүрлі сабақтарымен, әдет-ғұрыптарымен, тұрмыстық заттарымен танысу; «Қатынас» – халықтың ауызекі шығармашылығымен танысу; «Шығармашылық« – сәндік-қолданбалы өнер заттарымен, қазақ ою-өрнегінің және орыс әшекейлерінің элементтерімен танысу, бейнелеу өнерінде қазақ және орыс халықтарының бейнелеу қызметінің мақамдарын қолдану, халықтың бесік жырларымен танысу; «Әлеуметтік орта» – қазақ және орыс халықтары әдет-ғұрыптарының адамгершілікті қағидалары; ересектерге құрмет, қонақжайлылық, балаларға қамқорлық және т. б.

Жоба бойынша жұмыс сабақта жүргізіледі: қоршаған ортамен танысу, көркем әдебиет, сурет, мүсіндеу, аппликация, құрылымдау. Сабақтан бос уақытта, таңғы және кешкі уақытта: халықтың ауызекі шығармашылығымен, тұрмыстық және қолданбалы өнер заттарымен танысу, әртүрлі ойындар, мерекелер мен ойын-сауықтар. Серуендеуде – қимылды ойындар.

• Іске асыру жоспары, қажетті іс-шаралар

Жобаның кезеңдері

Ұйымдастырушылық. Ғылыми-әдістемелік әдебиетте және МДҰ-ның іс-тәжірибелік қызметінде мәселенің жай-күйімен танысу. Тәрбиеленушілердің жұмысын бағалау өлшемшарттары мен индикаторларын әзірлеу. ОӘК құрастыру: екінші кіші топтың балаларына арналған әдістемелік әзірлемелер, халық ойындарының жинағы, халықтың ауызекі шығармашылығы туындыларының хрестоматиясы, қазақтың мақалдары туралы авторлық ертегілер мен қазақтың әдет-ғұрыптары туралы әңгімелер жинағы. Педагогтар мен ата-аналардың бірлескен қызметі барысында пәндік-дамыту ортасын құру (қазақ және орыс мәдениетінің орталығы).

Қалыптастырушы.

Балалармен жұмыс: халықтың қимылды ойындарымен, ұлттық тағамдармен, ұлттық балалар ойыншықтарымен, әйелдердің ұлттық киімімен, салт-дәстүрлермен және әдет-ғұрыптармен, халықтың ауызекі шығармашылығының туындыларымен, қазақ ою-өрнегінің және орыс әшекейлерінің элементтерімен таныстыру. Алған білімі арқылы ойында және шығармашылық өнімді қызметте жеткізу машығын қалыптастыру.

Ата-аналармен жұмыс: көшпелі дестелерді безендіру, «топ қонағы» ретінде жобаларға, ашық сабақтарға қатысу; көрмелерді ұйымдастыру, ойын-сауықтарға белсене қатысу, бірге қолдан бұйымдар жасау.

Балалардың қазақ және орыс халықтарының ұлттық мәдениетінің негізін меңгеру-деңгейін анықтау бойынша диагностика өткізу.

Жалпылаушы. Нәтижелердің алға қойылған мақсаттармен және міндеттермен арақатынасын белгілеу. Ортаңғы топта жұмысты жалғастыру үшін іс-шараларды жоспарлау.

• Күтілетін нәтижелер

Балалар тұрмыстық заттардың атауын (киіз үй, дастархан, көрпеше, табақ, кесе, қазан, қамшы, қоржын, бесік, кілем – алаша, үйшік, төсеніш, пеш, сәкі, самаурын, ағаш қасықтар, шөген, көсеу, құмыра, тегеш, сулық, бесік) және оларды қолдану тәсілдерін; халықтың ауызекі шығармашылығының туындыларын; қазақтың ою-өрнегінің элементтерін (күн, тышқанның ізі, қызғалдақтың түйнегі, құс қанаты) және орыс әшекейлерінің элементтерін (жауын, жер мен су, егілген жер, дымков және филимонов әшекейлерінің элементтері) біледі.

Әдет-ғұрыптар мен салт-дәстүрлер туралы түсінігі бар: «Ат қою», «Шашу», «Бесікке бөлеу», «Базарлық», «Қонақ кәде», қазақтың қонақжай салттарын, «Қонақтарды нанмен және тұзбен қарсы алу», орыстың шай ішу дәстүрі; халық тағамдары туралы: ет асу, наурыз көже, бауырсақ, шелпек, айран, қымыз, щи, ботқа, қалаш, баранка, мұз кәмпит, крендель, пірәндіктер, бәліш, құймақ; ұлттық балалар ойыншықтары: жүннен басылған қазақ добы, орыстың шүберек добы-шитка, шиыршықталған қуыршақ, қабықтан жасалған сылдырмақ; әйелдердің ұлттық киімі: бүрмелі көйлек, қамзол, сәукеле, тақия, жейде, сарафан, орамал, әйелдердің бас киімі, байпақ.

Халықтың қимылды ойындарын ойнай алады: қазақтың ойындары: «Балапандар», «Бәйге», «Қарақұлақ», «Лақ ұстау»; орыстың ойындары: «Дедушка-рожок», «Түтікшелер», «Қояндар», «Зевака»; хороводтық ойындар: «Ваня», «Мысық пешке жақындады», «Дрема»; саусақ ойындары: «Қонақтар», «Таңертең», «Коза-хлопота», «Ульяша әжемдікінде», «Фома»; «Щи»; қазақ тіліндегі ойындар: «Алақан», «Доп», «Балапан», «Сұр қоян» және т. б.; қазақ және орыс халықтарының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары туралы білімін, дербес ойын қызметінде халық ауызекі шығармашылығының сюжеттерін көрсету, киімді ұлттық ою-өрнекпен безендіру, ересектерді құрметтеу, еңбек пен шеберлікті құрметтеу, адамгершілікті жүріс-тұрыс қағидаларын қолдану, әртүрлі ұлт өкілдеріне толерантты көзқарас.

• Нәтижелілік мониторингі

Нәтижелілік өлшемшарттары мен индикаторлары М. Ю. Новицкаяның «Наследие (Мұра)» бағдарламасында қолданылатын өлшемшарттар мен индикаторлардың негізінде әзірленді.

Білім беру саласындағы жобалар бойынша тәрбиеленушілердің жұмысын бағалау өлшемшарттары мен индикаторлары

«Денсаулық"

Төмен-деңгейі: құрдастарының іс-қимылдарына бағдарлану арқылы ұсынылған ұлттық қимылды ойынды ойнайды. Хороводтық және саусақ ойындарының мәтінін айтуда қиналады.

Ойынның қағидаларын бұзады.

Қазақ және орыс ұлттық тағамдарының атауын білмейді және олардың денсаулыққа пайдасы жөнінде әңгімелей алмайды.

Орташа-деңгейі: 2–3 қазақ және орыс халық қимылды ойындарын біледі. Қазақ немесе орыс ойындарын ажырата алмайды. Хороводтық және саусақ ойындарының мәтінін ересектен кейін қайталап айта алады. Ойынның қағидаларын үнемі сақтай бермейді.

Қазақ және орыс халқының ұлттық асханасының 2–3 бұйымын атай алады. Олардың денсаулыққа пайдасы жөнінде әңгімелеуде қиналады.

Жоғары-деңгейі: қазақтың және орыстың 5–6 қимылды ойындарын біледі. Қазақтың және орыстың қимылды ойындарын ажырата алады. Олардың кейбіреуін өз бетімен ұйымдастыра алады. Хороводтық және саусақ ойындарының мәтінін біледі және анық айтады. Ойынның қағидаларын сақтайды.

Қазақ және орыс ұлттық асханасының 4–5 бұйымының атауын біледі. Олардың денсаулыққа пайдасы жөнінде әңгімелей алады.

«Қатынас»

Төмен-деңгейі: халықтың ауызекі шығармашылығының туындыларына қызықпайды. Қазақ және орыс ертегілерін атағанда қиналады. Мазмұнын, кейіпкерлерін шатастырады. Кейіпкерлердің қарапайым қарым-қатынасын бағалай алмайды. Ертегіні иллюстрациялар бойынша атай алмайды. Фольклорлық өлең мәтінін айтуда қиналады.

Орташа-деңгейі: халықтың ауызекі шығармашылығының туындыларын эмоционалды тұрғыдан елейді. 2–3 қазақ және орыс ертегілерінің атауын біледі. Олардың мазмұны бойынша жауап беруде, кейіпкерлердің қарапайым қарым-қатынасын бағалауда ересектердің көмегіне мұқтаж. Ертегілерді иллюстрациялар бойынша таниды, бірақ оларды сюжеттің шарықтау шегі бойынша әңгімелеуде қиналады. Педагогтың көмегімен әзіл өлеңдердің, бесік жырының мәтінін айта, картинаны – жұмбақтың жауабын таба алады.

Жоғары-деңгейі: халықтың ауызекі шығармашылығының туындыларын эмоционалды тұрғыдан елейді. 4–5 қазақ және орыс ертегілерінің атауын біледі. Қандай да бір ертегіні қай халық шығарғанын айта алады. Халық ауызекі шығармашылығы туындыларының мәнін түсінеді, кейіпкерлердің қарым-қатынасын дұрыс бағалайды, оларға деген көзқарасын жеткізеді. Ертегінің мазмұны мен өзінің тәжірибесінің арақатынасын белгілейді. Сөйлегенде қазақ және орыс ертегілеріндегі сөздерді, сондай-ақ бесік жырының, әзіл өлеңдердің жолдарын, жұмбақтарды қолданады. Иллюстрацияларды сюжеттің шарықтау шегі бойынша қойып, ертегіні мазмұндап бере алады.

«Таным»

Төмен-деңгейі: қазақ және орыс халықтарының мәдениетіне, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына қызығушылық танытпайды, олардың құндылығын түсінбейді.

Орташа-деңгейі: қазақ және орыс халықтарының мәдениетіне, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына қызығушылық танытады. Оларды эмоционалды тұрғыдан қабылдайды. Педагогтың көмегімен сыртқы белгілері бойынша қуыршақтың ұлтын анықтай алады. Қазақ және орыс есімдерін өз бетімен атауда қиналады, бірақ ұсынылғандардың ішінен есімді дұрыс таңдай алады. Әйелдердің ұлттық киімдерінің, баспананың, тұрмыстық заттардың бөлшектерін атауда қиналады, алайда, оларды қалай қолдануға болатынын көрсете алады. Қазақ және орыс әдет-ғұрыптарын айтуда ересектің көмегіне мұқтаж.

Жоғары-деңгейі: қазақ және орыс халықтарының мәдениетіне, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына қызығады. Оларды эмоционалды тұрғыдан қабылдайды. Қуыршақтың ұлтын сыртқы белгілері бойынша анықтайды, қуыршаққа ұлтына сәйкес есім береді. Қазақ және орыс халықтары әйелдерінің ұлттық киімдері заттарының атауын біледі.

Қазақ және орыс халқының баспанасы мен тұрмыстық заттарының атауын біледі, оларды дұрыс қолдана біледі. 3–4 қазақ және орыс әдет-ғұрыптарының атауы мен мазмұнын біледі. Әдет-ғұрыптарда көрініс тапқан үлкендерге, қонақтарға, балаларға деген құрмет пен қамқорлықты түсінеді. Күнделікті өмірде оларға еліктеуге тырысады.

«Шығармашылық"

Төмен-деңгейі: қазақ және орыс халықтарының шығармашылығына эмоционалды көзқарасын білдірмейді. Қазақ және орыс ою-өрнектерінің элементтерін шатастырады, оларды атай алмайды, ою-өрнек элементтерін бейнелеуде қиналады. Ұлттық нан-тоқаш өнімдерін мүсіндеу тәсілдерін білмейді. Қазақтың ою-өрнегі мен орыс әшекейінің дайын элементтерінен өрнек құрастыра алмайды.

Орташа-деңгейі: халық шығармашылығының туындыларын эмоционалды тұрғыда елейді. Сурет салу: қазақ ою-өрнегінің және орыс әшекейінің элементтерін үлгі бойынша бейнелейді, оларды атауда қиналады. Мүсіндеу: педагогтың көмегімен қазақ және орыс асханасының нан-тоқаш өнімдерін, сондай-ақ ұлттық ыдыс-аяқты мүсіндей алады. Аппликация: қазақ ою-өрнегінің және орыс әшекейінің дайын элементтерінен өрнектер құрастырады, бірақ элементтердің бірізділігін, олардың арақашықтығын сақтауда қиналады.

Жоғары-деңгейі: халық шығармашылығының туындыларын эмоционалды тұрғыдан елейді.

Сурет салу: қазақтың ұлттық ою-өрнектері мен орыс халық әшекейлері туралы түсінігі бар және ою-өрнектің элементтерін суреттерінде шығармашылық тұрғыдан қолданады. Мүсіндеу: қазақ және орыс асханасының нан-тоқаш өнімдерін, ұлттық ыдыс-аяқты өз бетімен мүсіндейді. Ойында қолдану үшін өз бетімен мүсіндейді. Аппликация: элементтердің жүйелілігін, олардың арақашықтығын ескере отырып, қазақ ою-өрнегінің және орыс әшекейлерінің дайын элементтерінен өрнектер құрастырады. Ою-өрнек элементтерін таңдауда шығармашылық таныта отырып, пішіндерді өз бетімен безендіреді.

«Әлеуметтік орта»

Төмен-деңгейі: тұрмыстық еңбек процестерін атай алмайды, шеберлердің еңбегі тұрмыстық заттар мен сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарына деген ұқыпты қатынасын туындатпайды, сөйлегенде дәстүрлі сәлемдесулерді қолданбайды, айналасындағыларға теріс көзқарасты.

Орташа-деңгейі: тұрмыстық еңбек процестерін көрсете алады, бірақ атай алмайды, тұрмыстық заттарға мұқият қарайды, ересектің көмегімен дәстүрлі сәлемдесулерді айтады, ересектерге үнемі құрметпен қарамайды, құрдастарына көзқарасы оң.

Жоғары-деңгейі: тұрмыстық еңбек әрекеттері туралы түсінігі бар (әже бауырсақ пісіреді, анамыз наурыз көже дайындайды, әкеміз атқа күтім жасайды, шанамен отын тасиды, от жағады және т. б.). Қазақ және орыс халықтарының тұрмыстық заттарына мұқият қарайды, шеберлердің еңбегін құрметтейді. Дәстүрлі сыпайы сөздер мен сөйлемдерді біледі және қолданады: «Амансыздар ма, қымбатты қонақтар!»; қонақжайлылық дәстүрлерін біледі: қонақты «төрдегі» сыйлы орынға отырғызады, ересектерге құрметпен қарайды, ұлты әртүрлі құрдастарына көзқарасы оң.

Ойын қызметі

Төмен-деңгейі: қазақ және орыс халық ертегілерінің ойынмен бейнеленуіне, сондай-ақ орыс және қазақ халықтары әдет-ғұрыптарының еңбек процестеріне қызығушылық танытпайды. Ойында қазақ және орыс халқының тұрмыстық заттарын қолдануда қиналады. Тәрбиеші ұйымдастырған ойынға қатысады. Рөлдік диалог орнатпайды. Рәсімдерге арналған заттармен ойнаудан бас тартады немесе олармен бірге рәсімдердің мазмұнына сәйкес келмейтін іс-қимылдарды орындайды.

Орташа-деңгейі: тәрбиешінің көмегімен ертегіні сахналайды. Ойын-драмалауларға қатысады, бірақ рөлдік сөзін мәнерлеп оқымайды, көмек көрсету қажет.

Қазақ және орыс халықтарының тұрмыстық өмірін бейнелейтін ойынды ұйымдастырғанда бастамашылық танытпайды. Тәрбиеші немесе құрдасы ұйымдастырған ойынға қатысады. Ересектің немесе құрдасының ұсынысы бойынша ойынға қажетті тұрмыстық заттарды алып келеді. Тұрмыстық заттармен ойын іс-қимылдарын дұрыс орындайды, бірақ оларды атауда қиналады. Өзінің рөлін ересектің немесе құрдасының көмегімен атайды. Өзіне ұсынылған ойын іс-қимылдарын орындайды. Рөлдік ойындарға өз бетімен қатыспайды, бірақ тәрбиеші немесе құрдастары берген сұрақтарға жауап береді. Бір сарында сөйлейді. Ілікпе сөзді тек орыс тілінде айтады. Рәсімді немесе әдет-ғұрыпты ересектің көмегімен көрсете алады.

Жоғары-деңгейі: қазақ және орыс ертегілерін өз бетімен сахналайды. Ойын-драмалауға құлшыныспен қатысады. Ойынның сюжетінде ертегілердегі оқиғаларды дұрыс бейнелейді. Кейіпкерлердің бейнесін жеткізу үшін интонациялық мәнерліліктің қарапайым тәсілдерін қолданады.

Қазақ және орыс халықтарының тұрмысын бейнелейтін ойындарды ұсынғанда бастамашылық танытады. Сюжеттік-рөлдік ойынға қажетті тұрмыстық заттарды өз бетімен жасайды және киіз немесе үйшік жағдайын жасайды. Сюжеттік-рөлдік ойында ересектердің тұрмыстық іс-қимылдарын бейнелейді. Өзінің рөлін атайды: үйбике, апа, ана, ата, жылқышы, қонақ және т. б. Серіктесімен бірлескен іс-қимылдарын келісіп алады. Тәрбиешімен және құрдасымен рөлдік диалог орнатады, рөліне байланысты дауысының интонациясын өзгертеді. Қазақ және орыс тілдерінде ілікпе сөздерді айтады. Тұрмыстық заттармен ойын іс-қимылдарын дұрыс орындайды. Ұлттық рәсімдер мен әдет-ғұрыптарды өз бетімен сахналай алады.

