«Қағаз саяхат» авторлық әдістемесі: сабақ орнына өткізуге болатын ойын
Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған ойын – оқу әрекетінің ең тиімді түрі. Сонымен бірге оның нәтижелі болуы көп жағдайда педагогтердің оған қатысуына байланысты болады. Педагогтердің көбі бұл мәселеде қиындықтарға тап болады. Кейбіреулер үшін балалармен ойнау кезінде серіктес рөлін алу қиын, басқалары оқу тапсырмаларын шешуге уақыт табу үшін оны уақыт тұрғысынан қарастырмайды. Қағаз саяхат әдістемесі педагогтерге ойынға қатысуға және балалармен оқу іс-әрекетін ойын түрінде жүзеге асыруға көмектеседі. Балалар ойында жаңа білімді меңгеріп, негізгі бөлімнен кейін өз бетінше ойнай береді.
Балалар ойынының ерекшеліктерін қарастырыңыз
Балалармен ойын өткізу үшін тәрбиешілер балалардың өздері оны қалай көретінін түсініп, оларға көшбасшы емес, серіктес рөліне бейімделуі керек.
Балалар ойынды қалай қабылдайды
Ойын кезінде балалар үшін тек ойнайтын рөлдер, ойын жағдайы, ойын кеңістігі және ойыншылар болады, қалғаны маңызды емес. Олар ойында болып жатқан оқиғаның растығына сенеді. Олар өздері ойнаған кейіпкерлердің сезімін эмоциялық түрде сезінеді.
Тағы бір ерекшелігі – балалар үнсіз ойнамайды. Бала жалғыз қалғанда да ойыншықпен сөйлеседі, ойынның қиялдағы қатысушысымен диалог құрады, өзі үшін және анасы үшін, науқас пен дәрігер үшін де өзі сөйлейді. Балалар айналадағы қоршаған ортаны ойын кеңістігінің бір бөлігі ретінде қабылдайды, оны өз қиялында толықтырады: топ теңіз де, орман да бола алады – бәрі ойынның сюжетіне байланысты.
Педагог балалардың ойынына қалай араласады. Балаларды мәжбүрлегендіктен емес, олардың қызығушылықпен ойнағаны маңызды. Сондықтан педагог тек балалардың ойынына бағыт-бағдар беруі керек, оларға ойын шешімдерін қабылдауға және өз бетінше әрекет етуге мүмкіндік беріңіз. Бұл жағдайда педагогті ойынға қосу керек. Қосылу тек белсенді әрекеттерде ғана емес, сонымен қатар жағымды эмоциялардан да көрінеді. Балалар ересектердің эмоциясын тез оқиды, бұл ойында баламен тиімді қарым-қатынас жасаудың негізі – педагогтің эмоциялық оң көзқарасы.
Егер педагогтерге балалармен ойынға қатысу қиын болса, оларға өзін-өзі бағалауға арналған сұрақтары бар карта ұсыныңыз. Сұрақтарға жауап беру тәрбиешілерге мектеп жасына дейінгі балалардың белсенділігі мен ойындарына қатысудағы проблемаларды анықтауға және олармен жұмыс істеуге көмектеседі.
«Қағаз саяхат» әдісі бойынша ойын ұйымдастыру
«Қағаз саяхат» авторлық техникасы 4 жастан 8 жасқа дейінгі балалармен жұмыс істеуге арналған. Ол қағаздағы әрекетті, режиссерлік актерлік және бейнелеу әрекетін біріктіреді. Техника екі кеңістікте ойнауды қамтиды: жазық және көлемді, сондай-ақ көлемді жазықтыққа қалай көшіруді үйренуге мүмкіндік береді.