Психологиялық және педагогикалық мониторинг әдістері: енгізілген бақылау әдісі, балалар қызметінің өнімдерімен танысу, ойын тест тапсырмалары, сұхбаттар.

Жобаны іске асыру бойынша әдістемелік ұсынымдар

Жобамен жұмыс істеу үшін «Ұлттық қимылды ойындар» және «Мектеп жасына дейінгі кіші жастағы балаларға арналған халықтың ауызекі шығармашылығы туындыларының хрестоматиясы» жинақтары жобаларын іске асыру үшін құрастырылған «Кіші мектеп жасына дейінгі балаларды қазақ және орыс халықтары мәдениетінің негіздерімен таныстыру» әдістемелік оқу құралын қолдануды ұсынамыз.

Этномәдени тәрбиенің тиімді шарты топта этномәдени бағыттың дамытушы пәндік ортасын құру болып табылады (қазақ және орыс мәдениеттерінің орталығы). Ата-аналардың қатысуымен дайындалған пәндік-дамыту ортасы барлық балалармен, кіші топтармен бірге немесе жеке жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Олардың танымдық қызығушылығын, ойын қызметіне, шығармашылыққа деген ынтасын қанағаттандыруға мүмкіндік береді, өткеннің мұрасына қатыстылықтың эмоционалды сезімдерін қалыптастырады, мектеп жасына дейінгі балаларды отансүйгіштік тәрбиелеуге ықпал етеді.

Тұрмыстық заттармен танысу бойынша әдістемелік ұсынымдар

• Бала әлемді таниды, мына қағидат бойынша әрекет етеді: не көрдім, немен әрекет етемін, соны танимын. Сондықтан балаларды шынайы тұрмыстық заттармен немесе олардың кішірейтілген көшірмелерімен таныстыру керек, себебі бала танысқан затын зерделеп, онымен ойнауы тиіс. Көне тұрмыстық заттардың түпнұсқасымен танысу ғасырлар бойы қазақ және орыс халықтары жинақтаған тәжірибені меңгеруге бағытталған.
• Балаға тұрмыстық заттарды жан-жақты таныстыру керек. Заттың сыртқы сипаттамасы: қалай аталатынын айту, сыртқы түрін сипаттауға балаларды тарту. Ішкі жағы: ол не үшін қажет, оны тұрмыста қалай қолданғанын көрсету. Және-де бір күннің ішінде балаларға міндетті түрде затты кезекпен тексеруге, онымен сәйкес іс-қимылдарды жүргізуге мүмкіндік беру.
• Бұл балаларға алғашқы байланыстар мен тәуелділіктерді орнатуға, заттың сыртқы және ішкі ерекшеліктерінің арақатынасын белгілеуге, тұрмыстық заттардың адамның өміріндегі рөлі мен мәнін түсінуге, оларға мұқият қарауға баулуға септігін тигізеді, сондай-ақ қазақ және орыс халықтарының тұрмыстық заттарына қызығушылықты қалыптастырады. Қалыптасқан қызығушылық олар жөнінде, сондай-ақ қазақтар мен орыстардың дәстүрлі кәсіптері, рәсімдері жөнінде көбірек білуге деген ниетін оятады. Көргеніңді, сезгеніңді, түсінгеніңді сүюге және сақтауға болатынын біледі.
• Рәсімдер мен әдет-ғұрыпта қоршаған ортамен танысу сабақтарында, бос уақытта, күннің екінші жартысында зерделенеді. Рәсімдерді сахналау жүргізіледі, оған балалар белсене қатысады. Балалар рәсімдерді сахналауға қатыса отырып, қазақтар мен орыстардың өмір салттары туралы, ақпарат алады, өз кейіпкерлерінің ойын, сезімдері мен іс-қимылдарын түсіну арқылы тарихи, ақиқатты үлгілейді. Осындай үлгілеудің психологиялық күрделілігі баланың адамдардың ойы мен іс-әрекеттерін басқа тарихи мәнмәтінінде талдауға тура келетіндігінде. Балалар сахналау барысында алатын білім эмоционалды бояуға, тұлғалық маңыздылыққа ие болады, және бұл оларға зерттелетін мәдениетті сезінуге әрі тереңнен түсінуге мүмкіндік береді. Барлық рәсімдер балалардың ойын қызметіне енгізіледі.

Мақсаты: сертификатталған педагогтардың желілік қоғамдастығының презентациясы педагогтың кәсіптік әрі тұлғалық өсу факторы ретінде.

Міндеттері:

• мектептегі педагогикалық үдеріс мүшелерінің алдында тұрған мақсаттар мен міндеттерді барынша тиімді іске асыру шарттарын айқындау;
• сертификатталған педагогтардың педагогикалық қоғамдастығы қызметіндегі тенденцияларды қадағалау;
• педагогикалық практикаға жаңа тәсілдерді енгізу тиімділігіне оң немесе кері әсер етуші факторлар мен шарттарды айқындау және белгілеу;
• білім беру мазмұнын жаңартудың аясында мектеп дамуының негізгі бағыттарын анықтау;
• білім беру үдерісінің барлық субъектілерінің білім берудің жаңа сапасына жетуге дайындық деңгейін айқындау.

КҮН ТӘРТІБІ

1. Теоретикалық бөлімі

1.1. Тамыз педагогикалық кеңесі қаулыларының орындалуын бақылау және шолу жасау.

1.2. Сертификатталған мұғалімдердің педагогикалық қызметі: педагогтардың оқу-әдістемелік қызметін талдау, педагогикалық практикаға жаңа тәсілдерді енгізу тиімділігін қадағалау.

1.3. «Мектеп-ЖОО» желілік қоғамдастығы мұғалімнің инновациялық қызметінің ресурсы ретінде.

2. Практикалық бөлімі

2.1. «Тұлғаның көшбасшылық қасиеттерін дамытудағы желілік қоғамдастықтың рөлі» коучингі.

2.2. Педагогикалық кеңестің қаулысын орындау.

«Мұғалімнің кәсіптік және тұлғалық дамуындағы педагогикалық қоғамдастық пен көшбасшылық" педагогикалық кеңесі шешімінің жобасы

Педагогикалық кеңес қаулы етеді:

1. Сертификатталған педагогтардың педагогикалық практикаға жаңа тәсілдерді енгізу жөніндегі қызметін қанағаттанарлық деп тануды.

2. Жаңа форматты педагогтың үздіксіз педагогикалық білім алу тұжырымдамасы жобасының аясында педагогикалық ұжымның барлық мүшелері үшін жаңа тәсілдерді меңгеруді міндетті деп санауды (мектепішілік біліктілікті арттырудың әзірленген бағдарламасына сәйкес).

Жауаптылар: 

Орындау мерзімі: оқу жылының ішінде.

3. Үздік сабақ-презентациялардың, шеберлік сыныптарының, тәрбие іс-шараларының дерекқор-медиатекасын жасауды бастауды.

Жауаптылар: 

Орындау мерзімі: оқу жылының ішінде.

4. Кәсіптік тәжірибені дәріптеу және алмасу мақсатында сертификатталған педагогтардың ашық сабақтар панорамасын өткізуді.

Жауаптылар:

Орындау мерзімі: ақпан.

5. Мұғалімдердің өз әріптестерінің сабақтары мен сыныптан тыс іс-шараларына қатысуын белсендіру, «Өзара сабаққа қатысу» журналына қатысқан сабақтарды есепке алуды.

Жауаптылар:

Орындау мерзімі: оқу жылының ішінде.

6. Мектеп пен ЖОО-ның өзара әрекеттестігін белсендіру мақсатында «жаңартылған білім беру мазмұнының аясындағы мектеп пен ЖОО өзара әрекеттестігі» конференциясын өткізуді.

Сертификатталған мұғалімдердің педагогикалық қызметі: педагогтардың оқу-әдістемелік қызметін талдау, жаңа тәсілдердің педагогикалық практикаға енгізілу тиімділігін қадағалау.

Жаңа тәсілдердің педагогикалық практикаға енгізілу тиімділігін қадағалау мақсатында мектепішілік бақылаудың аясында мониторингтік зерттеу жүргізілді.

Зерттеудің негізгі әдістері:

• сауалнама алу;
• нәтижелерді өңдеудің статистикалық әдістері;
• алған нәтижелерді салыстырмалы талдау әдісі (жалпылау, түсіндіру);
• сабаққа қатысу және талдау.

Сауалнама алу барысында алынған, ақпаратты өңдеу сандық жалпыланған мәліметтерді, сондай-ақ тиімділіктің сапалы көрсеткіштерін алуға мүмкіндік беретін бірыңғай нысандардың негізінде жүзеге асырылады.

Зерттеуге сұхбаткерлердің барлық 4 тобы да қатысты:

• зерттеуге қатысқан 18 сертификатталған мұғалім;
• 190 оқушы;
• 205 ата-ана.

Сертификатталған мұғалімдерге жүргізілген сауалнаманың нәтижелері бойынша алынған мәліметтерді талдау сертификатталған мұғалімдердің кәсіптік қызметіндегі сапалы өзгерістердің жалпы тенденциясын айқындауға мүмкіндік берді. Сертификатталған мұғалімдерге жүргізілген сауалнамаларды талдаудың нәтижесінде олардың кәсіптік қызметіндегі келесі сапалы өзгерістер айқындалды:

• Деңгейлік курсты бітіргеннен кейін жұмыс басталған сәттен бастап мұғалімдердің жеке стилі мен оқыту әдістемесінде маңызды сапалы өзгерістер орын алды. Педагогтардың басым бөлігі «өздерінің жеке стилі мен оқыту әдістемесіне ықпал еткен маңызды әрі елеулі өзгерістерді» атап өтті.
• Алайда мұғалімдер-деңгейлік бағдарламаның кейбір модульдерін қолдануда қиналады. Педагогтардың бір бөлігі ғана оқытудың деңгейлік бағдарламаларының модульдерін қолданғанда қиналмайды немесе шамалы қиналады. Сертификатталған мұғалімдер дербес оқыту мен оқу практикасында сыни бағалау идеяларын жиі, бірақ жүйесіз қолданады.
• Оқыту және бағдарламаның модульдерін сапалы қолдану практикасында кездесетін қиындықтарды еңсеру мақсатында сертификатталған мұғалімдердің басым бөлігі – 38% – жекелей іс-қимылдарды қолданады және күш салады, бұл ретте бұл-деңгейлік курстарды бітіргеннен кейін қадағаланды, бірақ қазіргі кезде бұл жоқ; педагогтардың 63%-ы өздерінің оқыту іс-тәжірибесінде 30–50%-ға инновациялық әдістер мен тәсілдерді қолданады.
• Оқытудағы өзгерістер мен оқытудың жаңа стратегиялары мен қағидаттарын қолдану барысындағы оқушылардың машықтары мен дағдыларын дамытуды талдай келе, бұл ретте тек жекелеген оқушылардың ғана білім сапасы мен оқу үлгерімі жақсы жаққа өзгергенін атап өту керек.
• Деңгейлік курстан өткен мұғалімдер арасындағы өзара әрекеттестік пен кәсіптік қолдау-деңгейін бағалай отырып, сұхбаткерлердің 50%-ның әріптестерімен белсенді, тұрақты, жоспарлы әрі жүйелі әрекеттестікті және ұжымдағы-деңгейлік курстан өткен мұғалімдер арасында қолдауды атап өтті.

Мониторингтік зерттеуге қатысқан оқушылардың ата-аналарына жүргізілген сауалнаманың нәтижелері балаларының мектептегі қарым-қатынасы жақсы жаққа өзгерді, сабақтар қызықты өтеді деп санайтынына дәлел болады.

Ата-аналардың сауалнамаларында оқушылардың (олардың балаларының) мектепке қатысты көзқарастарының жақсы жаққа өзгергендігін растайтын жауаптар басымдыққа ие, және бұл оқыту мен оқудың жаңа жүйесіне деген қызығушылыққа байланысты. Ата-аналар балаларының жетістіктерін балалары оқитын сыныптарда жұмыс істейтін мұғалімдердің белсенді іс-тәжірибесімен байланыстырады. Ата-аналардың басым бөлігі оқушылардың сабақтағы белсенділігін атайды. Ата-аналардың ойынша, балаларының мұғалімдермен, сыныптастарымен және достарымен барынша сенімді қарым-қатынасы қалыптасты. Жалпы ата-аналар балаларына пәндерді оқыту сапасымен қанағаттанатынын атап өтті.

Оқушылардан, сертификатталған мұғалімде оқыған білім алушылардан алынған сауалнама нәтижелері:

• соңғы кездері оқу қызметі жақсарды;
• мұғалімдердің түсініктемесін жақсы түсіне бастады;
• оқу барынша қызығырақ бола түсті;
• топтық жұмысқа қуана қатысады;
• танымдық белсенділік артты;
• өзара көмек пен өзара оқыту дамиды;
• сыныптағы жағымды орта, жұптасып, топпен жұмыс істеу мүмкіндігі;
• өзінің жұмысына мұғалімдер мен сыныптастары берген бағаға қанағаттанушылық. Алайда, мынадай көрсеткіштерге назар аудару қажет: жеке жұмыс стилін қалайтын, оқу үдерісінде өзінің және сыныптастарының жұмысын бағалай алмайтын, көмектеспейтін және өзгенің көмегін қабылдамайтын балалар бар. Осының бәрі мұғалімдердің әр оқушыны жайлы оқыту мен өзін өзі қабылдауына назар аудару керектігін білдіреді.

Осылайша, жүргізілген зерттеу жаңа тәсілдерді педагогикалық іс-тәжірибеге енгізудің тиімділігі туралы объективті, ақпарат алуға ықпал етті, деңгейлік бағдарламаның идеяларын іске асыруды тежейтін, шешілуі тиіс факторларды айқындады.

Мониторингтік зерттеу нәтижелерін талдау-деңгейлік курс бағдарламаларын енгізу тиімділігін арттыру бойынша мектепішілік жұмысты жоспарлау, сондай-ақ сертификатталған мұғалімдердің кәсіптік өзара әрекеттестігінің жаңа нысандарын әзірлеу қажеттілігіне дәлел бола алады.

Сонымен бірге, зерттеуден алынған материалдарға талдау жүргізіп (соның ішінде сұхбаткерлердің «ашық" жауаптары бойынша), мұғалімдердің топтық жұмыс жүргізуге жағдайдың жоқтығынан жиі кәсіптік қиындықтарға тап болатынын атап өту керек. Оқушыларды бағалаудың, атап айтқанда сыни бағалаудың жаңа тәсілдерін меңгеру мен қолдануға қатысты бірқатар қиындықтар бар.

Білім сапасын қамтамасыз етуші басты фактор мен ресурс сабақ болып табылады. Сабаққа қатыспастан педагогикалық іс-тәжірибеге жаңа тәсілдерді енгізу тиімділігін бағалау толымсыз әрі объективсіз болар еді. Алдағы педагогикалық кеңеске дайындала отырып, мектеп әкімшілігі бізге мектептегі сабақтардың артықшылықтары мен кемшіліктерін талдауға, сабақты дамыту ресурстарын белгілеуге, осы бағыттағы қызметтің бағыттары мен жолдарын анықтауға көмектесетін нақты материалды жинады.

Қатысқан сабақтарды талдау мұғалімдердің пәнді оқыту теориясы мен әдістемесін меңгергенін, жаңа стандарттың талаптарын білетінін және оларды өзінің іс-тәжірибелік қызметін шебер қолданатынын көрсетті. Жұмыс бағдарламаларының талаптарына сәйкес оқу курсының бөлімдерін меңгеру мен сағаттарды бөлімдер бойынша бөлу реттілігі бұзылмайды.

Сабақтарды талдау бірнеше параметрлері бойынша жүргізілді:

• диалогтық оқыту сапасы;
• коллаборативтік оқытуды қолдану бойынша жұмыс сапасы;
• сыныптағы оқушылардың жас ерекшеліктері мен жеке ерекшеліктерін ескеру, инклюзия;
• оқушылардың сыни ойлауын дамыту;
• формативтік бағалау, оқушылардың ынтасын арттыру және оқуға баулу, метатаным және рефлексия дағдыларын қалыптастыру;
• оқушылардың сабақтағы жұмысы мен жүріс-тұрысын талдау;
• сабақтардың психологиялық мінездемесін талдау.

Қатысқан сабақтардағы диалогтық оқыту сапасын талдай келе, педагогтардың оқу материалының ерекшеліктерін, осы сабақтың тақырып бойынша сабақтар жүйесіндегі орнын, сыныптың дайындық деңгейін ескере отырып, сабақтың оқу және тәрбиелеу мақсаттарын дұрыс және негізделген түрде қоятындығын атап өткіміз келеді. Педагогтар сұрақтарды сапалы түрде қою арқылы тақырыпты тереңнен түсіну үшін диалогтың мүмкіндіктерін қолданады.

Төмен тәртіпті сұрақтардың басымдыққа ие болуы қиындық тудырады, мұғалімдер алған жауаптарды үнемі сабақ кезеңдерінің байланысын жүзеге асыру үшін қолдана бермейді, сұрақтар мен тақырыпты меңгеруден күтілетін нәтижелер арасындағы байланысы аса нақты жүзеге асырылмайды.

Қатысқан сабақтар коллаборативтік оқытуды қолдану бойынша белгілі жұмыстар жүргізіліп жатқанына дәлел болады.

Мұғалімдер сабақ үлгісін, оның құрылымын, логикалық бірізділігі мен сабақ кезеңдерінің өзара байланысын ойластырады, оқытудың топтық және диалогтық нысандарын таңдауға ептілікпен келеді, оқушыларға топта, жұппен жұмыс істеудің мақсатын түсіндіреді және белгілейді, бұл ретте коллаборативтік ортаны ұйымдастыруда өтетін материалды жақсы түсіну жұмыс нысанының қажеттілігін негіздейді.

Коллаборативтік оқытуды ұйымдастырудың негізгі мәселелері:

• рөлдерді нақты бөлмеу;
• оқушылардың топтық жұмысын бағалау өлшемшарттары жоқ;
• оқушылар топтық жұмысты өз бетімен ұйымдастыруға ынталандырылмаған;
• міндеттер белгіленді, бірақ оларды шешу барысында топтағы өзара әрекеттестікке арналмаған, топтың барлық мүшелерінің міндетті түрде қатысуын талап етпейді, уақыты теңдестірілмеген, топқа бөлуге қатысы жоқ.

Оқушылардың жас ерекшеліктері мен жеке ерекшеліктерін ескеру бойынша педагогтардың қызметін қадағалау оқушыларға психологиялық әсер ету мен белсенділігін ынталандыру тәсілдерінің жан-жақтылығын көрсетті. Оқушылармен вербалды қарым-қатынас стилі, сабақты жүргізу қарқыны олардың жасына сай – педагогтар балаларға түсінікті тілде сөйлеуге тырысады, жаңа ұғымдарды, терминдерді, санаттарды енгізуге және оларды түсіндіруге назар аударады.

Сонымен бірге, жұмыстың бұл нысандарында түсініктегі айырмашылықтарға бағдарланған білімді нақтылау мен анықтау үнемі қарастырылмаған, тапсырмалар мен жұмыс түрлері орташа статистикалық қарқынға арналған, орташа есеппен алғанда оқушылар үй тапсырмасын бөлінген уақыттың ішінде орындайды, алайда олардың бір бөлігі жылдам орындайды және бөлінген уақытта ойлары басқа нәрсеге бөлінеді, ал бір бөлігі үлгермейді. Айрықша сұранысқа ие оқушылардың жекелеген топтары көрсетілмейді (қабілеттіліктердің не жоғары, не төмен-деңгейі).

Сертификатталған педагогтардың сабағына оқушылардың сыни ойлауын дамыту сапасын бағалау педагогтардың әдістемелік қиындықтарын шеше отырып, сұрақтарды оқушылардың оқу материалына деген көзқарасын ескеріп тұжырымдайтынына, ынталандырушы сұрақтарды тұжырымдауға ұмтылатындығына, материалды сыни тұрғыдан талқылауға оқушылардың басым бөлігін тарту арқылы сыни ойлауды дамытуды ынталандырушы тәсілдердің (стратегиялардың) кейбір жиынтығын меңгергеніне дәлел бола алады.

Сабақтың материалын қолданғанда педагогтар материалды меңгерудегі барынша қиын тұстарына білім алушылардың назарын аудара бермейді, сабақта оқушыларға ұсынылатын тапсырмалар білім-деңгейі бойынша емес, негізінен нысаны мен мазмұны бойынша ерекшеленеді.

Мұғалімдер сабақта білім алушылардың ақыл-ой қызметін қалыптастыру тәсілдері мен әдістерін қолданады; алайда мұғалімнің қызметі білім алушылардың даралығын дамытуды, олардың өзін өзі тануға қабілеттілігін қалыптастыруды көздемейді. Мұғалімдер оқу мәселесін тұжырымдай отырып, оқушылардың сабақтағы ойлауын үнемі назарда ұстамайды, кейде оқу мәселесі оқушылардың қабылдауы мен уәждемелерін ескерусіз тұжырымдалады, сауалдар әрқашан ойлауға ынталандырмайды, осының бәрі мәселелі аймақ болып қала береді.

Бүгінде біз формативтік бағалау мен метатаным және рефлексия дағдыларын қалыптастыруды енгізу қажеттілігін түсінеміз.

Сертификатталған педагогтар жеке ерекшеліктерді ескереді, формативтік бағалауды қолданады, таңбалармен бағалаумен қатар түсініктеме беруге тырысады; мұғалімдерді жұмыстарын өз бетімен ұйымдастыруға, тапсырманы орындауға берілетін уақытты бөлуге, ақпаратты іздеу, мәтінмен жұмыс істеу, тікелей өмірден білім алу жолдарына машықтандырады.

Алайда, формативтік бағалаудың оқушының жетістіктеріне ықпалы мен оның оқуға қатысты көңіл күйі жүйеде үнемі бақыланбайды; оқушының өз жұмысына жүргізілген формативтік бағалауды эмоционалды елеуіне үнемі көңіл бөлінбейді. Оқыту үдерісі мен эмоцияларды басқаруға қатысты рефлексияға жеткілікті уақыт бөлінбейді.

Оқушылардың жұмысы мен сабақтағы жүріс-тұрысын талдау сынып жұмысының жалпы бағасының қанағаттанарлық екендігіне дәлел болады. Барлық мұғалімдер білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескереді. Білім алушылардың сұрақтарына берілетін түсініктемелер мен жауаптар нақты, алайда түсіндіру барысында үнемі дұрыс терминология қолданылмайды.

Оқушылардың сабақта үнемді зейінді әрі ынталы болмауы, бүкіл сыныптың белсенділік танытпауы мәселелі аймақ болып табылады.

Сабақтардың психологиялық мінездемелерін талдау мұғалімдердің сабақта оқушылардың психологиялық-эмоционалды күйін қабылдауға, білім алушылар пікірінің мүмкін бағытын болжауға тырысатынын, білім алушыларға көмек пен қолдау көрсетуге, сабақта жағымды әрі өнімді атмосфераны сақтауға, педагогикалық әдепті қолдануға, өзінің сабағында психологиялық жайлы орта қалыптастыруға тырысатынын көрсетті.

Жекелеген оқушылардың және жалпы сыныптың жас ерекшеліктері мен психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, оқушыларды қызметке ынталандыру мен оларды дұрыс мәжбүрлеудің орынды арақатынасын атап өтуге болады.

Сабақ барысында оқытудың диалогтық және полилогтық нысандары қолданылады, алайда педагогтар сәттілік жағдайы мен білім алушыларды психологиялық қолдауды жүйелі түрде қолданбайды, білім алушылардың идеялары ескеріледі, бірақ ұдайы қолданыла бермейді.

Осылайша, сертификатталған мұғалімдердің сабағына қатысу және талдау сабақтың технологиялығының артатынына, нақты тұжырымдалған күтілетін нәтижеге жетуге бағдарланудың күшейетініне дәлел бола алады.

Жалпы зерттеуді қорытындылай келе, деңгейлік бағдарламалар бойынша біліктілікті арттыру мектептегі білім беру үдерісінің сапасын арттыруға, оқушылардың оқу қызметін, оқу ынтасын белсендіруге ықпал еткенін атап өтуге болады, оқыту және оқу іс-тәжірибесіне жаңа стратегияларды енгізу оқушылардың оқу материалын барынша меңгеруіне, мұғалімдердің, оқушылардың оқу үдерісіндегі ұстанымдарының өзгеруіне ықпал етті.

Сонымен бірге, мониторингтік зерттеу педагогикалық ұжым мен әкімшілікке жұмыс сапасын ары қарай жетілдіруге қажетті, ақпарат берді. Осындай мониторингтік зерттеулер жүргізу білім беру үдерісі мүшелерінің барлық санаты үшін өте маңызды, себебі олар

• мұғалімдер мен әкімшілікке
• оқыту мен оқудың жаңа тәсілдері мен стратегияларын іске асыруға өзінің қатысу-деңгейін; деңгейлік курс бағдарламасының қағидаттарын енгізу арқылы оқу үдерісінде орын алған өзгерістердің сапасын; білім беру кеңістігіндегі және орын алған өзгерістерге қатысты өз ұстанымының өзгеру сапасын талдауға;
• деңгейлік курс бағдарламасының қағидаттарын іске асыруға қатысты өз ұстанымы мен қызметінің сапасына рефлексия өткізуге;
• алған нәтижелер мен т. б. негізінде өзінің жұмыс тәжірибесіне өзгерістер енгізуге;
• оқушылар мен олардың ата-аналарына
• оқытудың жаңа тәсілдері мен стратегияларын қолданудың оқу сапасына әсерінің деңгейін, оқу үдерісіндегі белсенділіктің өзгеруін, оқушылардың оқу жайлылығы мен ынтасын және т. б. бағалауға мүмкіндік береді.

Қаланың жетекші мектептерін қалыптастыру осы мәселенің шешімін тапты. «______________________ облысы әкімдігінің білім басқармасы» ММ-нің «Білім беру мазмұнын жаңарту бойынша тірек мектептер желісін құру туралы» 20___ ж. «___» ____________ № ______ бұйрығына сәйкес біздің № 1 мектеп-лицейіміз қаламыздың он магниттік мектебі кіретін тірек мектеп болып табылады.

Тірек мектепті құруға «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББ Педагогикалық шеберлік орталығы (бұдан әрі – ПШО) мен Кембридж университетінің білім беру факультетімен бірге және оның филиалдары бастамашылық танытты. Өңірлерде тірек мектептерді құруға ПШМ-нің негізгі мектептер ретінде білім беру ұйымының тізімі көрсетілген хаты мен білім беру саласындағы жергілікті атқарушы органның тірек мектептерді құру туралы бұйрығы негіз болды.

ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуға қолдау көрсетуші тірек мектептердің қызметін ұйымдастырғанда келесі нормативтік құқықтық құжаттарды басшылыққа алу қажет:

• «Білім туралы» 27.07.2007 ж. № 319 ҚР Заңын;
• «Назарбаев Университеті», «Назарбаев Зияткерлік мектептері» және «Назарбаев Қоры» мәртебесі туралы» 19.01.2011 ж. № 394-IV ҚР Заңын;
• ҚР – да білім беруді дамытудың 2011–2020 жж. арналған мемлекеттік бағдарламасын;
• Ересектерге арналған қосымша білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын (ҚР Үкіметінің 17.05.2013 ж. № 499 қаулысымен бекітілген);
• 06.06.2014 ж. № 01–109/14 Педагогикалық шеберлік орталығы мен оның филиалдарында ҚР педагог кадрларының біліктілігін арттыру курстарын ұйымдастыру және өткізу қағидаларын;
• «2015/2016 оқу жылында ҚР жалпы білім беретін ұйымдарында ғылым негіздерін оқыту ерекшеліктері туралы» нұсқаулық-әдістемелік хатын, Ы. Алтынсарин ат. Ұлттық академия, 2015 ж.;
• Өзге нормативтік құқықтық актілерді.

ПШО ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуды қолдаушы тірек мектептер туралы ереже әзірленді, мұнда жалпы ережелер нақты регламенттелген:

1. Ереже ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуды қолдаушы тірек мектептердің қызметін ұйымдастыру шарттары мен тәртібін айқындайды, ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуды қолдау үдерісіне тартылған субъектілер арасындағы қарым-қатынасты реттейді.

2. Ереже тірек мектептердің мақсатын, міндеттерін, ұйымдық негіздерін және қызметінің мазмұнын, атқарымдары мен оларға басшылық ету қағидаттарын айқындайды.

2.1. Қызметтің мақсаты – ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуды практикалық тұрғыдан іске асыру сапасын арттыру.

2.2. Міндеттері:

• ПШО әзірлеген ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлік бағдарламалары бойынша оқудан өткен мұғалімдерге курстан кейін қолдау көрсетуді үйлестіру;
• білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында-деңгейлік бағдарламалар бойынша және/немесе Білім беру ұйымы басшыларының бағдарламасы бойынша біліктілікті арттыру курстарынан өткен педагогтардың желілік әрекеттестігін дамыту;
• ПШО, тірек мектеп үйлестірушілері, әдіскерлері, әртүрлі-деңгейлік (аудандық, қалалық, облыстық) білім бөлімдері мен басқармалары өкілдері, магниттік мектептер арасындағы өзара әрекеттестікті қамтамасыз ету;
• ПШО әзірлеген ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлік бағдарламаларының негізін құрайтын жаңа тәсілдерді енгізу нәтижелілігінің деңгейін айқындау;
• ПШО әзірлеген ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлік бағдарламаларының негізінде білім беру ұйымдарына инновациялық әдістерді, тәсілдерді жүйелі енгізуді қамтамасыз ету;
• ҚР орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында-деңгейлік бағдарламалар бойынша ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарынан өткен педагог-практиктерге, ақпараттық және оқу-әдістемелік қолдау көрсету;
• оқыту мен оқуда жаңа тәсілдерді қолдану тәжірибесін трансляциялауға ықпал ету, мектептердің барлық практик мұғалімдеріне қолдау көрсету;
• оқыту мен оқуды әрі қарай жаңғыртуға қажетті инновациялық ресурстарды реформалау.

Тірек мектептің қызметін жүзеге асыру үшін келесі ұйымдық құрылым айқындалды:

Тірек мектептің директоры (директордың орынбасары) немесе І-деңгейлік бағдарлама бойынша оқудан өткен мұғалім жетекшісі болып табылады.

Тірек мектептің жауапты жетекшісінің атқарымдары:

• жұмыс үлгісі мен жүйесін бірлесе әзірлеу бойынша педагогтар тобының жұмысын ұйымдастыру;
• жұмыстың жекелеген бағыттарын әзірлеу үшін мұғалімдер тобын құру;
• мұғалімдерді, ақпараттық-әдістемелік және трансляциялық кеңістікті кеңейту үшін бастамашыл және мақсатты топтардың жұмысына тарту;
• жергілікті (мектепішілік) және кеңейтілген желілік қоғамдастықтың қызметін үйлестіру;
• жұмыс мәселелерін алқалы жоспарлау мен коллаборативтік талқылауды ұйымдастыру;
• тірек мектепті сыртқы және ішкі форумдарда, мәжілістерде, презентацияларда және т. с. с. таныстыру.

Жетекшілік ету қағидаттары:

• Бағдарламаның идеяларына сәйкестік;
• алқалылық;
• коллаборативтілік;
• ақпараттық ашықтық пен жариялылық;
• бастамашылдық;
• әдептілік;
• автономдылық пен дербестік.

Аталған құрылым жүйелі жұмысты ұйымдастыруға мүмкіндік береді, ол педагогикалық кеңістікті ұлғайтуға, кәсіптік әрекеттестікті нығайтуға және жүйелеуге және мұғалімнің педагогикалық философиясының өзгерісіне тиімді әсер етуге ықпал етеді.

Негізгі атқарымдары

Ұйымдық:

• деңгейлік бағдарламалар бойынша біліктілікті арттыру курстарынан өткен педагогтардың өзара әрекеттестігін ұйымдастыру, үйлестіру;
• тірек және магниттік мектеп педагогтары арасында, ақпараттық, ғылыми-техникалық, әдістемелік ресурстармен алмасуды ұйымдастыру;
• деңгейлік бағдарламалар бойынша біліктілікті арттыру курстарынан өткен мұғалімдердің қызметі бойынша магниттік мектептердің талдамалы деректерін жинауды ұйымдастыру.

Ақпараттық:

• білім беру ұйымы басшыларының, барлық деңгейдегі педагогтардың, аудандық және қалалық білім бөлімі әдіскерлерінің қатысуымен, ақпарат алмасуды қамтамасыз ету.

Талдамалы:

• көшпелі оқу коучингтеріне, шеберлік сыныптары мен білім беру ұйымының өзге іс-шараларына деген сұраныстарды айқындау, көшпелі сессиялар өткізуге өтінімдер дерекқорын қалыптастыру;
• деңгейлік курс мұғалімдерінің кәсіптік қызметінің сапасын қадағалау.

Аталған атқарымдар негізгілері болып табылады, себебі олардың көмегімен біліктілікті арттыру курстарынан өткен сертификатталған мұғалімдердің ұйымдасқан жұмысы жүргізіледі. Мәселелер мен олардың шешімдерін айқындау үшін әрбір іс-шараның (семинар, коучинг, сабақ және т. б.) рефлексивтік қызметі жүргізіледі.

Тірек мектептер ПШО-мен үміткерді келісу арқылы білім басқармасы бұйрығының негізінде құрылады (қызметін тоқтатады).

Тірек мектептер қызметінің жоспарын білім беру ұйымының басшысы бекітеді, бекітілген жоспардың көшірмесі ауд/қалББ және ПШО ұсынылады (қосымша).

Тірек мектептер көшпелі оқу коучингтерін, шеберлік сыныптары мен магниттік мектептерге арналған өзге іс-шараларды өткізуге кадрлық ресурстар ұсынады, өз мектебінің базасында іс-шаралар өткізеді.

Тірек мектептердің үйлестірушілері осы мектептердің басшылығымен бірге бірлескен іс-шараларды өткізуге магниттік мектептердің мұғалімдерін тартуды келіседі.