Дәстүрлі түрде ойынның үш құрамдас бөлігі бар: пәндік, әрекеттік, эмоциялық. Қағаз саяхат техникасы толық үш компонентті ойын ортасын жасауға мүмкіндік береді
Техника қандай мәселелерді шешеді
Әдістеме әртүрлі қызмет түрлерін біріктіруге және әртүрлі білім беру салаларындағы мәселелерді параллельді түрде шешуге мүмкіндік береді. Ойын мектеп жасына дейінгі балалардың бейнелі ойлауын, қиялын және шығармашылыққа деген қызығушылығын, олардың бастамашылдығы мен білуге құштарлығын дамытады. Осы әдісті қолдана отырып, ойын барысында дайындық тобымен себеп-салдар үшін кіші топпен пішіндер мен түстерден бастап қоршаған әлем туралы балалардың идеяларын пысықтауға және бекітуге болады. Мектеп жасына дейінгі балалар құрдастарымен және ересектермен бірлескен іс-әрекет және қарым-қатынас дағдыларын бекітеді, сөздік қорын байытады. Схема бойынша қозғалу дағдысы да пайдалы болады.
Бұл ойын техникасында бала бейнеленген қаһарманның әрекеті мен сезімімен өмір сүреді, оның атынан сөйлейді, белгілі бір кеңістікті елестетеді, іс-әрекет барысында ойын жағдайын өзгерте алады. Рөлге оқушы да, педагог те үйренеді. Мұның бәрі ойынның маңызды ерекшеліктері.
Педагогте балаларға жаңа нәрсені үйрету немесе материалды қайталау ғана емес, сонымен қатар балаларды бағалау мүмкіндігі де болады. Әдетте кейіпкер таңдау балалардың психоэмоциялық жағдайын, өмірдегі қандай да бір жағдайды көрсетуге деген ұмтылысын көрсетеді. Әр баланың ойын кезіндегі мінез-құлқы, салған суреттері де мектеп жасына дейінгі балада бәрі жақсы ма, оған көмек керек пе, соны көрсете алады.
Ойын өткізу үшін топтағы балаларға қарағанда кейіпкерлердің мүсіндері, қарындаштар, фломастер мен бор көбірек болуы керек
Қандай құрал-жабдық қолдану керек
«Қағаз саяхат» әдісі бойынша ойын ұйымдастыру үшін ақшалай шығын қажет емес. Тәрбиешілерге мыналар қажет: тұсқағаздармен немесе сурет қағазымен алмастыруға болатын крафт қағаздар, түрлі түсті қарындаштар, фломастер, ермексаз немесе оның баламасы, желім, қайшы, картон, жануарлар мен адамдардың ұсақ фигуралары, үйлер мен бөлшектер.
Қалай ойнау керек
Ойынды бастау үшін педагог балалардың санына қарай еденге ұзындығы 3–5 метр болатын қағаз салады. Одан кейін ортасына кейіпкерлер жүретін негізгі жолды және ойын жағдайының маңызды бастапқы элементтерін салады. Әрбір бала педагог сияқты өзіне бір фигураны таңдап, ойында осы кейіпкердің атынан әрекет етеді.
Педагог парақтарды жайып, оларға ойынның негізгі элементтерін салып, балалар өздері жүретін фигураларды таңдағаннан кейін, барлығы парақтың айналасында орналасады және кейіпкердің атынан ұсынылады: олар кім, оларға не ұнайды. Мысалы, мен баламын, доп ойнағанды, кітап оқығанды ұнатамын.
Содан кейін педагог балаларды саяхатқа шақырады. Жолда кейіпкерлер әртүрлі жағдайларға тап болады, жаңа нәрселер үйренеді және белгілі бір мәселелерді шешу үшін алған білімдерін қолданады.
Педагог ойын әлемінде не болып жатқанын сипаттайды: мысалы, ойын жаз мезгілінде өтетін болса, педагог айналаның бәрі жасыл, гүлдер жайқалып, құстар ән салып жатқанын айтып, балаларды сурет салуға шақырады. Педагог балаларға әңгіме арқылы бағыт-бағдар береді, ойын әлемін қолөнермен толықтыруды ұсынады, мысалы, ермексаздан жасалған кейіпкерлерді үйлеріне жасырып, оларға қонаққа барады. Үлкен мектеп жасына дейінгі балаларға «жолда» не күтіп тұрғанын болжау немесе өз ұсыныс тілектерін айтуға шақыруға болады.
Осылайша, «қағаз саяхаты» кезінде балаларға сұрақтар қою, кейіпкерлердің әрекеттеріне түсініктеме беру, балаларды осы немесе басқа жағдайды қалай шешуге болатыны туралы өз пікірін айтуға шақыру маңызды.