Оқу жылының басында магниттік мектептер тірек мектептің үйлестірушісіне-деңгейге ие мұғалімдердің барлық жоспарлы іс-шараларын көрсете отырып, ҚР орта білім беру мазмұнын жаңарту тұрғысынан мектептің даму бағдарламасының тұжырымдамалық негіздерін ұсынады.

Үйлестірушілер тірек және магниттік мектептерді ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуды қолдау бойынша өткізілген іс-шараларға талдау мен мониторинг жүргізеді, нәтижелерін оқу жылының соңында білім бөлімдері мен ПШО ұсынады.

Білім беру үдерісі мүшелерінің атқарымдық міндеттері мен қызметінің бағыттары

Тірек мектеп:

• Бағдарламаның бір немесе бірнеше бағыттары бойынша педагог қызметкерлердің желілік қоғамдастықтарын құру;
• желілік іс-шаралардың (семинарлардың, іс-қимыл зерттеулерінің, Lesson Study, шеберлік сыныптарының, конференциялардың және т. б.) нәтижелерін жоспарлау, ұйымдастыру, талдау;
• таңдалған бағыт бойынша тірек және магниттік мектептердің педагог қызметкерлері әзірлеген үздік ресурстарды іріктеу, ресурстық базаны қалыптастыру (медиатека, портал, ресурстар кітапханасы), әртүрлі бағыттар бойынша педагог қызметкерлердің желіаралық ынтымақтастығына жағдай жасау;
• форумдарда, тамыз кеңестерінде, конференцияларда бағыттар бойынша жұмыстың презентациясын өткізу, БАҚ-та жұмыс тәжірибесін жариялау.

Магниттік мектептер:

• жұмысқа барлық педагог қызметкерлерді тарту арқылы тірек мектептердің іс-шараларды ұйымдастыруға, өткізуге, талдауға қатысуы;
• тірек мектептердің желілік көшбасшылығы арқылы трансляцияланатын тірек мектептің, Назарбаев Зияткерлік мектептерінің педагог қызметкерлерінің тәжірибесін зерттеу;
• магниттік мектептің педагог қызметкерлерінің тірек мектептердің ақпараттық-әдістемелік базасын қалыптастыруға қатысуы, үздік тәжірибені трансляциялауға ықпал ету.

Білім басқармасы:

• тірек мектептерді ашу және жабу;
• облыста және оның шегінде тірек мектептердің педагогикалық тәжірибесін таратуға ықпал ету;
• тірек мектептердің қызметіне және-деңгейлік курс мұғалімдерінің кадрлық қозғалысына мониторинг жүргізу.

Педагогикалық шеберлік орталығының қаладағы филиалы:

• орта білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында тірек мектептердің қызметіне кураторлық қолдау көрсету;
• облыс мұғалімдерінің желілік әрекеттестігінің бірыңғай, ақпараттық-әдіснамалық кеңістігін құру;
• мұғалімдердің білімдері мен дағдыларын жетілдіру және білім мазмұнын жаңарту жағдайында мектеп практикасын жақсарту бойынша олардың қызметін белсендіру;
• мұғалімдердің қиындықтарын және тірек мектептердің жаңа сұраныстарын барынша елеу.

Аудандық және қалалық білім бөлімінің әдіскерлері:

• білім беру ұйымы педагогтарының өзара әрекеттестігіне жағдай жасау, білім беру үдерісінің басқа мүшелерінің қол жеткізуін қамтамасыз ету;
• өзара әрекеттестік үдерістерін үйлестіру;
• тірек мектептердің қызметіне және-деңгейлік курстан өткен мұғалімдердің кадрлық қозғалысына мониторинг жүргізу;
• аудандық/қалалық деңгейде және ауданнан/қаладан тыс педагогикалық тәжірибені таратуға ықпал ету.

Білім беру ұйымының әкімшілігі:

• сабаққа қатысу арқылы Бағдарламаның жеті модульдерін, оқыту мен оқудың инновациялық тәсілдерін қолдану тиімділігін қадағалау;
• сертификатталған мұғалімдерде оқу барысында оқушылардың білім сапасына мониторинг жүргізу;
• іс-қимылды зерттеуді жүзеге асыру барысында мұғалімдер қызметінің нәтижелілігін қадағалау;
• әріптестерді оқытудың әдістемелік қамтамасыз етілуін айқындау (жоспарлау, кесте құрастыру);
• әріптестер тобының сәтті оқуын талдау (6–10 адам);
• әріптестеріне коучинг пен менторинг жүргізу бойынша мұғалімнің жұмысын қадағалау;
• мектепте және одан тыс жерде мұғалімдердің кәсіптік қоғамдастығын ұйымдастыру және жұмыс істеу үдерісін бақылау;
• деңгейлік курстан өткен мұғалімдердің білім саласында зерттеулер жүргізу әдістерін түсіну және мектеп ауқымында зерттеулерді жоспарлау және өткізу машығын талдау.

Тірек мектептердің үйлестірушілері:

• тірек және магниттік мектептердің сертификатталған педагог кадрларының ынтымақтастығын қамтамасыз ету;
• магниттік мектеп мұғалімдерінің әдістемелік қолдауға деген сұраныстарын айқындау;
• педагогтардың коучинг пен менторинг, іс-қимыл зерттеуін, Lesson Study (тірек және магниттік мектептердің сертификатталған мұғалімдерінің есептері бойынша) өткізу бойынша қызметін талдау;
• магниттік мектеп мұғалімдерінің және одан тыс кәсіптік қоғамдастықтарды ұйымдастыру мен қызмет ету үдерісін талдау.

Қосымша

Тірек мектептің 20___ ж. І жартыжылдығына арналған жұмыс жоспары

Мақсаты: ҚР орта білім беру мазмұнын жаңартуды практикалық іске асыру сапасын арттыру.

Міндеттері:

• ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарының деңгейлік бағдарламалары бойынша оқудан өткен мұғалімдерді курстан кейін қолдауды үйлестіру;
• білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында-деңгейлік бағдарламалар бойынша және/немесе Білім беру ұйымы басшыларының бағдарламасы бойынша біліктілікті арттыру курсынан өткен педагогтардың желілік әрекеттестігін дамыту;
• магниттік мектеп үйлестірушілерінің арасында өзара әрекеттестікті қамтамасыз ету;
• ПШО әзірлеген ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлік бағдарламаларының негізін құрайтын жаңа тәсілдерді енгізудің тиімділік-деңгейін айқындау;
• ПШО әзірлеген ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлік бағдарламаларының негізінде білім беру ұйымдарына инновациялық әдістерді, тәсілдерді жүйелі енгізуді қамтамасыз ету;
• ҚР орта білім беру мазмұнын жаңарту тұрғысынан-деңгейлік бағдарламалар бойынша ҚР педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарынан өткен практик педагогтарғақпараттық және оқу-әдістемелік қолдау көрсету;
• оқыту мен оқуда жаңа тәсілдерді қолдану тәжірибесін трансляциялауға ықпал ету, мектептердің барлық практик мұғалімдеріне қолдау көрсету;
• оқыту мен оқуды әрі қарай жаңғыртуға қажетті инновациялық ресурстарды қалыптастыру.

Магниттік мектептер: _________________________________________________________________________

Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылғы 7 қазанда № 14315 болып тіркелді. Актіні ресми түрде жариялау туралы, ақпарат: «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесі 27.10.2016 ж.

«Мемлекеттік статистика туралы» 2010 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабының 3-тармағының 2) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1) «Білім беру мониторингінің шеңберінде әкімшілік деректер нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 27 желтоқсандағы № 570 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8369 болып тіркелген, «Егемен Қазақстан» газетінің 2013 жылғы 14 тамыздағы № 189 (28128); 2013 жылғы 24 тамыздағы № 197 (28136); сандарында жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

«1. Осы бұйрыққа 1-151-қосымшаларға сәйкес Білім беру мониторингінің шеңберінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің (бұдан әрі – Министрлік) әкімшілік деректер нысандары бекітілсін»;

көрсетілген бұйрықпен бекітілген 1-162-қосымшалар, осы бұйрыққа 1-151-қосымшаларға сәйкес редакцияда жазылсын.

2. Министрліктің құрылымдық бөлімшелері осы бұйрықты Министрліктің ведомстволық бағынысты ұйымдарына, меншік нысандарына қарамастан жоғары оқу орындарына, республикалық білім беру ұйымдарына, білім және ғылым саласындағы бақылау департаменттеріне, облыстық, Астана және Алматы қалаларының білім басқармаларына жеткізсін.

3. Стратегиялық жоспарлау және үйлестіру департаменті (Н. А. Шәмшиева) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде осы бұйрықтың көшірмесін «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде және мерзімді баспа басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып жолдауды;

3) тіркелген осы бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің мөрімен расталған және осы бұйрыққа қол қоюға уәкілетті адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған баспа және электрондық түрдегі көшірмелерін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі Э. А. Суханбердиеваға жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

«КЕЛІСІЛДІ»
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитетінің төрағасы
_____________________________ Н. Айдапкелов
2016 жылы 7 қыркүйек

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 1 қыркүйектегі № 541 бұйрығына
1-қосымша

Приложение
1 к приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 1 сентября 2016 года № 541

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
2012 жылғы 27 желтоқсандағы № 570 бұйрығына
1-қосымша

Приложение 1
к приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 27 декабря 2012 года № 570

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан Форма предназначена для сбора административных данных

Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі және балалардың контингенті туралы мәліметтер Сведения о сети и контингенте детей дошкольных организаций

Есепті кезең 20 ___ / 20___ оқу жылы

Отчетный период 20 ___ / 20___ учебный год

Индексі: № 1-МҰ нысан

Индекс: форма № ДО-1

Кезеңділігі: жылдық

Периодичность: годовая

Респонденттер: облыстардың, Астана, Алматы қалалары әкімдіктерінің білім басқармалары

Респонденты: управления образования акиматов областей, городов Астана, Алматы

Қайда ұсынылады: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Мектепке дейінгі және орта білім департаментіне

Куда представляется: в департамент дошкольного и среднего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан

Тапсыру мерзімі: қазан

Срок представления: октябрь

Білім басқармасының басшысы _________________ қолы

Руководитель управления образования _________________ подпись

М. о. Тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)

М. п. Фамилия, имя, отчество (при наличии)

телефон

№ 1-МҰ «Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі және балалардың контингенті туралы мәліметтер» әкімшілік есеп нысанын толтыру бойынша түсініктеме

«Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі және балалардың контингенті туралы мәліметтер» әкімшілік есеп беру нысандарының деректері электронды түрде ұсынылады. Әкімшілік есеп беру нысандарын электронды түрде толтыру www.e.edu.kz сайтында орналасқан «Ұлттық білім беру деректер қоры» ақпараттық жүйе қолдану арқылы жүзеге асады.

ӘАОЖ – Әкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішіне;

МТББ – мектепке дейінгі тәрбие және білім беру.

Пояснение по заполнению формы административной отчетности «Сведения о сети и контингенте детей дошкольных организаций» № ДО-1

Представление данных формы административной отчетности «Сведения о сети и контингенте детей дошкольных организаций» осуществляется в электронном формате. Заполнение формы административной отчетности в электронном формате осуществляется посредством использования информационная система «Национальной образовательной базы данных», размещенной на сайте www.e.edu.kz.

КАТО – Классификатор административно-территориальных объектов;

ДВО – дошкольное воспитание и обучение.

Толық нұсқасын «ACTUALIS: Білім беру» электрондық жүйесінен оқыңыздар

Процедура аккредитации образовательных программ базируется на национальных и международных стандартах. Аккредитация организаций технического и профессионального образования проводится в соответствии с законами РК «Об образовании», «О техническом регулировании», Государственной программой развития образования в РК на 2011–2020 годы, Правилами разработки, согласования, принятия, учета, изменения и отмены стандартов организаций в целях обеспечения высокого качества подготовки специалистов по программам технического и профессионального образования. Критерии оценки образовательных программ технического и профессионального образования определены с учетом требований государственного общеобязательного стандарта технического и профессионального образования, Единого тарифно-квалификационного справочника работ и профессий рабочих, международной практики по аккредитации образовательных программ технических специальностей, современных тенденций развития технического и профессионального образования.

Аккредитация обеспечивает потребителей гарантией соответствующего качества услуг и может состоять из следующих этапов:

Результаты качественной и профессиональной деятельности инженерно-педагогического коллектива колледжа показали высокую степень управления менеджментом, ответственность, компетентность и профессионализм всего коллектива, что было подтверждено внешним аудитом.

Предпосылки проведения самооценки

• Обеспечение высокого качества образования на основе сохранения его фундаментальности и соответствия потребностям личности, общества и государства.
• Усиление конкуренции профессионального образования, что приводит к необходимости ориентации на потребителя и повышение качества предоставляемых образовательных услуг.
• Обеспечение качества подготовки специалистов.

Цель составления отчета по самооценке – получить всестороннюю картину своей деятельности, узнать, удовлетворены ли потребители, персонал, общество, и на этой основе определить приоритетные направления для улучшения деятельности колледжа.

Педагогическим коллективом были определены рабочие группы по основным показателям, которые изучили и внесли дополнения в проекты показателей, иллюстраций и форм оценивания.

Руководство колледжа, признавая работу над улучшением качества образования и управления приоритетным стратегическим направлением своей деятельности, считает необходимым:

• постоянно анализировать результаты деятельности и оценивать потенциальные возможности колледжа для удовлетворения запросов всех заинтересованных в качественном образовании сторон;
• осваивать и применять современные эффективные формы управления колледжем;
• поддерживать инициативы сотрудников колледжа в работе над улучшением качества образования и управления, создавать условия, стимулирующие качественную работу.

НАПРАВЛЕНИЯ ДЛЯ САМОАНАЛИЗА

Миссия, цели и задачи. Планирование и эффективность

Стратегические направления и цели колледжа полностью соответствуют стратегическим целям государства. Одним из механизмов обеспечения этого соответствия может стать социальное партнерство между колледжем, работодателями, отраслевыми ассоциациями, органами власти и другими заинтересованными сторонами. Ярким примером такого плодотворного партнерства можно считать то, что колледж является экспериментальной площадкой по внедрению дуальной системы, по практико-ориентированному обучению, разработке и внедрению модульных образовательных программ.

Миссия колледжа – предоставить молодым людям возможность найти свое место в обществе, освоив интересную профессию, приносящую пользу и обеспечивающую достойное будущее. Для оценки эффективности миссии, целей и задач проводится SWOT-анализ с определением сильных и слабых сторон деятельности колледжа.

Руководство и менеджмент

Система управления в колледже основана на принципах процессного подхода в управлении – данный подход, определяет рассмотрение деятельности любой организации как сети процессов, взаимосвязанных с целями и миссией.

Управление на основе процессов позволяет точно знать, кто и за что отвечает и как каждое подразделение влияет на конечный результат, на реализацию целей, задач и миссии колледжа.

Порядок организации и проведения внутриколледжного контроля в системе менеджмента качества колледжа определяется содержанием положения «О внутриколледжном контроле».

В управленческой практике колледжа применяются различные формы интеграции инновационных усилий. В этом плане в режиме развития проводятся следующие мероприятия:

• отчет представителя руководства по качеству об анализе и оценке профессиональной деятельности колледжа и результативности системы менеджмента качества со стороны высшего руководства;
• постоянно действующие семинары по актуальным проблемам, над которыми работает колледж;
• стажировка, повышение квалификации инженерно-педагогических работников колледжа;
• педагогические, методические советы, заседания за круглым столом, дискуссии;
• деловые, ролевые, эвристические игры по генерированию новых педагогических идей;
• самообразование, работа с научно-методической литературой;
• самостоятельная исследовательская, творческая деятельность над темой, участие в коллективной экспериментально-исследовательской деятельности в рамках общей проблемы; практикумы, тренинги;
• инновационные технологии обучения, интерактивные методы научно-методической работы;
• описание инновации как опыта работы, выступления на научно-практических конференциях, семинарах.

Студенты

Четко осознавая, что в вопросе качества учебно-воспитательного процесса во главе стратегических целей стоят интересы студентов, педагогический коллектив создает все необходимые условия для обеспечения студентов необходимым нормативным правовым руководством, представленным в виде «Путеводителя студента», в котором отражены

• положения, где указаны права и обязанности студентов, учебный и внутренний распорядок, ответственность студентов;
• график работы администрации;
• телефонный справочник;
• информация о кружках и секциях на базе колледжа;
• сведения о преподавателях, работающих на данном отделении.

Для удобства пользования и доступности потребителям данный путеводитель размещен на сайте колледжа, адрес которого в обязательном порядке указан на всех видах информационного материала о специальностях колледжа на государственном и русском языках.

Образовательные программы

Содержание программы соответствует требованиям государственного общеобязательного стандарта технического и профессионального образования и обеспечивает высокое качество образовательных услуг. Это является гарантией того, что по завершении обучения выпускники колледжа будут соответствовать требованиям рынка труда, что в свою очередь позволит им трудоустроиться, как только они получат диплом.

Каждая учебная программа начинается с формулирования цели изучения дисциплины, которая соотносится с миссией колледжа. Методический аппарат, используемый преподавателями колледжа, позволяет максимально приблизить цели изучения дисциплин к миссии учебного заведения и запросам работодателей, студентов и их родителей. Результаты обучения в рабочих учебных программах сформулированы в виде компетенций.

Идеи компетентностного подхода появились в результате изучения ситуации на современном рынке труда. Требования работодателей в настоящее время формулируются не столько в формате «знаний» работников, сколько в терминах «способов деятельности». Кроме того, они обращают внимание на следующие результаты образования:

• готовность к «командной» работе, к непрерывному самообразованию;
• способность решать всевозможные проблемы, работать как в типовых, так и в нестандартных ситуациях;
• активные действия на рынке труда и т. д.

Таким образом, компетентностный подход – способ привести профессиональное образование в соответствие с потребностями рынка труда.

Педагогический состав и эффективность преподавания

Преподавательский состав колледжа является главным ресурсом для обеспечения миссии учебного заведения. Уделяя повышенное внимание процессам подбора и подготовки персонала, коллектив стремится к совершенствованию кадровой политики, реализуя основные приоритеты стратегии колледжа. В основе формирования и реализации кадровой политики лежат следующие принципы:

• демократический подход к управлению педагогическим составом и сотрудниками;
• общность интересов руководящего состава и структурных подразделений;
• доступность руководства;
• соблюдение паритета;
• создание условий и атмосферы инициативы, творчества;
• стимулирование деятельности преподавателей;
• личностное совершенствование персонала.

Повышение инновационного потенциала колледжа как способности участников образования к осуществлению инновационной деятельности можно проследить через анализ проведенных методических мероприятий.

Диаграмма. Технологии, применяемые преподавателями колледжа.

Материально-техническая база и информационные ресурсы

Материально-техническая база колледжа соответствует миссии, целям и задачам организации образования для использования в учебном процессе инновационных технологий обучения (диаграмма), ориентированных для достижения высокого уровня подготовки специалистов среднего звена. Состояние учебных и лабораторных площадей соответствует действующим нормативам. Колледж обладает необходимым количеством аудиторий и кабинетов, обеспечивающих учебный процесс. Все кабинеты оснащены наглядными и методическими пособиями, методической литературой, что способствует качественной организации учебно-воспитательного процесса. Учебно-производственные мастерские, спортивные залы используются по назначению. Материально-техническая база колледжа является важной составляющей научного потенциала города (наряду с трудовыми, финансовыми и информационными ресурсами), обусловливающей как саму возможность проведения образования в колледже, так и их результативность.

Отчет по самоанализу колледжа составлен в соответствии со следующими принципами:

• ответственность организаций технического и профессионального образования за предоставление качественного образования;
• учет и защита интересов общества, заинтересованных лиц и обучающихся в получении качественных образовательных услуг;
• соответствие программ технического и профессионального образования социальным и профессиональным компетенциям по уровням квалификации;
• удовлетворение образовательных потребностей личности и общества в получении профессий и специальностей.

В связи с этим перед работниками дошкольных организаций (далее – ДО) встают вопросы, как повысить уровень развития речи дошкольников, какие методики отобрать для определения уровня речевого развития детей, какие средства позволяют достичь максимально возможного результата в развитии их речи.

Несмотря на различные исследования, проведенные Л. С. Выготским, Е. И. Тихеевой, Е. А. Флериной, а также отечественными учеными Н. Т. Алиповой, Е. Н. Жуматаевой, С. Р. Садвакасовой, сохраняется проблема методического сопровождения и обеспечения развития речи дошкольников в условиях ДО, образования как главного условия качественной подготовки к обучению в школе. Одним из способов развития речи является театральная деятельность, которая не только развивает речь, но и решает множество других педагогических задач.

Ранее «театрализованная деятельность» не входила в систему организованного обучения детей в ДО. К сожалению, педагоги использовали ее в работе в основном для развития творческого потенциала детей и чаще как инсценировку к празднику, а в повседневной жизни – эпизодически, по своему усмотрению, зачастую для того, чтобы сделать жизнь детей в группе увлекательнее, разнообразнее.

Согласно Государственному общеобязательному стандарту дошкольного воспитания и обучения с сентября этого года в ДО вводится новый раздел в общеобразовательной Типовой программе дошкольного воспитания и обучения «Драма», который предполагает реализацию театрализованной деятельности с детьми в образовательном процессе дошкольной организации, серьезное отношение педагога к играм детей в театр и развитие у дошкольников эмоционально выразительной речи.

Данное нововведение неслучайно, так как анализ развития дошкольников в образовательной области «Коммуникация» показывает, что дети затрудняются выступать перед аудиторией, применять в речи невербальные средства общения (мимика и жесты), придавать речи дополнительную смысловую нагрузку с помощью интонации, также у дошкольников не сформированы навыки социального поведения, умения саморегуляции и многое другое.

Поэтому на современном этапе обновления содержания образования интерес к театрализованной деятельности с детьми возрос.

Исследователи изучают влияние театрального искусства, его средств на разные стороны личности ребенка, придают особую значимость детскому театру.

Театрализованная деятельность близка и понятна ребенку, глубоко лежит в его природе, потому что связана с игрой. Всякую свою выдумку, впечатления из окружающей жизни ребенку хочется воплотить в живые образы и действия. Входя в образ, он играет любые роли, стараясь подражать тому, что видит и что его заинтересовало, и получать от этого огромное эмоциональное наслаждение. С помощью игры дети познают мир, учатся, общаются между собой.

Н. Д. Кажаспирова отмечает, что театрализованная игра приносит удовольствие от знакомства с новыми персонажами, событиями, историческими сюжетами. Происходит сознательная адаптация ребенка в творческом процессе, переходящая в непреодолимое желание участвовать и созидать. Среди игрушек дошкольников именно куклам отводится особая роль в развитии умения осознавать свои взаимоотношения с окружающими людьми, свои чувства и настроения. Кукла считается одной из самых древних игрушек. Ее роль в жизни малыша совершенно особая: это и партнер по играм, и самый близкий друг, который всё понимает. Дети могут использовать куклу для того, чтобы сделать или сказать то, что им самим сделать стыдно, или выразить чувства, которые могут быть негативно восприняты окружающими.

Таким образом, мир ребенка – мир действий и деятельности, а кукла, не смущая и не травмируя ребенка, дает возможность войти в окружающий мир.

Сегодня в психологии существует самостоятельное направление, получившее название куклотерапии. Этот метод базируется на трех основных понятиях: «игра» – «кукла» – «кукольный театр». В качестве основного приема коррекционного воздействия кукла используется как промежуточный объект взаимодействия ребенка и воспитателя. Надевая на руку куклу, ребенок передает ей свои чувства, забывая о проблемах и страхах, открывая в себе скрытые резервы.

В настоящее время не существует четкого определения куклотерапии. Разные авторы относят ее к арт-терапии (Г. Денисова, Л. Лебедева, А. Осипова), игротерапии (А. Тащева, С. Гриднева) или выделяют отдельно.

Будет уместным согласиться с определением И. Я. Медведевой: «Куклотерапия – комплексное воздействие на людей с помощью разнообразных театральных приемов с помощью кукол (специально подобранные упражнения, ситуации, этюды, игры, спектакли). Театрализованные игры и инсценировки с куклами, изготовление кукол развивают творческие и познавательные способности, способность самостоятельно переносить полученные знания в новую жизненную ситуацию, артистизм, самовыражение, повышение уверенности в себе, своей самооценки».

По мнению отечественных и зарубежных педагогов и психологов, с помощью использования метода куклотерапии можно не только отрегулировать эмоциональное состояние ребенка и психологические проблемы, но и решать многие педагогические задачи, которые касаются формирования образности и выразительности речи, интеллектуального, коммуникативного, художественно-эстетического воспитания, развития музыкальных и творческих способностей.

Этапы организации куклотерапии

Процесс куклотерапии в работе с дошкольниками проходит в несколько этапов.

I этап – работа по изготовлению детьми кукол

Увлекаясь процессом изготовления кукол, дети становятся более спокойными, уравновешенными. Во время работы у них развивается произвольность психических процессов, появляются навыки концентрации внимания, усидчивости, развивается воображение.

С детьми дошкольного возраста можно изготовить следующие варианты кукол:

Работая с детьми по изготовлению кукол, прежде всего необходимо смастерить тех персонажей, которые часто встречаются в народных сказках и в произведениях, рекомендуемых для разных возрастных групп. Фантазируя, ребенок выражает свое эмоциональное состояние, освобождается от разрушительных аффектов: обид, страха, злости, разочарования.

II этап – использование кукол в работе с детьми

• Ребенку сначала во всем помогает взрослый, у которого он учится «водить» (кукольная аэробика: кукла села, встала, поклонилась).
• Затем взрослый помогает ребенку «оживлять» куклу, т. е. учит наделять куклу положительными (отрицательными) качествами.
• Позже ребенок сам наполняет душевный мир игрушки по своему усмотрению, и она «ведет себя» исключительно так, как это нужно ее хозяину в конкретной проблемной ситуации. Играя с куклой, ребенок более точно может рассказать о своих чувствах, переживаниях, взаимоотношениях, при этом за всё сказанное ответственность несет кукла, а не сам ребенок.
• Ребенок переживает со своей куклой все события собственной жизни во всех эмоциональных и нравственных проявлениях, доступных его пониманию.
• Кукла или мягкая игрушка выступают в качестве идеального друга, который все понимает и никогда не злится.
• Игры с ручными куклами отвлекают ребенка от речевых трудностей и оказывают благоприятное воздействие на развитие речи.
• Игра с куклами-героями сказок становится для ребенка определенной школой социальных отношений, так как эти куклы несут в себе характерность нравственного облика.

III этап – «сказкотерапия» с помощью кукол

На данном этапе является оправданным применение таких приемов и методов работы, как организация кукольного театра, инсценировки, постановки мини-спектаклей, ролевые игры, игры-драматизации, выполнение сюжетных заданий с помощью изготовленной куклы.

В работе с детьми возможно использование следующих упражнений:

• Игры на снятие мышечного напряжения. Релаксационные упражнения с использованием мультимедийных презентаций: на дне моря, космическое путешествие, на лесной полянке и т. д.
• Игры на развитие мимики. Передать мимикой различные образы: сломанный цветок; будильник, который громко звонит утром; рассерженный на драчуна; встреча друга; съел лимон; собака просит поиграть с ней; «строим глазки»: подмигиваем, обида, удивление, испуг и т. д.
• Игры на развитие пантомимики. Передать с помощью пантомимических движений образы: снежинка кружится, прыгает солнечный зайчик, сосулька тает, вкусное мороженое, котенок на солнышке, порхает мотылек, расцвели цветы и т. д.
• Игры-превращения. При помощи волшебной палочки феи дети превращаются в различных сказочных персонажей (Мальвину, Чебурашку), животных (зайчика, лисичку), предметы быта (шкаф, стул), предметы личной гигиены (зубную пасту или щетку) и т. д.
• Пальчиковые игры без речевого сопровождения (коза рогатая, бабочка и т. д.) и игры с речевым сопровождением (сорока-белобока, дружные пальчики и др.).
• Игры на развитие интонационной выразительности (исполнить песенку Козы из сказки «Волк и семеро козлят» сначала голосом Козы, потом – Волка; предложить ребенку попросить у друга игрушку: вежливо, с обидой, умоляя; произнести заданное предложение с разной интонацией; произнести фразу с различной эмоциональной окраской; чтение стихов с интонационной выразительностью и т. д.).
• Театральные этюды, которые развивают воображение детей, обучают выражению различных эмоций и воспроизведению отдельных черт характера (берем снежинку в руки и говорим ей хорошие слова, говорим быстро, пока не растаяла; снеговик, которому весеннее солнце напекло голову, испуганный, ощущает слабость и недомогание, мальчик гладит котенка, который прикрывает глаза от удовольствия, мурлычет, трется головой о руки и т. д.).

Таким образом, умелое использование метода куклотерапии позволяет не только сформировать у детей разноообразные умения и навыки, но и решать очень важные задачи воспитательной работы. Они помогают развитию связной речи у дошкольников, значительно пополняют словарный запас, делают речь более эмоциональной и выразительной.

Информационная карта проекта

Составители: 

Вид проекта: краткосрочный, совместный, творческий.

Игровая мотивация: создание праздничного настроения.

Участники проекта: дети старшего дошкольного возраста, воспитатели, родители.

Продолжительность: с «___» ________ по «___» ________ 20___ г.

Актуальность. Данный проект направлен на приобщение детей к народным праздникам. Дети мало знают историю происхождения народных и национальных праздников, их традиции и обычаи. Как узнать, какие подарки дарить? Как вести себя на празднике? Чем один праздник отличается от другого? Наш проект поможет детям и родителям стать непосредственными участниками праздника, полностью окунуться в предпраздничную бурю эмоций и впечатлений.

Цель:

• развитие совместной творческой деятельности взрослого и ребенка через образовательные области программы: физическое, художественно-эстетическое, познавательное, социально-коммуникативное, речевое;
• формирование у детей интереса к жизни людей других национальностей, к их культуре, обычаям, искусству;
• повышение статуса семьи, творческого союза детей и родителей;
• расширение знаний о празднике «День независимости РК».

Подготовительная работа: подготовка презентаций и видеоклипа о независимом Казахстане, подбор информации о развитии республики за 25 лет, книжная выставка.

Основные задачи:

• разобрать понятие «праздник – День независимости РК», выделить его характерные особенности: атрибутику, отношение и настроение людей, правила поведения, традиции;
• вызвать желание участвовать в подготовке к празднику (украшение помещения группы, изготовление пособий, поделок, фотогазеты, посвященной РК, книги рассказов, стихов и загадок о стране, сочиненных детьми, создание альбома рисунков детей, родителей и работников детского сада, их высказываний о праздновании Дня независимости;
• привлечь родителей как активных участников жизни группы к подготовке к празднику;
• расширять и активизировать речевой запас детей на основе углубления представлений о празднике путем речевого творчества.

Ожидаемые результаты:

• закрепление знаний и представлений о празднике, его особенностях, традициях празднования;
• расширение и активизация речевого запаса на основе углубления и обобщения представлений о празднике, а также в процессе знакомства с рассказами, стихами;
• применение сформированных навыков связной речи в различных ситуациях общения;
• отражение знаний, накопленных в процессе реализации проекта, в различных видах деятельности (изобразительной, театрализованной, умственной, игровой, речевой);
• активное участие детей и родителей в подготовке.

Полученный результат: в результате проекта у детей пополнились, систематизировались знания и представления о празднике:

• на основе углубления и обобщения представлений о празднике, в процессе знакомства с рассказами, стихами, пословицами, загадками соответствующей тематики у детей расширился и активизировался речевой запас;
• появилось желание самостоятельно заняться творчеством: сочинять свои загадки и небольшие рассказы о празднике, иллюстрировать их, работать сообща над общим проектом;
• большинство родителей приняли активное участие в реализации проекта.

Продукты проекта:

• газета «Мой любимый город»;
• праздничный утренник «Под единым шаныраком»;
• книга речевого творчества детей и родителей «Мои рассказы о стране»;
• альбом с рисунками и высказываниями детей и родителей о своих впечатлениях о празднике.

Ресурсное обеспечение проекта

Материально-техническое оснащение:

• фотоаппарат, компьютер;
• набор для детского художественного творчества (ватман, цветная бумага и картон, клей, фломастеры, цветные карандаши, краски);
• иллюстрации о празднике;
• оформление зала;
• схема плана проекта;
• подбор художественных произведений.

Методические пособия:

• сборник загадок, стихов, сказок и рассказов о зиме и празднике;
• конспекты организованной деятельности с детьми.

План реализации проекта

Подготовительный этап:

• определение темы проекта;
• формулирование цели и задач проекта;
• составление плана реализации основного этапа проекта;
• подбор информационного, наглядного и технического материала для проекта;
• информирование родителей о задачах и содержании проекта.

Основной, организационно-практический этап:

• разучивание стихов, песен, танцев;
• выставка детских рисунков «Моя семья, мое богатство», «Казахстан – глазами детей»;
• изготовление поделок;
• изготовление альбома «Моя любимая страна»;
• создание фотогазеты «Қазақстан – достық мекені»;
• тематические занятия и беседы «Астана – главный город страны», «Туған жер», «Алматы – мой любимый город»;
• составление описательных рассказов по сюжетным картинам «Моя страна – Республика Казахстан»;
• придумывание сказок, рассказов, стихов, загадок на соответствующую тематику;
• создание книги речевого творчества детей «Мои рассказы о стране»;
• дидактические игры;
• словесные игры «Отгадай и назови» и др.;
• подвижные игры (казахские народные);
• чтение рассказов о празднике;
• просмотр мультфильмов;
• экскурсии в парк имени Первого Президента, в музеи города.

Взаимодействие с семьей:

• оформление газеты «Мой любимый город»;
• совместное творчество: изготовление поделок;
• консультация «Готовимся к празднованию юбилея»;
• мастер-класс «Мои любимые игрушки»;
• украшение группы.

Завершающий этап: праздничный утренник «Под единым шаныраком».

Презентация

• выставки детско-родительских творческих работ на соответствующую тематику (подведение итогов конкурса, оформление по проекту);
• фотогазеты «Қазақстан – достық мекені»;
• книги речевого творчества детей «Моя любимая страна» и альбома с рисунками и высказываниями детей о впечатлениях о празднике.

Продукты деятельности детей в данном проекте:

• работы, выполненные во время занятий;
• поделки, изготовленные совместно с родителями;
• развлечение и награждение призами за выполненные работы;
• альбомы и книги речевого творчества детей.

Продукты деятельности педагога:

• оформление презентации по проекту;
• организация выставок;
• оформление фотоальбома и фотогазеты;
• книги речевого творчества детей.