Қандай ойын жағдайларын қолдану керек
«Қағаз саяхат» техникасын жүзеге асыру үшін балаларға қазіргі кезде олардың айналасындағы жағдайды көрсететін ойын жағдайларын ұсынған дұрыс. Мысалы, жылдың ағымдағы уақытын негізге алыңыз. Балаларға ойын жағдаяттарын жаңғырту оңайырақ болады, ал педагог маусымдық құбылыстар туралы білімдерін толықтыра алады. Ойын кезінде балалармен бірге жаңбыр мен найзағай кезінде өзін-өзі ұстау ережелерін, дымқыл құмның қасиеттерін айтып өтуіңізге болады.
Ойынмен бірге балалардың бейнелеу дағдылары дамиды. Сурет салу тіпті оны ұнатпайтын балаларды да тартады, өйткені бұл ойынның бір бөлігі.
Ойын шуақты күнде жағажайда басталады. Балалар жағажай мен күннің суретін салып, жағалауға саяхатқа шығады. Кенеттен найзағай ойнайды, педагог түрлі түсті қарындаштармен бұлт пен жаңбырдың суретін салады, балалар да қосылып, сурет сала бастайды. Педагог: «Жануарлар ше? Оларға да қора салып, оларды сонда жасырыңдар!» Кейіпкерлер үйлеріне дауылдан жасырыну үшін жүгіреді. Балалар ережені еске түсіреді – найзағай кезінде су қоймасының жанында болу қауіпті. Содан кейін дыбыстық шағын ойын басталады: балалар жаңбырдың, найзағайдың дыбысын қайталайды. Оларға жаттығуға арналған минут ұсына аласыз, бұл кезде оларға теңіз сияқты «толқуға» болады. Дауыл аяқталады. Жаңбырдың аяқталғанын көрсету үшін педагог балаларды жаңбыр тамшыларын күн сәулесіне айналдыруға шақырады: оларды қарындаштармен немесе фломастермен бояйды. Жаңбырдан кейін барлық кейіпкер құммен ойнауға және құмнан қамал салуға шығады. Балалар қамалды суреттей алады, құрастырғыштан жасай алады немесе ермексаздан пішіндеуге де болады. Ары қарай балалар жасаған кейіпкерлерін қамалға әкеліп, ойынды жалғастырады.
Қағаз саяхаты кезінде балалар ақпаратты оңай есте сақтайды, өйткені олар оны көзбен көріп, елестете алады. Осы кездегі кез келген әрекет олардың қызығушылығын тудырады, өйткенібұл әрекет ойынмен бірге жүреді. Педагогтер мұндай ойындарды өздері құрастыра алады немесе ойын үшін балалар жақсы білетін ертегілер мен әңгімелердің сюжетін пайдалана алады.
Әдіскерге арналған кейс: ата-аналар баланың жеке бір тәрбиешіні қаламағандықтан балабақшаға барғысы келмейтініне шағымданады
Бала балабақшаға және жаңа жас тобына бара бастағанда, ата-аналар көбінесе баланың бір тәрбиешіммен тіл табысып, екіншісіне барғысы келмейтінін байқайды. Егер тәрбиеші балаға немесе оның ата-анасына ұнамаса, қиындықтар туындайды деген сөз. Бұл жағдайда балалар топқа баруға қарсы тұрады, ал ата-аналар мұғалімнің қателігін табуға, кәсіби емес деп айыптауға, жанжал шығаруға себеп іздейді және табады.
Егер ол уақытында шешілмесе, жанжалдың қандай жағымсыз салдары болуы мүмкін
- Бала демотивацияға ұшырайды, балабақшада үнемі теріс эмоцияларды бастан кешіреді, сонымен қатар тікелей (жанжалдар, жылау, сұраулар) және жанама түрде (ауру, жарақат, бейімделу қабілетсіздігі) топқа барудан аулақ болады.
- Ата-ана күйзелісі күшейе түседі, тәрбиешіге, көбінесе балаға ашуланады, жағдайға әсер етудің жолдарын меңгерушінің немесе әдіскердің көмегімен іздейді.