Интеграция Казахстана в мировое сообщество привела к тому, что средства массовой информации усиленно пропагандируют западный уклад жизни. В связи с этим у подрастающего поколения наблюдается падение интереса и уважения к самобытным культурам народов РК. Перед отечественной педагогической наукой и практикой выдвинута задача сформировать полиэтническую осведомленность и толерантность у детей, что будет способствовать воспитанию патриотизма.

В Государственном общеобязательном стандарте дошкольного воспитания и обучения, в Типовой учебной программе дошкольного воспитания и обучения предусматриваются задачи формирования гражданской принадлежности ребенка, нравственной основы патриотических чувств. Одним из предполагаемых результатов должны стать представления об истоках культуры, традициях казахского народа и других народов, проживающих в РК, культурных ценностях общества. Однако нет рекомендаций, с какими традициями и обычаями можно знакомить дошкольников.

Казахская пословица гласит: «Привычки трехлетнего сохраняются до 80 лет». Поэтому чем раньше ребенок почувствует свои корни, «корни памяти», тем охотнее он будет обращаться в дальнейшем к опыту и знаниям людей, живших в далекие времена, научится чтить память своих предков.

Анкетирование педагогов и родителей, наблюдение за работой педагогов позволили сделать вывод: все понимают важность знакомства дошкольников с основами культур народов РК, но не имеют необходимых знаний и методического обеспечения. К сожалению, в работе педагогов не прослеживается системность, поэтому мы поставили перед собой задачу разрешить эту проблему.

Дети дошкольного возраста не могут полно и глубоко познать множество этнических культур РК. Они должны прежде всего приобщиться к культуре своего народа и казахского народа как государствообразующего. Поскольку наш детский сад посещают в основном русские дети (94%), мы посчитали целесообразным углубленно знакомить детей 3–5 лет с основами казахской и русской культур, а также с устным народным творчеством и подвижными играми других народов РК. Проект получил название «Қарашаңырақ" (в переводе с казахского языка «Дом – наследие, переходящее потомству»).

Оригинальность проекта: определены традиции и обычаи казахского и русского народов, доступные восприятию детей младшего дошкольного возраста, разработана система патриотического воспитания младших дошкольников через ознакомление с основами культур казахского и русского народов.

Цель: формирование у младших дошкольников основ национального самосознания и любви к Отечеству через восприятие и освоение основ культур казахского и русского народов.

Задачи:

• познакомить детей с элементами духовной и материальной культур казахского и русского народов;
• развивать у детей познавательную активность детей через получение новых знаний об основах культур казахского и русского народов;
• формировать у детей эмоционально ценностное отношение к элементам материальной и духовной культур казахского и русского народов;
• развивать у детей умение отражать полученные представления в изобразительной деятельности, сюжетно-ролевых играх, играх-драматизациях;
• воспитывать у детей гордость за славное прошлое своей Родины;
• воспитывать у участников проекта уважение к национальным культурам, готовность понимать и принимать сложившуюся систему ценностей;
• создать условия для совместной творческой деятельности детей, родителей, воспитателей.

Участники проекта: дети, воспитатели, родители.

Краткое описание проекта: информационно-творческий; долгосрочный – 2 года.

Проект реализуется через систему групповых и индивидуальных форм совместной деятельности взрослых и детей: игровой, коммуникативной, познавательно-исследовательской, музыкально-художественной, продуктивной, двигательной.

Информационные и образовательные технологии, используемые в реализации проекта

Здоровьесберегающие технологии: подвижные народные игры, тематические комплексы утренней гимнастики («Матрешки», «Дымковские игрушки», «По сказке «Волк и козлята», «Наездники»), воспроизведение простейших народных танцевальных движений, песочная терапия: «Найди в песке спрятанную матрешку (национальную игрушку)», угощение блюдами национальной кухни.

Арт-кластер технология: использование нетрадиционных способов в изодеятельности, инсценирование фольклорных произведений, режиссерские игры с куклами в национальных костюмах, участие в развлечениях и праздниках.

ИКТ: мультимедийные презентации, просмотр мультфильмов, просмотр видеофильмов с записями обрядов.

Игровые технологии: дидактические игры «Собери избу из частей», «Лото „Орнамент“, „Одень куклу в национальный костюм“ и т. д.; сюжетно-ролевые игры „Юрта“, „Изба“, „Встречаем Наурыз“ и т. д.; обыгрывание народных сказок, обыгрывание обрядов, игры-путешествия „На джайляу“, „К бабушке в деревню“.

Технология проектной деятельности: проекты „Юрта – уютный, теплый дом“, „Русская изба“, „Мы веселые матрешки“ и т. д.

Технология исследовательской деятельности: обследование предметов быта, моделей и муляжей, участие в бытовых действиях с приглашенным гостем („гость группы“): приготовление наурыз көже, курта, замешивание теста на бауырсаки, засолка огурцов.

Технология „ТРИЗ“: решение проблемных ситуаций: „Какую еду приготовить Алие для гостей?“, „В чем пойти в гости?“, „Как накрыть дастархан?“, игра „Хорошо – плохо“, эмпатия.

Технология JIPTO: занятие „Приключение на джайляу“.

Инструментарий

Наглядный метод: рассматривание иллюстраций, фотографий, репродукций, предметов быта, национальной одежды и декоративно-прикладного искусства, показ обрядов с использованием кукол в национальной одежде, педагогов и специально подготовленных детей, тематические выставки и выставки детских работ.

Словесный метод: рассказывание, чтение и заучивание произведений устного народного творчества, чтение авторских сказок о пословицах и рассказов о казахских обычаях; называние детей в повседневной жизни: „джигит“, „қызбала“, „мой ягненочек“, „жаным“ и т. д.; объяснение обрядов, традиций; описание предметов быта, предметов декоративно-прикладного искусства, национальной одежды; беседы о нравственных правилах поведения казахского и русского народов, объяснение правил подвижных игр, диалог, проблемные вопросы, обсуждение, прослушивание музыкальных произведений.

Практический метод: различные виды игры, продуктивная деятельность детей, опыты („Умеет ли матрешка плавать?“), создание воспитательных ситуаций („Поздоровайся, как раньше здоровались казахи (русские)“).

Метод убеждения: положительный пример взрослого (уважительное отношение к старшим, использование традиционных приветствий и т. д.), организация педагогических ситуаций, способствующих формированию уважительного отношения к традициям, патриотических чувств, оценка взрослых, их похвала.

Планирование проекта

• Краткое описание проекта

Проект охватывает все образовательные области: „Здоровье“ – знакомство со здоровым образом жизни казахов и русских, с национальными подвижными играми; „Познание“ – знакомство с укладом жизни, традиционными занятиями, обрядами, предметами быта казахского и русского народов; „Коммуникация“ – знакомство с устным народным творчеством; „Творчество“ – знакомство с предметами декоративно-прикладного искусства, элементами казахского орнамента и русской росписи, использование в изобразительной деятельности мотивов декоративно-прикладного искусства казахского и русского народов, знакомство с народными колыбельными; „Социум“ – нравственные правила поведения казахов и русских: уважение к старшим, гостеприимство, забота о детях и т. д.

Работа по проекту проводится на занятиях по ознакомлению с окружающим миром, художественной литературе, на рисовании, лепке, аппликации, конструировании. В свободное от занятий время в утренние и вечерние часы – знакомство с устным народным творчеством, предметами быта и прикладного искусства, разнообразные игры, праздники и развлечения. На прогулке – подвижные игры.

• План реализации, необходимые мероприятия

Этапы проекта

Организационный. Изучение состояния проблемы в научно-методической литературе и в практической деятельности ДО. Разработка критериев и индикаторов оценки работы воспитанников. Составление УМК: методические разработки для детей второй младшей группы, сборник народных игр, хрестоматия произведений устного народного творчества, сборник авторских сказок о казахских пословицах и рассказов о казахских обрядах. Создание предметно-развивающей среды (центр казахской и русской культуры) в ходе совместной деятельности педагогов и родителей.

Формирующий.

Работа с детьми: познакомить с народными подвижными играми, с блюдами национальной кухни, с предметами быта, детскими народными игрушками, национальными женскими костюмами, с обрядами и обычаями, с произведениями устного народного творчества, с элементами казахского орнамента и русской росписи. Сформировать умение отражать полученные знания в игровой и творческой продуктивной деятельности.

Работа с родителями: оформление папок-передвижек, участие в проектах в качестве „гостя группы“, в открытых занятиях; организация выставок, активное участие в развлечениях, совместное изготовление поделок.

Проведение диагностики по определению уровней усвоения детьми основ национальных культур казахского и русского народов.

Обобщающий. Соотнесение результатов с поставленными целями и задачами, формулирование выводов. Планирование мероприятий для продолжения работы в средней группе.

• Ожидаемые результаты

Дети знают названия предметов быта (юрта, дастархан, көрпеше, табақ, кесе, казан, камча, коржын, бесік, ковер – алаша, изба, половик, печь, лавки, самовар, деревянные ложки, чугунок, ухват, горшок, миска, рушник, люлька) и способ их применения; знают произведения устного народного творчества; знают элементы казахского орнамента (солнышко, след мыши, бутон тюльпана, крылья птицы) и элементы русской росписи (дождик, земля и вода, засеянное поле, элементы дымковской и филимоновской росписи).

Имеют представления об обрядах и обычаях: „Ат қою“, „Шашу“, „Бесікеке салу“, „Базарлық“, „Қонақ кәде“, обычаи казахского гостеприимства, „Укладывание в люльку“, „Встреча гостей хлебом-солью“, обычай русского чаепития; о блюдах национальной кухни: вареное мясо, наурыз көже, баурсаки, лепешки, шелпек, айран, кумыс, щи, каша, колобок, калач, баранки, леденцы, крендель, пряники, пирожки, блины, оладьи): о детских народных игрушках: казахский мяч, валяный из шерсти, русский тряпичный мяч-шитка, кукла-скрутка, погремушка из бересты; о национальных женских костюмах: платье с оборками, камзол, саукеле, тюбетейка, рубаха, сарафан, платок, кокошник, валенки.

Умеют играть в народные подвижные игры: казахские: Балапандар», «Байга», «Черное ухо», «Лақ үстау», русские: «Дедушка-рожок», «Трубочки», «Зайчики», «Зевака», хороводные: «Ваня», «Котик к печке подошел», «Дрема», пальчиковые: «Гости», «Утречко», «Коза-хлопота», «Как у бабушки Ульяши», «Фома», «Щи»; на казахском языке: «Алақан», «Доп», «Балапан», «Сұр қоян» и т. д.; отражать знания о традициях и обычаях казахского и русского народов, сюжеты устного народного творчества в самостоятельной игровой деятельности, украшать формы национальным орнаментом, уважительно относиться к старшим, уважать труд и мастерство, применять правила нравственного поведения, толерантно относиться к людям разных национальностей.

• Мониторинг результативности

Критерии и индикаторы результативности разработаны на основе критериев и индикаторов, используемых в программе «Наследие» М. Ю. Новицкой.

Критерии и индикаторы оценки работы воспитанников по проекту в образовательных областях

«Здоровье»

Низкий уровень: может играть в предложенную национальную подвижную игру, ориентируясь на действия сверстников. Затрудняется в воспроизведении текстов хороводных и пальчиковых игр.

Нарушает правила игры.

Не может назвать изделия казахской и русской национальной кухни и рассказать об их пользе для здоровья.

Средний уровень: знает 2–3 казахские и русские народные подвижные игры. Затрудняется определить, казахская или русская игра. Может произносить тексты хороводных и пальчиковых игр, договаривая за взрослым. Не всегда соблюдает правила игры.

Может назвать 2–3 изделия казахской и русской национальной кухни. Затрудняется рассказать об их пользе для здоровья.

Высокий уровень: знает 5–6 казахских и русских народных подвижных игр. Различает казахские и русские подвижные игры. Некоторые из них может организовать самостоятельно. Знает и четко произносит тексты хороводных и пальчиковых игр. Соблюдает правила игры.

Знает 4–5 названий изделий казахской и русской национальной кухни. Может рассказать об их пользе для здоровья.

«Коммуникация»

Низкий уровень: равнодушен к произведениям устного народного творчества. Затрудняется в назывании русских и казахских сказок. Путает содержание, героев. Не может оценить простые взаимоотношения героев. Не может узнать сказку по иллюстрациям. Затрудняется в воспроизведении фольклорного стихотворного текста.

Средний уровень: эмоционально откликается на произведения устного народного творчества. Знает название 2–3 русских и казахских сказок. Нуждается в помощи взрослого в ответах на вопросы по их содержанию, в оценке простых взаимоотношений героев. Узнает сказки по иллюстрациям, но затрудняется в раскладывании их в соответствии с развитием сюжета. Может воспроизвести текст потешки, колыбельной с помощью педагога, найти картинку – отгадку к загадке.

Высокий уровень: эмоционально откликается на произведения устного народного творчества. Знает названия 4–5 русских и казахских сказок. Может сказать, какой народ придумал ту или иную сказку. Понимает смысл произведений устного народного творчества, правильно оценивает взаимоотношения героев, выражает свое отношение к ним. Соотносит содержание сказки со своим личным опытом. Использует в речи выражения из казахских и русских сказок, а также колыбельные, потешки, загадки. Может разложить иллюстрации в соответствии с развитием сюжета и пересказать сказку.

«Познание»

Низкий уровень: не проявляет интереса к культуре, традициям и обычаям казахского и русского народов, не понимает их ценности.

Средний уровень: проявляет интерес к культуре, традициям и обычаям казахского и русского народов. Эмоционально воспринимает их. При помощи педагога может определить национальность куклы по внешним признакам. Затрудняется в самостоятельном назывании казахских и русских имен, но может правильно выбрать имя из предложенных. Затрудняется в назывании предметов женской национальной одежды, жилища, предметов быта, но может показать, как ими пользоваться. Нуждается в подсказке взрослого при воспроизведении казахских и русских обрядов.

Высокий уровень: интересуется культурой, традициями и обычаями казахского и русского народов. Эмоционально воспринимает их. Определяет национальность куклы по внешним признакам, придумывает кукле имя в соответствии с национальностью. Знает названия предметов женской национальной одежды казахского и русского народов.

Знает названия жилища и предметов казахского и русского быта, умеет правильно с ними обращаться. Знает название и содержание 3–4 казахских и русских обрядов и обычаев. Понимает отраженное в обрядах уважение и заботу к старшим, гостям, малышам. Старается подражать в повседневной жизни.

«Творчество»

Низкий уровень: не проявляет эмоционального отношения к народному творчеству казахского и русского народов. Путает казахские и русские элементы орнаментов, не может назвать их, затрудняется в изображении элементов орнамента. Не владеет приемами лепки национальных хлебобулочных изделий. Не может составить узор из готовых элементов казахского орнамента и русской росписи.

Средний уровень: эмоционально откликается на произведения народного творчества. Рисование: воспроизводит элементы казахского орнамента и русской росписи по образцу, затрудняется в назывании. Лепка: может с помощью педагога слепить хлебобулочные изделия казахской и русской национальной кухни, а также национальную посуду. Аппликация: составляет узоры из готовых элементов казахского орнамента и русской росписи, но испытывает затруднения в соблюдении последовательности элементов, расстояния между ними.

Высокий уровень: эмоционально откликается на произведения народного творчества.

Рисование: имеет представление о казахских национальных орнаментах и русских народных промыслах и творчески использует элементы орнаментов в своих рисунках. Лепка: самостоятельно лепит хлебобулочные изделия казахской и русской национальной кухни, национальную посуду. Самостоятельно лепит для использования в играх. Аппликация: составляет узоры из готовых элементов казахского орнамента и русской росписи с учетом последовательности элементов, расстояния между ними. Самостоятельно украшает формы, проявляя творчество при выборе элементов орнамента.

«Социум»

Низкий уровень: не может назвать бытовые трудовые процессы, труд мастеров не вызывает бережного отношения к предметам быта и декоративно-прикладного искусства, не использует в речи традиционные приветствия, недоброжелателен к окружающим.

Средний уровень: может показать, но затрудняется в назывании бытовых трудовых процессов, бережно относится к предметам быта, произносит традиционные приветствия с подсказкой взрослого, не всегда уважительно относится к старшим, доброжелательно относится к сверстникам.

Высокий уровень: имеет представление о бытовых трудовых действиях (бабушка печет бауырсаки, мама готовит наурыз көже, папа ухаживает за конем, везет на санях дрова, топит печь и т. д.). Бережно относится к предметам быта казахского и русского народов, уважает труд мастеров. Знает и применяет традиционные вежливые слова и выражения: «Здравствуйте, гости дорогие!», традиции гостеприимства: садит гостя на почетное место «төр», уважительно относится к старшим, доброжелательно – к сверстникам разных национальностей.

Игровая деятельность

Низкий уровень: не проявляет интереса к отражению в играх содержания казахских и русских народных сказок, а также трудовых процессов русских и казахов и народных обрядов. Затрудняется в использовании в играх предметов быта казахского и русского народов. Принимает участие в игре, организованной воспитателем. Не вступает в ролевые диалоги. Отказывается играть с атрибутами к обрядам или производит с ними действия, не соответствующие содержанию обрядов.

Средний уровень: обыгрывает сказки с помощью воспитателя. Принимает участие в играх-драматизациях, но произносит слова роли невыразительно, требуются подсказки начала реплик.

Не проявляет инициативу в организации игры, связанной с отражением быта казахского и русского народов. Принимает участие в игре, организованной воспитателем или сверстником. По предложению взрослого или сверстника приносит необходимые для игры предметы быта. Правильно производит игровые действия с предметами быта, но затрудняется в их назывании. Называет свою роль с подсказкой взрослого или сверстника. Выполняет игровые действия, предложенные ему. Самостоятельно не вступает в ролевые диалоги, но отвечает на вопросы, заданные воспитателем или сверстником. Говорит монотонно. Говорит реплики только на русском языке. Может обыграть обряд или обычай с подсказкой взрослого.

Высокий уровень: самостоятельно обыгрывает казахские и русские сказки. С желанием участвует в играх-драматизациях. Правильно отражает в сюжете игры события из сказок. Применяет простейшие приемы интонационной выразительности для передачи образа героев.

Ребенок проявляет инициативу в выдвижении игровых замыслов, связанных с отражением быта казахского и русского народов. Самостоятельно готовит предметы быта, необходимые ему для сюжетно-ролевой игры и создает обстановку юрты или избы. Отражает в сюжетно-ролевой игре бытовые действия взрослых. Называет свою роль: хозяюшка, апа, шеше, ата, конюх, гость и т. д. Договаривается с партнером о совместных действиях. Вступает в ролевой диалог с воспитателем и сверстником, меняет интонацию голоса в зависимости от роли. Говорит реплики на казахском и русском языках. Правильно производит игровые действия с предметами быта. Может самостоятельно обыгрывать национальные обряды и обычаи.

Методы психологического и педагогического мониторинга: метод включенного наблюдения, изучение продуктов детской деятельности, игровые тестовые задания, беседы.

Методические рекомендации по реализации проекта

Для работы по проекту рекомендуем использовать разработанное методическое пособие «Знакомство младших дошкольников с основами культур казахского и русского народов», составленные для реализации проекта: сборник «Народные подвижные игры» и «Хрестоматия произведений устного народного творчества для младших дошкольников».

Эффективным условием этнокультурного воспитания является создание в группе развивающей предметной среды этнокультурной направленности (центр казахской и русской культур). Подготовленная с участием родителей предметно-развивающая среда позволяет работать со всеми детьми, с подгруппами или индивидуально. Предоставляет возможность удовлетворить их познавательные интересы, стремление к игровой деятельности, творчеству, формирует эмоционально окрашенные чувства сопричастности к наследию прошлого, способствует патриотическому воспитанию дошкольников.

Методические рекомендации по знакомству с предметами быта

• Ребенок познает мир, действует по принципу: что вижу, с чем действую, то и познаю. Поэтому необходимо знакомить детей с реальными предметами быта или их уменьшенными копиями, чтобы ребенок мог обследовать изучаемый предмет, поиграть с ним. Знакомство с подлинными предметами старины направлено на усвоение опыта, накопленного казахским и русским народами в течение веков.
• Представлять предмет быта ребенку следует с разных сторон. Внешняя характеристика предмета: сообщить, как называется, к описанию внешнего вида привлекать детей. Внутренняя сторона: для чего он нужен, показать, как его использовали в быту. И обязательно в течение дня дать возможность всем детям по очереди обследовать предмет, провести с ним соответствующие его назначению действия.
• Это поможет детям установить первые связи и зависимости, соотношение внешних и внутренних характеристик предмета, осознать роль и значение предметов быта в жизни человека, научить бережному отношению к ним, а также сформирует интерес к предметам быта казахского и русского народов. Появившийся интерес пробудит желание больше узнать о них, а также о традиционных занятиях казахов и русских, обычаях. Каждый из нас знает: любить и беречь можно то, что видишь, чувствуешь, понимаешь.
• Обряды и обычаи изучаются на занятиях по ознакомлению с окружающим и в свободное время, во вторую половину дня. Проводится инсценировка обрядов, в которой дети принимают активное участие. Принимая участие в инсценировании обрядов, дети получают информацию об образе жизни казахов и русских, моделируют историческую реальность через понимание мыслей, чувств и поступков своих героев. Психологическая сложность такого моделирования заключается в том, что ребенку приходится анализировать мысли и поступки людей другого исторического контекста. Знания, приобретаемые детьми в процессе инсценирования, получают эмоциональную окрашенность, личностную значимость, и это позволяет им прочувствовать и глубже понять изучаемую культуру. Все обряды вводятся в игровую деятельность детей.

Цель: презентация деятельности сетевого сообщества сертифицированных педагогов как фактора профессионального и личностного роста педагога.

Задачи:

• определение условий для более эффективной реализации цели и задач, стоящих перед участниками педагогического процесса в школе;
• отслеживание тенденций в деятельности педагогического сообщества сертифицированных педагогов;
• выявление и обозначение факторов и условий, положительно или отрицательно повлиявших на эффективность внедрения новых подходов в педагогическую практику;
• определение основных направлений развития школы в рамках обновления содержания образования;
• выявление уровня готовности всех субъектов образовательного процесса к достижению нового качества образования.

ПОВЕСТКА

1. Теоретическая часть

1.1. Контроль и обзор выполнения постановления августовского педагогического совета.

1.2. Педагогическая деятельность сертифицированных учителей: анализ учебно-методической деятельности педагогов, отслеживание эффективности внедрения новых подходов в педагогическую практику.

1.3. Сетевое сообщество «Школа-вуз» как ресурс инновационной деятельности учителя.

2. Практическая часть

2.1. Коучинг «Роль сетевого сообщества в развитии лидерских качеств личности».

2.2. Выработка постановления педагогического совета.

Проект решения педагогического совета «Педагогическое сообщество и лидерство в профессиональном и личностном развитии учителя»

Педагогический совет постановляет:

1. Признать деятельность сертифицированных педагогов по внедрению новых подходов в педагогическую практику удовлетворительной.

2. В рамках проекта концепции непрерывного педагогического образования педагога новой формации считать обязательным для всех членов педагогического коллектива овладение новыми подходами (согласно разработанной программе внутришкольного повышения квалификации).

Ответственные: 

Срок исполнения: в течение учебного года.

3. Начать создание банка-медиатеки лучших уроков-презентаций, мастер-классов, воспитательных мероприятий.

Ответственные: 

Срок исполнения: в течение учебного года.

4. С целью популяризации и обмена профессиональным опытом провести панораму открытых уроков сертифицированных педагогов.

Ответственные: 

Срок исполнения: февраль.

5. Активизировать взаимопосещение учителями уроков и внеклассных мероприятий у своих коллег, вести учет посещенных уроков в журнале «Взаимопосещение уроков».

Ответственные:

Срок исполнения: в течение учебного года.

6. С целью активизации взаимодействия школы и вуза провести конференцию «Взаимодействие школы и вуза в рамках обновленного содержания образования».

Педагогическая деятельность сертифицированных учителей:

• анализ учебно-методической деятельности педагогов;
• отслеживание эффективности внедрения новых подходов в педагогическую практику.

В рамках внутришкольного контроля с целью отслеживания эффективности внедрения новых подходов в педагогическую практику было проведено мониторинговое исследование.

Основные методы исследования:

• анкетирование;
• статистические методы обработки результатов;
• метод сопоставительного анализа полученных результатов (обобщение, интерпретация);
• посещение и анализ урока.

Обработка информации, полученной в ходе проведения анкет, осуществляется на основе единых форм, позволяющих получить как количественные обобщенные данные, так и качественные показатели эффективности.

В исследовании приняли участие все 4 группы респондентов:

• 18 сертифицированных учителей, принявших участие в исследовании;
• 190 учащихся;
• 205 родителей.

Анализ полученных данных по результатам анкетирования сертифицированных учителей позволил выявить общие тенденции качественных изменений в профессиональной деятельности сертифицированных учителей. В результате анализа анкет сертифицированных учителей выявлены следующие качественные изменения в их профессиональной деятельности:

• С момента начала работы после окончания уровневых курсов произошли существенные качественные изменения в индивидуальном стиле и методике преподавания учителей. Большинство педагогов отмечают «существенные и ощутимые изменения, повлиявшие на их индивидуальный стиль и методику преподавания».
• Однако учителя испытывают затруднения в применении некоторых модулей уровневой программы. Лишь часть педагогов не затрудняются или испытывают частичные затруднения в применении модулей уровневых программ обучения. Сертифицированные учителя часто, но не системно используют идеи критериального оценивания в собственной практике преподавания и обучения.
• С целью преодоления испытываемых затруднений в практике преподавания и качественного применения модулей программы подавляющее большинство сертифицированных учителей – 38% – предпринимают частичные действия и усилия, при этом в основном это прослеживалось после окончания уровневых курсов, но на данный момент этого нет; 63% педагогов в своей практике преподавания используют инновационные методы и приемы на 30–50%.
• Анализируя изменения в развитии умений и навыков учащихся в процессе изменений в преподавании и применении новых стратегий и принципов обучения, нужно отметить, что при этом качество знаний и успеваемость заметно изменились лишь у отдельных учеников.
• Оценивая уровень взаимодействия и профессиональной поддержки в коллективе между учителями, прошедшими уровневые курсы, 50% респондентов указывают на активное, регулярное, плановое и систематическое взаимодействие с коллегами и поддержку в коллективе между учителями, прошедшими уровневые курсы.

Результаты анкетирования родителей учащихся, участвовавших в мониторинговом исследовании, свидетельствуют о том, что большинство родителей считают, что отношение их ребенка к школе изменилось к лучшему, уроки проходят интересно.

В анкетах родителей преимущественными ответами являются подтверждающие положительные изменения в отношении учащихся (их детей) к школе, и связано это с интересом к новой системе преподавания и обучения. Успехи детей родители связывают с активной практикой учителей, работающих в классах, где учатся их дети. Большинство родителей отмечают активность учащихся на уроках. По мнению родителей, у их детей установились более доверительные отношения с учителями, одноклассниками и друзьями. В целом родители отмечают удовлетворение качеством преподавания предметов у своих детей.

Результаты анкетирования учащихся, обучающихся у сертифицированных учителей:

• учебная деятельность в последнее время улучшилась;
• стали лучше понимать объяснение учителей;
• учиться стало гораздо интереснее;
• с удовольствием принимают участие в групповой работе;
• повысилась познавательная активность;
• развиваются взаимопомощь и взаимообучение;
• благоприятная атмосфера в классе, возможность работать в паре, группе;
• удовлетворенность от оценивания своей работы учителем и одноклассниками.

Однако следует обратить внимание на такие показатели: есть дети, которые предпочитают индивидуальный стиль работы, не научились оценивать работу свою и одноклассников в учебном процессе, не помогают и не принимают помощь со стороны. Всё это свидетельствует о том, что учителям необходимо обратить внимание на комфортное обучение и самовосприятие каждого учащегося.

Таким образом, проведенное исследование содействовало получению объективной информации об эффективности внедрения новых подходов в педагогическую практику, выявило наличие факторов, сдерживающих реализацию идей уровневой программы, которые необходимо решать.

Анализ результатов мониторинговых исследований свидетельствует о необходимости планирования как внутришкольной работы по повышению эффективности внедрения программ уровневых курсов, так и разработки новых форм профессионального взаимодействия сертифицированных учителей.

Кроме того, проанализировав полученные материалы исследования (в том числе по «открытым» ответам респондентов), следует отметить, что наиболее частые профессиональные затруднения учителя испытывают из-за отсутствия условий для проведения групповой работы. Существуют сложности с освоением и применением новых подходов к оцениванию учащихся, в частности критериального оценивания.

Главным фактором и ресурсом, обеспечивающим качество образования, является урок. Оценивание эффективности внедрения новых подходов в педагогическую практику без посещения анализа урока было бы неполным и необъективным. Готовясь к нынешнему педагогическому совету, администрация школы собрала фактический материал, который поможет нам проанализировать достоинства и недостатки уроков в школе, обозначить ресурсы развития урока, определить направления и пути дальнейшей деятельности в этом направлении.

Анализ посещенных уроков показал, что учителя владеют теорией и методикой преподавания предмета, знают требования нового стандарта и умело реализуют их в своей практической деятельности. В соответствии с требованиями рабочих программ не нарушается последовательность изучения разделов учебного курса и распределение часов по разделам.

Анализ уроков проводился по нескольким параметрам:

• качество диалогового обучения;
• качество работы по использованию коллаборативного обучения;
• учет возрастных и индивидуальных особенностей учащихся в классе, инклюзия;
• развитие критического мышления учащихся;
• формативное оценивание, стимулирование мотивации учащихся и обучение тому, как учиться, формирование навыков метапознания и рефлексии;
• анализ работы и поведения учащихся на уроке;
• анализ психологической характеристики уроков.

Анализируя качество диалогового обучения на посещенных уроках, хочется отметить, что педагоги правильно и обоснованно ставят учебные и воспитательные цели уроков с учетом особенностей учебного материала, места данного урока в системе уроков по теме, уровня подготовленности класса. Педагоги используют возможности диалогов для достижения глубокого понимания темы через качественную постановку вопросов.

Проблемой остается преобладание вопросов низкого порядка, не всегда учителя используют полученные ответы для осуществления связи этапов урока, не совсем четко осуществляется связь между вопросами и ожидаемыми результатами изучения темы.

Посещенные уроки свидетельствуют о том, что ведется определенная работа по использованию коллаборативного обучения.

Учителя продумывают выбор типа урока, его структуру, логическую последовательность и взаимосвязь этапов урока, умело подходят к выбору форм и методов обучения, рационально применяют групповые и диалоговые формы обучения, обозначают и поясняют ученикам цель работы в группах, парах, обосновывая необходимость формы работы для лучшего понимания изучаемого материала при организации коллаборативной среды.

Основные проблемы при организации коллаборативного обучения:

• нечеткое распределение ролей;
• отсутствуют критерии оценки групповой работы учеников;
• ученики не стимулированы для самоорганизации групповой работы;
• задачи определены, но недостаточно рассчитаны на взаимодействие в группе при их решении, не предполагают обязательное участие всех участников группы, не сбалансированы по времени, не связаны с делением на группы.

Отслеживание деятельности педагогов по учету возрастных и индивидуальных особенностей учащихся показало разнообразие приемов психологического воздействия и стимулирования активности учащихся. Стиль вербального взаимодействия с учениками, темп ведения урока соответствует их возрасту – педагоги стараются говорить языком, понятным детям, обращают внимание на введение новых понятий, терминов, категорий и их пояснение.

Вместе с тем в формах работы не всегда предусмотрены уточнения и конкретизация заданий, ориентированных на различия в понимании, задания и виды работы рассчитаны на среднестатистический темп. В среднем ученики выполняют задания в отведенное время, но часть из них справляется быстрее и отвлекается в высвобожденное время, часть не успевает справиться. Не выделяются отдельные группы учеников, имеющие особые потребности (либо высокий, либо низкий уровень способностей).

Оценивание качества развития критического мышления учащихся на уроках сертифицированных педагогов свидетельствует о том, что, реализуя методическую проблему школы, педагоги формулируют вопросы с учетом отношения учеников к учебному материалу, стремятся формулировать побуждающие вопросы, владеют некоторым набором приемов (стратегий), стимулирующих развитие критического мышления, вовлекая в критическое обсуждение материала большое количество учеников.

При использовании материала урока педагоги не всегда акцентирует внимание обучающихся на наиболее трудные места для усвоения данного материала, задания, предлагаемые на уроках учащимся, в основном различаются по форме и содержанию, а не по уровню знаний.

На уроке учителя используют приемы и способы формирования умственной деятельности обучающихся; однако деятельность учителя не нацелена на развитие индивидуальности обучающихся, на формирование их способности к самопознанию. Проблемной зоной остается то, что формулируя учебный вопрос, учителя не всегда удерживают его в фокусе мышления учеников на уроке, порой учебный вопрос формулируется без учета восприятия и мотивов учеников, вопросы не всегда побуждают к размышлению.

Сегодня мы понимаем необходимость внедрения формативного оценивания и формирование навыков метапознания и рефлексии.

Сертифицированные педагоги учитывают индивидуальные особенности, используют формативную оценку, стараются дать комментарии помимо оценки символами; учителя обучают самоорганизации работы, учат распределять время для выполнения заданий, учат, как искать информацию, работать с текстами, получать знания непосредственно из жизни.

Однако не всегда в системе отслеживается влияние формативной оценки на последующие успехи ученика и его настрой в отношении учебы; не обращается внимание на эмоциональную реакцию ученика на проведенную формативную оценку его работы. Недостаточно времени уделяется рефлексии по отношению к процессу учения к целям обучения, управление эмоциями.

Анализ работы и поведения учащихся на уроке свидетельствует о том, что общая оценка работы классов удовлетворительная. Всеми учителями учитываются возрастные особенности обучающихся. Комментарии и ответы на вопросы обучающихся точны, но в процессе объяснения используется не всегда корректная терминология.

Проблемной зоной является то, что учащиеся не всегда внимательны и прилежны на уроках, не все классы активны.

Анализ психологической характеристики уроков показал, что учителя стараются воспринимать психоэмоциональное состояние обучающихся на уроке, предвидеть возможный ход рассуждений обучающихся, пытаются оказать помощь и содействие обучающимся, поддержать благоприятную и продуктивную атмосферу на уроке, применять педагогический такт, создать на своем уроке психологически комфортную атмосферу.

Можно отметить разумное соотношение побуждения учащихся к деятельности и корректное принуждение школьников с учетом возрастных и психологических особенностей отдельных учащихся и класса в целом.

В ходе уроков применяются диалоговые и полилоговые формы обучения, однако педагоги системно не применяют ситуацию успеха и психологической поддержки обучающихся, идеи обучающихся учитываются, но не всегда используются учителем.