- Тәрбиеші жүйкесі қозған күйде болады, балаға және оның ата-анасына сақтықпен немесе теріс қарай бастайды, ашуланады және кәсіби мотивациясын жоғалтады.
«Менің балам сізге барғысы келмейді» – көптеген тәрбиешілерге таныс ата-аналармен қақтығыс осыдан бас талады. Егер бұл сөздер айтылса, сіз дереу шаралар қабылдауыңыз керек. Бұл қарама-қайшылықтардың мәнінен қатысушылардың жеке басына назар аударылған кезде бала, тәрбиеші және ата-ана арасындағы эмоционалды қақтығыстың белгісі. Жеке ұнамау қарым-қатынастың аясына айналады. Мұндай жанжал көбінесе топтан тысқа шығарылады: ата-аналар әдіскерді, басқа ата-аналарды, меңгерушіні, білім бөлімін және кейде Интернеттегі кең аудиторияны тартады. Жанжалдың барлық қатысушылары зардап шегеді, мәселе шешілмейді. Теріс салдардың алдын алу үшін барлық мүмкін себептерді ескеріңіз.
Баланың тәрбиешіге деген теріс көзқарасының бес себебі
1. Ата-анасымен бірге болу қажеттілігі
Кез келген бала топтағы жаңа жағдайларға және ананың болмауына ғана емес, сонымен бірге онымен өзара әрекеттесудің талаптары, реңі, қарқыны үйден ерекшеленетіндігіне бейімделуі керек. Әрбір айырмашылық (анасы рұқсат етеді, бірақ тәрбиеші олай етпейді) ыңғайсыздықты және мұғаліммен байланысқа түспеу ниетін тудыруы мүмкін.
2. Эмоционалды қиындықтар
Бұл ересектерден болған зорлық-зомбылыққа байланыс ты қорқыныш, алаңдаушылықтың жоғарылауы, невротизм, баланың жарақат күйініші. Бұл жағдайда бала ең аз талаптар мен тыйымдарға жауап ретінде ересек адамды қауіпті немесе жаман деп қабылдайды.
3. Ерік-жігер қиындықтары
Бұл ерке-тотайлық, бетінен қақпаушылық жағдайында тәрбиелеу, бәрі мүмкін болған кезде, баланың барлық әрекеттері үйде елжіреу эмоциясын тудырады. Мұғалім оған жұмсақ талап қойса да, мұндай балаға қиын болады.
4. Әкиек әсері
Жалпы әсердің жеке ерекшеліктерді қабылдауға әсері. Егер мұғалім балаға бірден бейтаныс, қорқынышты болып көрінсе (мысалы, ол қатты қатал үнмен сөйледі), онда бала тек кемшіліктерді байқайтын болады. Әкиек әсері басқа ересектердің әрекеттерімен күшейтілуі мүмкін: мысалы, бұл тәрбиешімен басқалар балаларды қорқытады немесе ата-аналар балалардың алдында теріс пікір алмасады.
5. Қарым-қатынас дағдыларын дамытудың жеткіліксіз деңгейі
Егер бала өзінің құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас жасауды әлі білмесе, агрессияны көрсетсе, оның топта болуы ол үшін наразылықтың тұрақты көзіне айналады. Оның жанжалдарын шешуге аз көңіл бөлетін және аз қорғайтын тәрбиешілердің бірін ол ұнатпауы мүмкін.
Бұл кейс-жағдайды тәрбиешілеріңізге шешуді ұсыныңыз
№ 1-кейс-жағдай
Жағдай. Бес жасар Арсланның ата-анасы жанжалдармен ажырасып, баланы бір-бірінен жасыруға тырысты, үйде ұзақ уақыт бойы өте шиеленісті жағдай болды. Арсланда қорқыныш, энурез пайда болды, ол жылап, үнемі мазасызданады. Ол тәжірибелі, ұстамды, бірақ ұйымшылдықпен және барлығымен бірге берген тапсырмаларын орындауды талап ететін тәрбиешілердің бірінен қорқуды бастады. Бала таңертең жылайтын болды, анасына бұл тәрбиешіге барғысы келмейтінін, оның ашуланшақ, үнемі одан бірдеңе талап ететінін, оны тез жасауға мәжбүрлейтінін айтады. Анасы мұғалімге ашуланған, ренжіген күйде келді, балаға онсыз да қиын екенін алдыға тартты, ол мұндай қарым-қатынасты күтпегенін, өйткені ол әрқашан мұғалімге көмектесетінін еске салды. Оның баласы дамыған, мойынұсынғыш, оған эмоциямен күресуге уақыт беру керек, оған қысым жасамау керек дегенді айтты.