Таким образом, посещение и анализ уроков сертифицированных педагогов свидетельствует о том, что повышается технологичность урока, усиливается ориентация на достижение конкретно сформулированного ожидаемого результата.

Подводя итоги исследования, можно сказать, что повышение квалификации по уровневым программам помогло повысить качество образовательного процесса в школе, активизировать учебную деятельность учащихся, учебную мотивацию. Введение в практику преподавания и обучения новых стратегий способствовало большему усвоению учебного материала учащимися, изменению позиции учителей, учащихся в учебном процессе.

Кроме того, мониторинговое исследование дало информацию педагогическим коллективам и администрации для дальнейшего совершенствования качества работы. Считаем, что проведение подобных мониторинговых исследований очень важно для всех категорий участников образовательного процесса, так как дают возможность

• учителям и администрации
• проанализировать степень своего участия в реализации новых подходов и стратегий в обучении и преподавании; качество происходящих изменений в учебном процессе благодаря внедрению принципов Программы уровневых курсов; качество изменений собственной позиции в образовательном пространстве и в отношении к происходящим изменениям;
• провести рефлексию своей позиции и качества деятельности относительно реализации принципов Программы уровневых курсов;
• внести изменения в практику своей работы на основе полученных результатов и др.;
• учащимся и их родителям
• оценить степень влияния использования новых подходов и стратегий преподавания на качество обучения, изменение активности в учебном процессе, комфортности и мотивации к обучению учащихся и др.

Решением данной проблемы стало формирование ведущих школ города. Согласно приказу № _____ от «____» ________ 20___ г. ГУ «Управление образования акимата ________________ области» «О создании сети опорных школ по обновлению содержания образования» наша школа-лицей № 1 является опорной школой, к которой относятся десять магнитных школ города.

Инициатором создания опорной школы является Центр педагогического мастерства АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы» совместно с факультетом образования Кембриджского университета (далее – ЦПМ) и его филиалы. Основанием создания опорных школ в регионах является письмо ЦПМ с указанием перечня организаций образования, определенных в качестве ключевых, и приказ местного исполнительного органа в области образования о создании.

При организации деятельности опорных школ поддержки обновления содержания среднего образования РК необходимо руководствоваться следующими нормативными правовыми документами:

• Закон РК «Об образовании» от 27.07.2007 г. № 319-III;
• Закон РК «О статусе «Назарбаев Университет», «Назарбаев Интеллектуальные школы» и «Назарбаев Фонд» от 19.01.2011 г. № 394-IV;
• Государственная программа развития образования РК на 2011–2020 гг.;
• Типовые правила деятельности организаций дополнительного образования для взрослых (утверждены постановлением Правительства РК от 17.05.2013 г. № 499);
• Правила организации и проведения курсов повышения квалификации педагогических кадров РК в Центре педагогического мастерства и его филиалах от 06.06.2014 г. № 01–109/14;
• Инструктивно-методическое письмо «Об особенностях преподавания основ наук в общеобразовательных организациях РК в 2015/2016 учебном году», Национальная академия образования имени И. Алтынсарина, 2015 г.;
• иные нормативные правовые акты.

ЦПМ разработано положение об опорных школах поддержки обновления содержания образования РК, в котором четко регламентированы общие положения:

1. Положение определяет условия и порядок организации деятельности опорных школ, поддержки обновления содержания среднего образования РК, регулирует отношения между субъектами, вовлеченными в процесс поддержки обновления содержания среднего образования РК.

2. Положение определяет цель, задачи, организационные основы и содержание деятельности, функции и принципы руководства опорных школ.

2.1. Цель деятельности – повышение качества практической реализации обновления содержания среднего образования РК.

2.2. Задачи:

• координация посткурсовой поддержки учителей, прошедших обучение по уровневым программам курсов повышения квалификации педагогических работников РК, разработанным ЦПМ;
• развитие сетевого взаимодействия педагогов в условиях обновления содержания образования, прошедших курсы повышения квалификации по уровневым программам и/или по Программе руководителей организаций образования;
• обеспечение взаимодействия между координаторами ЦПМ, опорных школ, методистами, представителями отделов и управлений образования различных уровней (районный, городской, областной), магнитными школами;
• выявление степени эффективности внедрения новых подходов, лежащих в основе уровневых программ курсов повышения квалификации педагогических работников РК, разработанных ЦПМ;
• обеспечение системного внедрения в организациях образования инновационных методов, приемов на основе новых подходов уровневых программ курсов повышения квалификации педагогических работников РК, разработанных ЦПМ;
• оказание информационной и учебно-методической поддержки педагогам-практикам, прошедшим курсы повышения квалификации педагогических работников РК по уровневым программам, в контексте обновления содержания среднего образования РК;
• содействие трансляции опыта использования новых подходов в преподавании и обучении, оказание поддержки всем практикующим учителям школ;
• формирование инновационных ресурсов, необходимых для дальнейшей модернизации преподавания и обучения.

Для осуществления деятельности опорной школы определена следующая организационная структура:

Руководителем является директор (заместитель директора) опорной школы или учитель, прошедший обучение по Программе I уровня.

Функции ответственного руководителя опорной школы:

• организация работы группы педагогов по совместной выработке модели и системы работы;
• создание групп учителей для разработки отдельных направлений работы;
• вовлечение учителей в работу инициативных и целевых групп для расширения информационно-методического и трансляционного пространства;
• координация деятельности локального (внутришкольного) и расширенного сетевого сообщества;
• организация коллегиального планирования и коллаборативного обсуждения вопросов работы;
• представление опорной школы на внутренних и внешних форумах, совещаниях, презентациях и т. п.

Принципы руководства:

• соответствие идеям Программы;
• коллегиальность;
• коллаборативность;
• информационная открытость и прозрачность;
• инициативность;
• этичность;
• автономность и самостоятельность.

Данная структура позволяет организовать системную работу, которая позволяет расширить педагогическое сообщество, укрепить и систематизировать профессиональное взаимодействие и эффективно влиять на изменение педагогической философии учителя.

Основные функции

Организационная:

• организация, координация взаимодействия педагогов, прошедших курсы повышения квалификации по уровневым программам;
• организация обмена информационными, научно-техническими, методическими ресурсами между педагогами опорной и магнитных школ;
• организация сбора аналитических данных магнитных школ по деятельности учителей, прошедших курсы повышения квалификации по уровневым программам.

Информационная:

• обеспечение информационного обмена при участии руководителей организаций образования, педагогов всех уровней, методистов районных и городских отделов образования.

Аналитическая:

• выявление потребностей в выездных обучающих коучингах, мастер-классах и других мероприятиях организаций образования, формирование банка заявок на проведение выездных сессий;
• отслеживание качества профессиональной деятельности учителей уровневых курсов.

Данные функции являются основными, потому что с их помощью происходит организованная работа по взаимодействию сертифицированных педагогов, прошедших курсы повышения квалификации. Проводится рефлексивная деятельность каждого мероприятия (семинар, коучинг, урок и т. д.) для выявления проблем с последующим их решением.

Опорные школы создаются (прекращают свою деятельность) на основании приказа управлений образования при согласовании кандидатуры ЦПМ.

План деятельности опорных школ утверждается руководителем организации образования, копия утвержденного плана предоставляется в рай/горОО и ЦПМ (приложение).

Опорные школы предоставляют кадровые ресурсы для проведения выездных обучающих коучингов, мастер-классов и других мероприятий для магнитных школ, проводят мероприятия на базе своей школы.

Координаторы опорных школ согласовывают привлечение учителей магнитных школ к проведению совместных мероприятий с руководством этих школ.

В начале учебного года магнитные школы представляют координатору опорной школы концептуальные основы программы развития школы в контексте поддержки обновления содержания среднего образования РК с указанием всех плановых мероприятий уровневых учителей.

Координаторы ведут анализ и мониторинг проведенных мероприятий по поддержке обновления содержания среднего образования РК в опорных и магнитных школах, результаты представляют в отделы образования и ЦПМ в конце учебного года.

Функциональные обязанности и направления деятельности участников образовательного процесса

Опорная школа:

• создание сетевых сообществ педагогических работников по одному или нескольким направлениям Программы;
• планирование, организация, анализ результатов сетевых мероприятий (семинаров, исследований действий, Lesson Study, мастер-классов, конференций и др.);
• отбор лучших ресурсов, созданных педагогическими работниками опорной и магнитных школ по выбранному направлению, формирование ресурсной базы (медиатека, портал, библиотека ресурсов), создание условий для межсетевого сотрудничества педагогических работников по разным направлениям;
• презентация работ по направлениям на форумах, августовских совещаниях, конференциях, освещение опыта работы в СМИ.

Магнитные школы:

• участие в организации, проведении, анализе мероприятий опорных школ с привлечением к работе всех педагогических работников;
• изучение опыта педагогических работников опорных школ, Назарбаев Интеллектуальных школ, транслируемого через сетевое лидерство опорных школ;
• участие педагогических работников магнитных школ в формировании информационно-методической базы опорных школ, содействие трансляции лучшего опыта.

Управление образования:

• открытие и закрытие опорных школ;
• содействие распространению педагогического опыта опорных школ в области и за ее пределами;
• мониторинг деятельности опорных школ и кадрового движения учителей уровневых курсов.

Филиал Центра педагогического мастерства в городе:

• кураторская поддержка деятельности опорных школ в условиях обновления содержания среднего образования;
• создание единого информационно-методологического пространства сетевого взаимодействия учителей области;
• усовершенствование знаний и навыков учителей и активизация их деятельности по улучшению школьной практики в условиях обновления содержания образования;
• гибкое реагирование на проблемы учителей и возникающие новые потребности опорных школ.

Методисты районных и городских отделов образования:

• создание условий для взаимодействия педагогов организаций образования, обеспечение доступа других участников образовательного процесса;
• координирование процессов взаимодействия;
• мониторинг деятельности опорных школ и кадрового движения учителей уровневых курсов;
• содействие распространению педагогического опыта на районном/городском уровне и за пределами района/города.

Администрация организаций образования:

• отслеживание эффективности использования семи модулей Программы, инновационных подходов в преподавании и обучении через посещение уроков;
• осуществление мониторинга качества знаний учащихся в процессе обучения у сертифицированных учителей;
• наблюдение за результативностью деятельности учителя в процессе осуществления им исследования в действии;
• выявление методической обеспеченности обучения коллег (планирование, составление расписания);
• анализ успешности обучения группы коллег (6–10 человек);
• наблюдение за работой учителя по оказанию коучинга и менторинга коллегам;
• наблюдение за процессом организации и функционирования профессионального сообщества учителей в школе и за ее пределами;
• анализ по пониманию учителями, прошедшими уровневые курсы, методов проведения исследований в сфере образования и умению планировать и проводить исследования в действии в масштабах школы.

Координаторы опорных школ:

• обеспечение сотрудничества сертифицированных педагогических кадров опорных и магнитных школ;
• выявление потребности в методической поддержке учителей магнитных школ;
• анализ деятельности педагогов по проведению коучинга и менторинга, исследования в действии, Lesson Study (по отчетам сертифицированных учителей опорной и магнитных школ);
• анализ процесса организации и функционирования профессионального сообщества учителей в магнитных школах и за ее пределами.

Приложение

План работы опорной школы на I полугодие 20___ г.

Цель: повышение качества практической реализации обновления содержания среднего образования РК.

Задачи:

• координация посткурсовой поддержки учителей, прошедших обучение по уровневым программам курсов повышения квалификации педагогических работников РК;
• развитие сетевого взаимодействия педагогов в условиях обновления содержания образования, прошедших курсы повышения квалификации по уровневым программам и/или по Программе руководителей организаций образования;
• обеспечение взаимодействия между координаторами магнитных школ;
• выявление степени эффективности внедрения новых подходов, лежащих в основе уровневых программ курсов повышения квалификации педагогических работников РК, разработанных ЦПМ;
• обеспечение системного внедрения в организациях образования инновационных методов, приемов на основе новых подходов уровневых программ курсов повышения квалификации педагогических работников РК, разработанных ЦПМ;
• оказание информационной и учебно-методической поддержки педагогам-практикам, прошедшим курсы повышения квалификации педагогических работников РК по уровневым программам, в контексте обновления содержания среднего образования РК;
• содействие трансляции опыта использования новых подходов в преподавании и обучении, оказание поддержки всем практикующим учителям школ;
• формирование инновационных ресурсов, необходимых для дальнейшей модернизации преподавания и обучения.

Магнитные школы: ____________________________________________________________________________

Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 7 октября 2016 года № 14315. Информация об официальном опубликовании акта: Информационно-правовая система «Әділет» 27.10.2016 г.

В соответствии с подпунктом 2) пункта 3 статьи 16 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года «О государственной статистике» ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ министра образования и науки Республики Казахстан от 27 декабря 2012 года № 570 «Об утверждении форм административных данных в рамках образовательного мониторинга» (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 8369, опубликованный в газете «Казахстанская правда» от 14 августа 2013 года № 251 (27525); от 24 августа 2013 года № 259 (27533); от 28 августа 2013 года № 261 (27535); от 3 сентября 2013 года № 264 (27538); от 7 сентября 2013 года № 268 (27542); от 18 сентября 2013 года № 276 (27550); от 19 сентября 2013 года № 277 (27551); от 2 октября 2013 года № 286 (27560) следующие изменения:

пункт 1 изложить в следующей редакции:

«1. Утвердить формы административных данных Министерства образования и науки Республики Казахстан в рамках образовательного мониторинга (далее – Министерство) согласно приложениям 1–151 к настоящему приказу.«;

приложения 1–162, утвержденные указанным приказом, изложить в редакции согласно приложениям 1–151 к настоящему приказу.

2. Структурным подразделениям Министерства довести настоящий приказ до подведомственных организаций Министерства, высших учебных заведений независимо от форм собственности, республиканских организаций образования, департаментов по контролю в сфере образования и науки, областных, городов Астаны и Алматы управлений образования.

3. Департаменту стратегического планирования и координации (Шамшиева Н. А.) в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление копий настоящего приказа для официального опубликования в информационно-правовой системе «Әділет» и периодических печатных изданиях на электронном носителе с приложением бумажного экземпляра, заверенного гербовой печатью;

3) в течение пяти рабочих дней со дня получения зарегистрированного настоящего приказа направление его копии в печатном и электронном виде, заверенной печатью Министерства образования и науки Республики Казахстан и удостоверенной электронной цифровой подписью лица, уполномоченного подписывать настоящий приказ, для внесения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства образования и науки Республики Казахстан;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в департамент юридической службы и международного сотрудничества Министерства образования и науки Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра образования и науки Республики Казахстан Суханбердиеву Э. А.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

«СОГЛАСОВАН»
Председатель Комитета по статистике Министерства национальной экономики
Республики Казахстан _____________________________ Н. Айдапкелов
от 7 сентября 2016 года

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 1 қыркүйектегі № 541 бұйрығына
1-қосымша

Приложение 1
к приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 1 сентября 2016 года № 541

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
2012 жылғы 27 желтоқсандағы № 570 бұйрығына
1-қосымша

Приложение 1
к приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 27 декабря 2012 года № 570

Әкімшілік деректерді жинауға арналған нысан Форма предназначена для сбора административных данных

Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі және балалардың контингенті туралы мәліметтер Сведения о сети и контингенте детей дошкольных организаций

Есепті кезең 20 ___ / 20___ оқу жылы

Отчетный период 20 ___ / 20___ учебный год

Индексі: № 1-МҰ нысан

Индекс: форма № ДО-1

Кезеңділігі: жылдық

Периодичность: годовая

Респонденттер: облыстардың, Астана, Алматы қалалары әкімдіктерінің білім басқармалары

Респонденты: управления образования акиматов областей, городов Астана, Алматы

Қайда ұсынылады: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Мектепке дейінгі және орта білім департаментіне

Куда представляется: в департамент дошкольного и среднего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан

Тапсыру мерзімі: қазан

Срок представления: октябрь

Білім басқармасының басшысы _________________ қолы

Руководитель управления образования _________________ подпись

М. о. Тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда)

М. п. Фамилия, имя, отчество (при наличии)

телефон

№ 1-МҰ «Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі және балалардың контингенті туралы мәліметтер» әкімшілік есеп нысанын толтыру бойынша түсініктеме

«Мектепке дейінгі ұйымдардың желісі және балалардың контингенті туралы мәліметтер» әкімшілік есеп беру нысандарының деректері электронды түрде ұсынылады. Әкімшілік есеп беру нысандарын электронды түрде толтыру www.e.edu.kz сайтында орналасқан «Ұлттық білім беру деректер қоры» ақпараттық жүйе қолдану арқылы жүзеге асады.

ӘАОЖ – Әкімшілік-аумақтық объектілер жіктеуішіне;

МТББ – мектепке дейінгі тәрбие және білім беру.

Пояснение по заполнению формы административной отчетности «Сведения о сети и контингенте детей дошкольных организаций» № ДО-1

Представление данных формы административной отчетности «Сведения о сети и контингенте детей дошкольных организаций» осуществляется в электронном формате. Заполнение формы административной отчетности в электронном формате осуществляется посредством использования информационной системы «Национальной образовательной базы данных», размещенной на сайте www.e.edu.kz.

КАТО – классификатор административно-территориальных объектов;

ДВО – дошкольное воспитание и обучение.

Полный текст читайте в Электронной системе «ACTUALIS: Образование»