Шешім. Ана мен баланы эмоционалды түрде қолдау, тыңдау және оларға деген жылы қарым-қатынас туралы айту, мадақтау қажет. Мысалы: «Сіз мықты анасыз және балаңызды шынымен жақсы көресіз және құрметтейсіз», «Мен әрқашан сіздің көмегіңізге сене аламын». Содан кейін баланың шағымданатын жағдайлары туралы айту өте маңызды: «Біз серуендеуге бара жатқанда, мен 5 минут ішінде балаларға ескертемін. Содан кейін мен барлығынан ойындарды үзіп, киіну ережелерін есте сақтауды сұраймын. Егер Арслан тыңдамаса, мен оны тағы қайталаймын және бәріміз оны күте алмаймыз деп айтамын». Осыдан кейін сіз анадан осындай жағдайларда не істегіңіз келетінін сұрауыңыз керек. Бұл ретте дауыс ырғағы тыныш болуы керек. Содан кейін сіз ананың тілектерін жүзеге асыра алатын нұсқаларды талқылауыңыз керек.
Ата-ананың тәрбиешіні кінәлауының бес себебі
1. Ата-аналар баладан тәрбиешіні ұнатпайтынын естиді
Бала шағымданады немесе жағымсыз жаққа өзгереді: қорқақ, қақтығысқа дайын тұрады. Ата-аналар бірден ден қоймаса да, балабақшадағы алғашқы проблемалар кезінде олар бұл ақпаратты тәрбиешіге қарсы қолданады.
2. Тәрбиешіні жақтырмау
Ол ауыр жағдайға (мұғалім қақтығысады, балаларға айқайлайды) және субъективті қабылдауға байланысты пайда болуы мүмкін: сыртқы келбеттің бұл түрі ұнамайды, тым жас/кәрі, жаман пікірлерді естіді, біліміне/ұлтына сәйкес келмейді. Тіпті тістердегі ерін далабы мен қымбат телефон ата-аналардың балаға әдейі немесе бейсаналық түрде жіберетін ұнамсыздығын тудыруы мүмкін.
3. Тәрбиешінің балалармен өзін өзі ұстау іс-қимылы ата-аналардың ұстанымына сәйкес келмеу
Көптеген отбасыларда сенім жүйесі бар, бірақ көбінесе баламен қалай қарым- қатынас жасау керектігі туралы білім сирек. Егер оларда әдеттегідей емес тәрбиелеу ұстанымдары болса және мұғалім айқын кәсіби нормаларды бұзса, мысалы, балаларға дөрекілік танытса, қиындықтар туындайды.
4. Өзін-өзі бағалауға әсер ету
Тәрбиеші баланы дарынды, көшбасшылық қасиеттердің иесі деп танымады, ата-аналардың тәрбиелік құзыреттілігін өз еркімен немесе еріксіз төмендетіп жіберді (басқалармен салыстырды, кеңес берді). Бұл әрекеттер ата-аналардың өзін-өзі бағалауына әсер етеді.
5. Өзінің балалық шақтағы тәжірибесін тәрбиеші мен балаға беру
Балабақшада психологиялық тұрғыдан жарақат алған ата-ана бала барған топта болып жатқан нәрсені әлі күнге дейін өзі үшін ауыр болып келген кішкентай жәбірленушінің позициясынан бейсаналық түрде бағалайды. Бұндай ауыстыру ұсақ-түйек сияқты: яғни бұл да Наталья Петровна деп аталған тәрбиешінің іс-әрекетін еске салуы мүмкін (бала кезіндегі наразы мұғалім сияқты).
Бұл кейс-жағдайды тәрбиешілеріңізге шешуді ұсыныңыз
№ 2-кейс-жағдай
Жағдай. Үш жасар Наташаның анасы бірінші кездесуде тәрбиешіге қызының өте қамкөңіл екенін және оған ештеңеге тыйым салуға болмайтынын айтты. Егде жастағы тәрбиеші Наташаны, егер ол дұрыс емес нәрсе жасаса қалай тоқтатуға болатынын сұрады. Анасы келіссөздер жүргізу керек деп жауап берді және мұндай тәжірибелі мұғалім мұны түсінбейтіні таңқаларлық екенін айтты. Келесі айларда анасы тәрбиешіге Наташа балабақшада ештеңе мүмкін емес деп шағымданады, оның іші пысады, ұнамайды. Тәрбиеші бұл жерде мәселе қыздың қамкөңілдігінде емес, тәрбиеге тыйым салудың болмауы деп жауап берді. Анасы мұғалімді балаға зиян тигізбестей тыйым салуды білмейді деп айыптады. Тәрбиеші оның тыйым салулары басқа балаларға зиян тигізбейтінін айтты. Анасы меңгерушіге педагогтің дөрекілігіне шағымданды.
Шешім. Анадан қызы туралы сұрау керек. Мысалы, қыздың мінезі қандай, ол қалай дүниеге келді, отбасы мүшелерінің қайсысына ерекше жақын, ол нені жақсы көреді, демалыс күндері және бос уақытында немен айналысады. Ана мен баланы жақсырақ білу үшін проблемаларды іздеу емес, қызығушылықпен сұрақтар қою маңызды. Содан кейін, егер қызы қандай да бір ережені бұзса, еркелесе немесе өзіне қауіп төндірсе, анасының не істейтінін білу керек. Сіз оған бірнеше қарапайым мысалдар келтіруді сұрауыңыз керек, өйткені ол қиын жағдайларда оны қалай өзін тыңдата алатынын – тыйым салмай-ақ жасайтынын біледі. Қыз баламен өзара іс-қимылда «жақсы көретін сияқты әрекет етемін» ережесін ескеру маңызды. Қызға қалай қарасаңыз да, сіз онымен мейірімді сөйлесуіңіз керек, баспаңыз, сіздің көзқарасыңыз бойынша оның жетістіктері мен жақсы әрекеттеріне назар аударыңыз. Сіз қыздан өз бетінше немесе анасымен бірге өмірде және балабақшада ұстануға тиісті ережелер жасауды сұрай аласыз. Сондай-ақ, сіз «тыйым салудың орнына таңдау» әдісін қолдана аласыз: «мұнда жүгіруге болайды» емес, «мұнда сурет салуға немесе ойыншықтардан бір нәрсе алуға болады».
Соның салдарынан бала оған топқа барғысы келмейтін тәрбиешінің бес ерекшелігі
1. Күйзелістік педагогикалық тактика
Тәрбиеші үнемі айқайлайды, ызалы, балаларға жағымсыз эмоцияларды «араластыру» әдеті бар, еркелерін таңдайды және шеттелген балаларды қабылдамайды, әр ұсақ-түйек нәрсені бақылайды.
2. Балаға біржақты көзқарас
Бұл жынысына («ұлдар шаршатады»), ұлтына, ата-анасының кәсібіне қатысты теріс пікірлерден бастап, тәрбиленушімен қақтығыстарға байланысты жинақталған жағымсыз эмоцияларға дейін көптеген себептердің салдары болуы мүмкін.
3. Тәрбиеші балаға жеткізетін ата-аналарға деген теріс көзқарас
Тәрбиешіні үнемі сынайтын, шағымданатын, балабақшаға кешігіп келген, бейәлеуметтік, мәдениеті төмен, әдепсіз, проблемалы, оғаш ата-аналар – мұның бәрі мұғалімнің балаға деген теріс көзқарасын қалыптастыруы мүмкін.
4. Кәсіби шаршау
Жұмыстан жағымды эмоцияларды жоғалту, үнемі көңілсіз болу, шаршау, тітіркену, балаларды деперсонализациялау («бәрі бірдей»), ешкім сөйлеспеуі, абыр-сабыр болмауы, ештеңе сұрамауы үшін тыныштықта болуды қалау – тәрбиешінің кәсіби шаршап қалуының типтік белгілері. Мұндай ересектермен баланың қарым-қатынас жа-сауы және жанында болуы өте көңілсіз және ыңғайсыз.
Бұл кейс-жағдайды өзіңіз шешіңіз
№ 3-кейс-жағдай
Жағдай. Төрт жастағы балалардың бірнеше ата-аналары әдіскерге тәрбиеші Марина Сергеевна топпен жұмыс істейтін күндері балалардың балабақшаға барғысы келмейтініне шағымданды. Барлық ата-аналардың айтуынша, балалар тәрбиешінің ызақор екендігіне шағымданады, одан қорқады, ол балаларды бөбектер тобына беремін, ойыншықтарды жинамайынша кешке үйге жібермеймін деп және т. б. айтып қорқытады. Тәрбиеші орта жаста, ажырасқан, ересек қызы бар, ол бөлек тұрады. Марина Сергеевна әріптестерімен ықыласпен сөйлеседі, бірақ көбінесе әңгімеде жұмыстағы қиыншылықтарға шағымдана бастайды және өзінің, басқа топтардың тәрбиеленушілерінің ата-аналары, кейбір әріптестері, оның ішінде басшы туралы өсек айта бастайды.
Шешім. Бұл жағдайда тәрбиеші балалармен және ересектермен өзара әрекеттесу тәсілін өзгертуі керек. Ол үшін мұғалім эмоционалды және физикалық түрде демалып, агрессияны тастауы керек. Әдіскер тәрбиешімен сөйлесіп, ата-аналардың шағымдары туралы айтуы керек. Бұл ретте тәрбиешінің іс-әрекетін бағаламау мағызды және балалар ересек адамның қорқытуын шынайы түрде қабылдайтынын және қауіптің мазмұны мен қауіп-қатердің өзінен қорқатынын еске салу керек. Олар бұл адам (тәрбиеші) оларға жаман нәрсе жасайды деп ойлайды. Тәрбиешіге мұны істеуге болмайды (қорқыту, үркіту) деп нық айту маңызды. Содан кейін тәрбиеші қорқытуға дейін немесе оның орнына не істеуге тырысқанын сұрап, балаларға басқаша әсер етудің жолын табуға көмектесу керек. Әңгіме барысында тәрбиешіні тыңдап, сөйлеуге және этикалық нормаларды қайтадан еске түсіруге мүмкіндік беру маңызды. Ата-аналармен әңгімелесу кезінде баланың балабақшаға барғысы келмеуінің себебі ата-анасында болған жағдайда да сол бір ережелерді сақтау керек.
В Казахстане запустят платформу для подготовки одаренных детей к олимпиадам и конкурсам
С апреля 2025 года республиканский научно-практический центр «Дарын» представит национальную цифровую платформу Smart Daryn. Новый проект будет направлен на поддержку талантливых школьников и педагогов, сообщает пресс-служба Министерства просвещения РК.
Smart Daryn поможет учащимся готовиться к республиканским и международным олимпиадам, а также интеллектуальным конкурсам. Платформа предоставит доступ к онлайн-обучению, консультациям с опытными тренерами и специализированным материалам.
На первом этапе планируется проведение онлайн-олимпиад и конкурсов с системой прокторинга. В дальнейшем на платформе появятся онлайн-уроки и дополнительные возможности для подготовки к экзаменам в специализированные школы для одаренных детей.
«Мы уверены, что Smart Daryn существенно упростит процесс получения качественного образования для одаренных школьников и обеспечит эффективное взаимодействие всех участников образовательной системы», – отметил директор центра «Дарын» Гаждембек Турсынов.
Кроме того, на платформе будут проводить экзамены для поступления в специализированные образовательные организации для одаренных детей. Сейчас в Казахстане насчитывается более 130 специализированных школ. Платформа также предложит онлайн-библиотеку методических материалов и рекомендации для педагогов.
Источник: Informburo.kz
Ойын жағдайының мысалы